Czynniki wpływające na osłabienie dążenia do sukcesu: „błędne koło” samoutrudniania

Agata Sierota

Agata Sierota Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Abstrakt

The paper focuses on the influence of parental attitudes and personality determinants (self-evaluation, self-image, approved values) on the drive towards success. The author draws on to the conception of self-impediment in S. Berglas and J. Jones, describing a tendency to self-impediment. as a trait that weakens the motivation for achievements.

The aim of the author's own study was to create a model of essential factors that lower the drive towards success. The group under study consisted of 120 students at the age of 20-24.

The findings have confirmed the assumption that the tendency to self-impediment as an immediate expression of non-effective actions in task-taking situations is a more powerful modification of the level of the motivation of achievements than the remaining variables, such that react directly. The hypothesis of the „vicious circle” turned out to be correct. It points to a low level of the drive towards success, which is not only a cause, but also effect of the application of difficulties in task-taking situations.

On the basis of the analysis of multiple regression the models of the determinants of motivation for achievements in the case of men and women have been accomplished. A tendency to self-impediment is linked with low self-assessment, a tendency to self-abasement and subjugation and a high level of the need for changes. It considerably lowers self-perception as a person driving towards success in both sexes. The perception of parental attitudes (autonomy that is left to a child by its mother) essentially influences the motivation of achievements only in the case of men. The values that vary in terms of quality lowers the tendency to success in women and men. Only in women is there a direct link between low evaluation of values of the kind of achievement (sense of accomplishment, social approval) with a weak drive to success.

Bibliografia

Berglas, S., Jones, E. (1978). Drug choice as self-handicapping in response to noncontingent success. Journal of Personality and Social Psychology, 36, 405-417.
Boski, P. (1976). Potrzeba osiągnięć jako psychologiczny czynnik rozwoju społeczno-ekonomicznego. W: J. Reykowski (red.), Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi. Warszawa: PWN, s. 25-104.
Brzezińska, A. (1973). Struktura obrazu własnej osoby i jego wpływ na zachowanie. Kwartalnik Pedagogiczny, 3, 87-97.
Brzozowski, P. (1989). Skala Wartości – polska wersja testu Miltona Rokeacha. W: R. Ł. Drwal (red.), Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej. Lublin: UMCS, s. 81-122.
Dąbrowska, T. E. (1999). Nauczycielu, jaki jesteś. Warszawa: Wydawnictwo WSP TWP.
Doliński, D., Szmajke, A. (1994). Samoutrudnianie. Olsztyn: PTP.
Domachowski, W. (1984). Poczucie umiejscowienia kontroli jako wymiar kontroli osobowości. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Miluska (red.), Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa: PWN, s. 44-58.
Dowhań, A. (1993). Niepewność samoocen jako hipotetyczny regulator zachowania neurotyków. Acta Universitatis Wratislaviensis, 1460, 95-105. Prace Psychologiczne XXX.
Fritz, G. (1997). Jak zrobić karierę? Warszawa: Świat Książki.
Gough, H. G., Heilbrun, A. B. (1980). The Adjektive Check List. Manual. Palo Alto: Consulting Psychologists Press.
Hill, N. (1998). Klucze do sukcesu. Warszawa: Emka.
Krężlewski, J. (1990). Społeczne uwarunkowania przedsiębiorczych i roszczeniowych zachowań ludzi. W: J. Reykowski, K. Skarżyńska, M. Ziółkowski (red.), Orientacje społeczne jako element mentalności. Poznań: Nakom, s. 32-56.
Leśniak, T., Olszewski H. (1991). Lęk, motywacja osiągnięć a wyuczona bezradność a funkcjonowanie w sytuacjach zadaniowych. W: W. Tłokiński (red.), Lęk. W poszukiwaniu specyficzności. Warszawa: ARX REGIA, s. 26-39.
Majewska-Opiełka, I. (1996). Sukces. Warszawa: Comes.
Majewska-Opiełka, I. (1998). Umysł lidera. Jak kierować ludźmi u progu XXI wieku. Warszawa: Medium.
McClelland, D. C., Atkinson, J. W., Clark, R. A., Lowell, E. L. (1953). The achievement motive. New York: Appelton.
Obuchowska, I. (1964). Kliniczno-eksperymentalne ujęcie zespołu lęku przed niepowodzeniem u dzieci. Psychologia Wychowawcza, 2, 193-219.
Obuchowska, I. (1983). Dynamika nerwic. Warszawa: PWN.
Oleś, P. (1991). Wartości i wartościowanie: miejsce i rola w funkcjonowaniu osobowości. W: Wykłady z psychologii w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (t. 5). Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL, s. 55-69.
Plopa, M. (1979). Postawy uczuciowe ojców a cechy osobowości ich dzieci. Zagadnienia Wychowania w Aspekcie Zdrowia Psychicznego, 6, 83-92.
Porzak, R. (1999). Wykorzystanie testu przymiotnikowego ACL-37 do badania obrazu „szkoły” i „nauczyciela”. W: Z. B. Gaś (red.), Szkoła i nauczyciel w percepcji uczniów. Warszawa: Instytut Badań Edukacyjnych, s. 98-125.
Pospiszyl, K. (1980). Ojciec a rozwój dziecka. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Pospiszyl, K. (1997). Psychologia kobiet i psychologia mężczyzn. Problemy Rodziny, 3, 15-22.
Reykowski, J. (1977). Z zagadnień psychologii motywacji. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Reykowski, J. (1992). Procesy emocjonalne, motywacja, osobowość. W: T. Tomaszewski (red.), Psychologia ogólna (t. 3). Warszawa: PWN, s. 11-47.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
Sierota, A. (2001). Osobowościowe determinanty skłonności do samoutrudniania (mps pracy doktorskiej, Wydział Pedagogiki i Psychologii UMCS).
Tischner, J., von Hildebrand, D., Kłoczowski, J. A., Paściak, J. (1984). Wobec wartości. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.
Węgrzecki, A. (1975). Scheller. Warszawa: WP.
Widerszal-Bazyl, M. (1978). Kwestionariusz do mierzenia motywu osiągnięć. Przegląd Psychologiczny, 2, 355-367.
Wolińska, J., Drwal, R. Ł. (1989). Test Przymiotnikowy ACL H. G. Gougha i A. B. Heilbruna w badaniach samooceny i percepcji społecznej. W: R. Ł. Drwal (red.), Techniki kwestionariuszowe w diagnostyce psychologicznej. Lublin: UMCS, s. 123-157.
Zimbardo, P., Ruch, F. L. (1994). Psychologia i życie. Warszawa: PWN.