Znaczenie czynników osobowościowych i środowiskowych w radzeniu sobie z katastrofą: badanie powodzian
Abstract
Artykuł omawia podłużne badania psychologiczne osób poszkodowanych w powodzi, która w 2010 roku nawiedziła gminę Wilków w województwie lubelskim. Ze względu na wieloaspektowość projektu badawczego przedstawiona jest jedynie jego część, dotycząca istotnych w radzeniu sobie ze skutkami powodzi zmiennych psychologicznych i środowiskowych. Uzyskane wyniki pokazujące subiektywne znaczenie opisywanych obszarów, jak i zmiany, jakie zaszły pomiędzy 6 a 18 miesiącami od powodzi, poddano interpretacji w kontekście radzenia sobie ze skutkami katastrofy ekologicznej. W pracy opisano najważniejsze wnioski teoretyczne wynikające z badań oraz implikacje praktyczne w działaniach związanych z szeroko pojętą interwencją kryzysową.
References
Caprara, G. V. (2009). Positive orientation: Turning potentials into optimal functioning. The Bulletin of the European Health Psychology Society, 11(3), 46-48.
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., & Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Greenstone J. L., & Leviton S. C. (2002). Interwencja kryzysowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Heider, F. (1958). The psychology of interpersonal relations. New York: John Wiley & Sons.
Jaworowska, A. (2005). STAIC – Inwentarz Stanu i Cechy Lęku dla Dzieci. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Jurczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Kaniasty, K. (2003). Klęska żywiołowa czy katastrofa społeczna? Psychospołeczne konsekwencje polskiej powodzi 1997 roku. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kaniasty, K. (2012). Predicting social psychological well-being following trauma: The role of postdisaster social support. Trauma: Theory, Research, Practice, Policy, 4, 22-23.
Kaniasty, K., & Norris, F. H. (2004). Social support in the aftermath of disasters, catastrophes, and acts of terrorism: altruistic, overhelmed, uncertain, antagonistic, and patriotic communities. In R. J. Ursano, A. E. Norwood, & C. S. Fullerton (Eds.), Bioterrorism: Psychological and public health interventions (pp. 200-229). Cambridge: Cambridge University Press.
Kanner, A. D., Coyne, J. C., Schaefer, C., & Lazarus, R. S. (1981). Comparison of the two modes of stress managment: Daily hassles and uplifts versus major life events. Journal of Behavioral Medicine, 4, 1-39.
Kubacka-Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Lis-Turlejska, M. (2005). Psychologiczne następstwa stresu traumatycznego. In Psychologia kliniczna. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Łosiak, W. (2008). Psychologia stresu. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions of research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
Nowaczek, A., Młyniec, M., & Piłat, K. (2010). Opolska Gazeta Powiatowa. Powódź w Powiecie Opolskim. County Board in Opole Lubelskie.
Oleś, P. K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Park, C. (2010). Making sense of the meaning literature: An integrative review of meaning making and its effects on adjustment to stressful life events. Psychological Bulletin, 136(2), 257-301.
Sęk, H. (2001). Psychologia kliniczna a interwencja w kryzysie, sytuacjach traumatycznych i katastroficznych. In H. Sęk (Ed.), Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warsaw: Wydawnictwo Scholar.
Strelau, J., & Zawadzki, B. (2005). Trauma and temperament as predictors of posttraumatic stress disorder after disaster. European Psychologist, 10, 124-135.
Terelak, J. F. (2007). Człowiek i stres. Bydgoszcz: Oficyna wydawnicza BRANTA.
Zawadzki, B. (2006). Uwarunkowania zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD) w grupie ofiar powodzi: Rola charakterystyki zdarzenia i jego długotrwałych materialnych następstw oraz reaktywności emocjonalnej. Przegląd Psychologiczny, 49(3), 227-242.
Zawadzki, B., & Strelau, J. (2008). Zaburzenia pourazowe jako następstwo kataklizmu. Nauka, 2, 47-55.
Zawadzki, B., & Strelau, J. (2009). Płeć a nasilenie objawów PTSD – reanaliza danych z badań powodzian. In J. Strelau, B. Zawadzki, & M. Kaczmarek (Eds.), Konsekwencje psychiczne traumy. Uwarunkowania i terapia (pp. 207-230). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zdankiewicz-Ścigała, E. (2009). Nadzieja podstawowa jako moderator procesu adaptacji po traumie. In J. Strelau, B. Zawadzki, & M. Kaczmarek (Eds.), Konsekwencje psychiczne traumy.
Uwarunkowania i terapia (pp. 132-153). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zimbardo, P., & Boyd, J. (2009). Paradoks czasu. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2012). Psychologia. Kluczowe koncepcje. Człowiek i środowisko. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dzwonkowska, I., Lachowicz-Tabaczek, K., & Łaguna, M. (2008). Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES M. Rosenberga. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Greenstone J. L., & Leviton S. C. (2002). Interwencja kryzysowa. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Heider, F. (1958). The psychology of interpersonal relations. New York: John Wiley & Sons.
Jaworowska, A. (2005). STAIC – Inwentarz Stanu i Cechy Lęku dla Dzieci. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Jurczyński, Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warsaw: Pracownia Testów Psychologicznych.
Kaniasty, K. (2003). Klęska żywiołowa czy katastrofa społeczna? Psychospołeczne konsekwencje polskiej powodzi 1997 roku. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Kaniasty, K. (2012). Predicting social psychological well-being following trauma: The role of postdisaster social support. Trauma: Theory, Research, Practice, Policy, 4, 22-23.
Kaniasty, K., & Norris, F. H. (2004). Social support in the aftermath of disasters, catastrophes, and acts of terrorism: altruistic, overhelmed, uncertain, antagonistic, and patriotic communities. In R. J. Ursano, A. E. Norwood, & C. S. Fullerton (Eds.), Bioterrorism: Psychological and public health interventions (pp. 200-229). Cambridge: Cambridge University Press.
Kanner, A. D., Coyne, J. C., Schaefer, C., & Lazarus, R. S. (1981). Comparison of the two modes of stress managment: Daily hassles and uplifts versus major life events. Journal of Behavioral Medicine, 4, 1-39.
Kubacka-Jasiecka, D. (2010). Interwencja kryzysowa. Pomoc w kryzysach psychologicznych. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Lis-Turlejska, M. (2005). Psychologiczne następstwa stresu traumatycznego. In Psychologia kliniczna. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Łosiak, W. (2008). Psychologia stresu. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Maslach, C. (2003). Job burnout: New directions of research and intervention. Current Directions in Psychological Science, 12(5), 189-192.
Nowaczek, A., Młyniec, M., & Piłat, K. (2010). Opolska Gazeta Powiatowa. Powódź w Powiecie Opolskim. County Board in Opole Lubelskie.
Oleś, P. K. (2011). Psychologia człowieka dorosłego. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Park, C. (2010). Making sense of the meaning literature: An integrative review of meaning making and its effects on adjustment to stressful life events. Psychological Bulletin, 136(2), 257-301.
Sęk, H. (2001). Psychologia kliniczna a interwencja w kryzysie, sytuacjach traumatycznych i katastroficznych. In H. Sęk (Ed.), Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Warsaw: Wydawnictwo Scholar.
Strelau, J., & Zawadzki, B. (2005). Trauma and temperament as predictors of posttraumatic stress disorder after disaster. European Psychologist, 10, 124-135.
Terelak, J. F. (2007). Człowiek i stres. Bydgoszcz: Oficyna wydawnicza BRANTA.
Zawadzki, B. (2006). Uwarunkowania zaburzenia stresowego pourazowego (PTSD) w grupie ofiar powodzi: Rola charakterystyki zdarzenia i jego długotrwałych materialnych następstw oraz reaktywności emocjonalnej. Przegląd Psychologiczny, 49(3), 227-242.
Zawadzki, B., & Strelau, J. (2008). Zaburzenia pourazowe jako następstwo kataklizmu. Nauka, 2, 47-55.
Zawadzki, B., & Strelau, J. (2009). Płeć a nasilenie objawów PTSD – reanaliza danych z badań powodzian. In J. Strelau, B. Zawadzki, & M. Kaczmarek (Eds.), Konsekwencje psychiczne traumy. Uwarunkowania i terapia (pp. 207-230). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zdankiewicz-Ścigała, E. (2009). Nadzieja podstawowa jako moderator procesu adaptacji po traumie. In J. Strelau, B. Zawadzki, & M. Kaczmarek (Eds.), Konsekwencje psychiczne traumy.
Uwarunkowania i terapia (pp. 132-153). Warsaw: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Zimbardo, P., & Boyd, J. (2009). Paradoks czasu. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zimbardo, P. G., Johnson, R. L., & McCann, V. (2012). Psychologia. Kluczowe koncepcje. Człowiek i środowisko. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Published
2019-04-05
Issue
Section
Short Reports
Copyright (c) 2014 Roczniki Psychologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
