Radzenie sobie ze stresem przez nieletnich
Abstrakt
The article undertakes the problem of ways of coping with difficult situations by the juvenile. The theoretical part is devoted to explanation of the phenomenon of the stressing situation and ways of coping in difficult situations that may significantly contribute to young people's conflict with the norms of the penal code. In the empirical part the results of the author's own studies are presented. The specific character of problem solving by the juvenile is shown by a comparison of adaptation mechanisms in stressing situations in three groups: underage (N=30), well-adjusted youths (N=30) and convicts serving a prison sentence (N=30). Strategies of reacting to stress were studied by means of W. Janke, G. Erdhmannand W. Boucsein's SVF. A psychological analysis of mechanisms of coping with stress by the juvenile as the factor explaining violation of the penal code norms that is undertaken in the article appears to be an important research task as learning about the process may help understand the disturbances of youth's social adjustment. Studying this problem may also serve as a basis for undertaking adequate prophylactic and re-socialising actions directed at this group of people.
Bibliografia
Abramson, L., Seligman, M., Teasdale, J. (1998). Learned helplessness in humans. Critique and reformulation. Journal of A bnormal Psychology, 87, 49-74.
Argyle, M. (2001). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.
Doliński, D. (2001). Psychologia atrybucji. Implikacje praktyczne. W: K. Lachowicz-Tabaczek (red.), Psychologia społeczna w zastosowaniach. Od teorii do praktyki. Wroclaw: Alta 2.
Domachowski, W. (1984). Teorie atrybucji. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Miluska (red.), Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa: PWN, s. 54-93.
Drwal, R. (1995). Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta). W: P. Brzozowski, P. Oleś (red.), Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Wybrane zagadnienia i techniki. Warszawa: PWN, s. 228-241.
Forsterling, F. (1986). Attributional conceptions in clinical psychology. American Psychologist, 41, 275-285.
Grześkowiak, A. (1986). Postępowanie w sprawach nieletnich (Polskie prawo nieletnich). Toruń: UMK.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Problematyka zdrowia i choroby w badaniach psychologicznych. W: J. Strelau (red.), Psychologia. T. 3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 443-450.
Hołyst, B. (1999). Kryminologia. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Januszewska, E. (1996). Osobowość dzieci z moczeniem dziennym i nocnym. W: E. Januszewska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dzieci i młodzieży. Lublin: TN KUL, s. 21-43.
Januszewska, E. (1997). Kwestionariusz Sposobów Opanowania Stresu - KOS W. Jankę, C. Erdmann, W. Boucsein. Lublin: Zakład Psychologii Klinicznej Dzieci i Młodzieży KUL (maszynopis).
Januszewska, E. (2000). Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich. Badania młodzieży w okresie adolescencji. W: D. Kornas-Biela (red.). Rodzina: źródło życia i szkoła miłości. Lublin: TN KUL, s. 313-344.
Januszewski A. (1988). Niektóre uwarunkowania zdolności poznawania samego siebie i drugiej osoby. Lublin: RW KUL.
Kozieńska, A. (1982). Napady rabunkowe dokonywane przez nieletnich (wyniki badania sondażowego na tle analizy statystycznej). Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne, 12, 73-87.
Leśniak, T., Olszewski, H. (1991). Lęk, motywacja osiągnięć i wyuczona bezradność a funkcjonowanie w sytuacjach zadaniowych. W: W. Tłokiński (red.), Lęk. W poszukiwaniu specyficzności. Gdańsk: Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, s. 26-33.
Macacci, L., Bruno, F., DelLUomo, G., Ricci, L. (1996). Elementy psychologii. W: Kompendium wiedzy o profilaktyce. Warszawa: Biuro ds. Narkomanii, s. 49-81.
Malak, B. (1985). Zjawiska i mechanizmy socjalizacyjne a formowanie agresji interpersonalnej. W: A. Frączek (red.), Studia nad uwarunkowaniami i regulacją agresji interpersonalnej. Kraków: Ossolineum, s. 374-392.
Miluska, J. (1990). Zmiana, konflikt ról a kryzys tożsamości człowieka. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 118-132.
Poprawa, R. (1998). Zarys psychologicznej koncepcji używania alkoholu jako sposobu radzenia sobie ze stresem. Przegląd Psychologiczny, 41, 3/4, 61-69.
Płużek, Z. (1971). Wartość testu WISKAD-MMPI dla diagnozy różnicowej w zakresie nozologii psychiatrycznej. Lublin: KUL.
Poznaniak, W. (1988). Agresja u wychowanków zakładu poprawczego. Kwartalnik Pedagogiczny, 3-4, 129-139.
Rajska-Kulik, I. (1998). Osobowościowe i sytuacyjne tło motywacyjne czynów agresywnych, w tym zabójstw dokonanych przez nieletnich (w świetle psychologicznego opiniodawstwa sądowego). W: J. Papież, A. Płukis (red.), Przemoc d zieci i młodzieży. Toruń: Wyd. A. Marszałek, s. 163-171.
Reykowski, J. (1977). Spontaniczna agresja i spontaniczne czynniki ją hamujące. Przegląd Psychologiczny, 20, 2, 204-228.
Sęk, H. (1993). Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki. W: H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: PWN, s. 472-504.
Siemaszko, A., Gruszczyńska, B., Marczewski, M. (1999). Atlas p rzestęp c zo śc i w Polsce (t. 2). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Sitkowska, K. (1997). Przeciwdziałanie przestępczości nieletnich. W: B. Hołyst (red.), Przemoc w życiu codziennym. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, s. 185-203.
Stanik, J. (1972). Czyn chuligański jako zachowanie zaburzone a niektóre determinanty osobowościowe. Prace Psychologiczne Universitatis Vratislaviensis, 148, 149-166.
Szymanowska, A. (1989). Tożsamość ego i poczucie umiejscowienia kontroli a powrotność do przestępstw. Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny, 17, 21-34.
Terelak, J. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza BRANTA.
Tomaszewski, T. (1984). Ślady i wzorce. Warszawa: WSiP.
Tyszkowa, M. (1976). Zachowanie się d zieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa: PWN.
Tyszkowa, M. (1978). Sytuacyjno-poznawcza koncepcja odporności psychicznej. Przegląd Psychologiczny, 21, 1, 3-18.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. O postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U., 35, poz. 228).
Weaver, G., Wootton, R. (1992). The use of the MMPI special scales in the assessment of delinquent personality. Adolescence, 27 (107), 545-554.
Włodarczyk, D. (1999). Wsparcie społeczne a radzenie sobie ze stresem. Przegląd Psychologiczny, 42, 4, 95-113.
Woźniak-Krakowian, A., Pawlica, B. (1998). Przestępczość nieletnich na terenie województwa częstochowskiego w latach 1991-1996. W: J. Papież, A. Płukis (red.), Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej. Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek, s. 453-463.
Argyle, M. (2001). Psychologia stosunków międzyludzkich. Warszawa: PWN.
Doliński, D. (2001). Psychologia atrybucji. Implikacje praktyczne. W: K. Lachowicz-Tabaczek (red.), Psychologia społeczna w zastosowaniach. Od teorii do praktyki. Wroclaw: Alta 2.
Domachowski, W. (1984). Teorie atrybucji. W: W. Domachowski, S. Kowalik, J. Miluska (red.), Z zagadnień psychologii społecznej. Warszawa: PWN, s. 54-93.
Drwal, R. (1995). Kwestionariusz do Pomiaru Poczucia Kontroli (Delta). W: P. Brzozowski, P. Oleś (red.), Adaptacja kwestionariuszy osobowości. Wybrane zagadnienia i techniki. Warszawa: PWN, s. 228-241.
Forsterling, F. (1986). Attributional conceptions in clinical psychology. American Psychologist, 41, 275-285.
Grześkowiak, A. (1986). Postępowanie w sprawach nieletnich (Polskie prawo nieletnich). Toruń: UMK.
Heszen-Niejodek, I. (2000). Problematyka zdrowia i choroby w badaniach psychologicznych. W: J. Strelau (red.), Psychologia. T. 3: Jednostka w społeczeństwie i elementy psychologii stosowanej. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 443-450.
Hołyst, B. (1999). Kryminologia. Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.
Januszewska, E. (1996). Osobowość dzieci z moczeniem dziennym i nocnym. W: E. Januszewska (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii klinicznej dzieci i młodzieży. Lublin: TN KUL, s. 21-43.
Januszewska, E. (1997). Kwestionariusz Sposobów Opanowania Stresu - KOS W. Jankę, C. Erdmann, W. Boucsein. Lublin: Zakład Psychologii Klinicznej Dzieci i Młodzieży KUL (maszynopis).
Januszewska, E. (2000). Style reagowania na stres w kontekście postaw rodzicielskich. Badania młodzieży w okresie adolescencji. W: D. Kornas-Biela (red.). Rodzina: źródło życia i szkoła miłości. Lublin: TN KUL, s. 313-344.
Januszewski A. (1988). Niektóre uwarunkowania zdolności poznawania samego siebie i drugiej osoby. Lublin: RW KUL.
Kozieńska, A. (1982). Napady rabunkowe dokonywane przez nieletnich (wyniki badania sondażowego na tle analizy statystycznej). Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne, 12, 73-87.
Leśniak, T., Olszewski, H. (1991). Lęk, motywacja osiągnięć i wyuczona bezradność a funkcjonowanie w sytuacjach zadaniowych. W: W. Tłokiński (red.), Lęk. W poszukiwaniu specyficzności. Gdańsk: Ośrodek Wydawniczy Zamku Królewskiego, s. 26-33.
Macacci, L., Bruno, F., DelLUomo, G., Ricci, L. (1996). Elementy psychologii. W: Kompendium wiedzy o profilaktyce. Warszawa: Biuro ds. Narkomanii, s. 49-81.
Malak, B. (1985). Zjawiska i mechanizmy socjalizacyjne a formowanie agresji interpersonalnej. W: A. Frączek (red.), Studia nad uwarunkowaniami i regulacją agresji interpersonalnej. Kraków: Ossolineum, s. 374-392.
Miluska, J. (1990). Zmiana, konflikt ról a kryzys tożsamości człowieka. Kwartalnik Pedagogiczny, 4, 118-132.
Poprawa, R. (1998). Zarys psychologicznej koncepcji używania alkoholu jako sposobu radzenia sobie ze stresem. Przegląd Psychologiczny, 41, 3/4, 61-69.
Płużek, Z. (1971). Wartość testu WISKAD-MMPI dla diagnozy różnicowej w zakresie nozologii psychiatrycznej. Lublin: KUL.
Poznaniak, W. (1988). Agresja u wychowanków zakładu poprawczego. Kwartalnik Pedagogiczny, 3-4, 129-139.
Rajska-Kulik, I. (1998). Osobowościowe i sytuacyjne tło motywacyjne czynów agresywnych, w tym zabójstw dokonanych przez nieletnich (w świetle psychologicznego opiniodawstwa sądowego). W: J. Papież, A. Płukis (red.), Przemoc d zieci i młodzieży. Toruń: Wyd. A. Marszałek, s. 163-171.
Reykowski, J. (1977). Spontaniczna agresja i spontaniczne czynniki ją hamujące. Przegląd Psychologiczny, 20, 2, 204-228.
Sęk, H. (1993). Wybrane zagadnienia psychoprofilaktyki. W: H. Sęk (red.), Społeczna psychologia kliniczna. Warszawa: PWN, s. 472-504.
Siemaszko, A., Gruszczyńska, B., Marczewski, M. (1999). Atlas p rzestęp c zo śc i w Polsce (t. 2). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Sitkowska, K. (1997). Przeciwdziałanie przestępczości nieletnich. W: B. Hołyst (red.), Przemoc w życiu codziennym. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, s. 185-203.
Stanik, J. (1972). Czyn chuligański jako zachowanie zaburzone a niektóre determinanty osobowościowe. Prace Psychologiczne Universitatis Vratislaviensis, 148, 149-166.
Szymanowska, A. (1989). Tożsamość ego i poczucie umiejscowienia kontroli a powrotność do przestępstw. Przegląd Penitencjarny i Kryminologiczny, 17, 21-34.
Terelak, J. (2001). Psychologia stresu. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza BRANTA.
Tomaszewski, T. (1984). Ślady i wzorce. Warszawa: WSiP.
Tyszkowa, M. (1976). Zachowanie się d zieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa: PWN.
Tyszkowa, M. (1978). Sytuacyjno-poznawcza koncepcja odporności psychicznej. Przegląd Psychologiczny, 21, 1, 3-18.
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. O postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U., 35, poz. 228).
Weaver, G., Wootton, R. (1992). The use of the MMPI special scales in the assessment of delinquent personality. Adolescence, 27 (107), 545-554.
Włodarczyk, D. (1999). Wsparcie społeczne a radzenie sobie ze stresem. Przegląd Psychologiczny, 42, 4, 95-113.
Woźniak-Krakowian, A., Pawlica, B. (1998). Przestępczość nieletnich na terenie województwa częstochowskiego w latach 1991-1996. W: J. Papież, A. Płukis (red.), Przemoc dzieci i młodzieży w perspektywie polskiej transformacji ustrojowej. Toruń: Wydawnictwo A. Marszałek, s. 453-463.
Opublikowane
2019-03-26
Numer
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2002 Roczniki Psychologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
