O związkach między religijnością a konstruowaniem tożsamości osobistej przez młodzież
Abstract
Zdaniem Eriksona (1964, 1965) ważnym elementem kształtowania dojrzałej i zintegrowanej tożsamości jest wypracowanie osobistego stosunku do religii. Celem prezentowanego badania było określenie związku między religijnością a rozwojem tożsamości w okresie adolescencji. Trzystu uczniów krakowskich gimnazjów i liceów (w tym również szkół katolickich) wypełniło Skalę Centralności Religijności Hubera oraz Kwestionariusz Stylów Tożsamości Berzonsky’ego. Wyniki potwierdziły zakładany związek pomiędzy stylem tożsamości a religijnością, definiowaną jako system konstruktów umiejscowiony w systemie osobowości jednostki. Wskaźniki religijności w większości korelowały dodatnio ze stylem informacyjnym i normatywnym oraz negatywnie ze stylem dyfuzyjno-unikającym. Przywiązywanie wagi do religii i nadawanie jej ważnej roli w życiu wiązało się z posiadaniem dojrzalszego i adaptacyjnego stylu tożsamości. Brak zainteresowania religią występował natomiast u osób, których tożsamość jest fragmentaryczna i niezintegrowana. Odnotowano pewne różnice między uczniami szkół katolickich i niekatolickich.
References
Allport, G. W. (1960). The individual and his religion: A psychological interpretation. New York: Macmillan.
Allport, G. W. (1988). Osobowość i religia. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Batson, D. C. (1976). Religion as prosocial: Agent or double-agent? Journal of the Scientific Study of Religion, 15, 29-45.
Batson, D. C., & Shoenrade, P. A. (1991). Measuring religion as quest: 1) Validity concerns. Journal for the Scientific Study of Religion, 30, 416-429.
Batson, D. C., Shoenrade, P., & Ventis L. W. (1993). Religion and the individual: A social-psychological perspective. Oxford: Oxford University Press.
Berman, A. M., Schwartz, S. J., Kurtines, W. M., & Berman S. L. (2001). The process of exploration in identity formation: The role of style and competence. Journal of Adolescence, 24, 513-528.
Berzonsky, M. D. (1990). Self-construction over the life-span: A process perspective on identity formation. Advances in Personal Construct Psychology, 1, 155-186.
Berzonsky, M. D. (1992). A process perspective on identity and stress management. In G. R. Adams, T. P. Gullotta, & R. Montemayor (Eds.), Advances in adolescent development: Adolescent identity formation, vol. 4 (pp. 193-215). Newbury Park, CA: Sage.
Berzonsky, M. D. (2008). Identity processing style and defensive mechanisms. Polish Psychological Bulletin, 39(3), 111-117.
Berzonsky, M. D., & Adams, G. R. (1999). Reevaluating the identity status paradigm: Still useful after 35 years. Developmental Review, 19, 557-590.
Berzonsky, M. D., & Kuk, L. S. (2000). Identity status, identity processing style, and transition to university. Journal of Adolescent Research, 15, 81-98.
Cote, J. E., & Levine, C. (1987). A formulation of Erikson’s theory of ego identity formation. Developmental Review, 7, 273-235.
Cote, J. E., & Levine, C. (1988). A critical examination of the ego identity status paradigm. Developmental Review, 8, 147-184.
Czyżowska, D. (2005). Style tożsamości a poziom rozwoju rozumowania moralnego jednostki. Psychologia Rozwojowa, 4(10), 73-82.
Czyżowska, D. (2007). Kształtowanie się tożsamości a sposób rozważania dylematów społeczno-moralnych przez młodzież. Psychologia Rozwojowa, 3(12), 61-72.
Duriez, B., Soenens, B., & Beyers, W. (2004). Personality, identity styles, and religiosity: An integrative study among late adolescents in Flanders (Belgium). Journal of Personality, 72(5), 877-910.
Erikson, E. H. (1958). Young man Luther. New York: Norton.
Erikson, E. H. (1964). Insight and responsibility. New York: Norton.
Erikson, E. H. (1965). Youth: Fidelity and diversity. In E. H. Erikson (Ed.), The challenge of youth (pp. 1-28). New York: Anchor Books.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
Erikson, E. H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Foster, J. D., & LaForce, B. (1999). A longitudinal study of moral, religious, and identity development in a Christian liberal arts environment. Journal of Psychology and Theology, 27, 52-68.
Huber, S. (2003). Zentralität und Inhalt: Ein neues multidimensionales Messmodel der Religiosität. Opladen: Leske and Budrich.
Kirkpatrick, L. A. (1989). A psychometric analysis of the Allport-Ross and Feagin measures of intrinsic-extrinsic religious orientation. In M. Lynn, & D. Moberg (Eds.), Research in the social scientific study of religion, vol. 1 (pp. 1-31). Greenwich, CT: JAI Press.
Leak, G. K. (2009). An assessment of the relationship between identity development, faith development, and religious commitment. Identity: An International Journal of Theory and Research, 9, 201-218.
Maclean, A. M., Walker, L. J., & Matsuba, M. K. (2004). Transcendence and the moral self: Identity integration, religion, and moral life. Journal for the Scientific Study of Religion, 43(3), 429-437.
Marcia, J. (1966). Development and validation of ego identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 551-558.
Marcia, J. (1967). Ego identity status: Relationship to change in self-esteem, general maladjustment, and authoritarianism. Journal of Personality, 35, 119-133.
Marcia, J. (1980). Identity in adolescence. In J. Adelson (Ed.), Handbook of adolescent psychology (pp. 159-187). New York: Wiley.
Marcia, J. E. (1987). The identity status approach to the study of ego identity development. In T. Honess, & K. Yardley (Eds.), Self and identity. Perspectives across the lifespan. London– –New York: Reutledge and Kegan Paul.
Markstrom-Adams, C. (1999). Religious involvement and adolescent psychosocial development. Journal of Adolescence, 22, 205-221.
Markstrom-Adams, C., Hofstra, G., & Dougher, K. (1994). The ego-virtue of fidelity: A case for the study of religion and identity formation in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 23, 453-469.
Markstrom-Adams, C., & Smith, M. (1996). Identity formation and religious orientation among high school students from the United States and Canada. Journal of Youth and Adolescence, 23, 453-469.
Opoczyńska, M. (1999). Moratorium psychospołeczne – szansa czy zagrożenie dla rozwoju. In A. Gałdowa (Ed.), Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości (pp. 123-141). Cracow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Parker, M. S. (1985). Identity and the development of religious thinking. New Directions for Child Development, 30, 43-60.
Senejko, A. (2007). Style kształtowania tożsamości u młodzieży a ustosunkowanie wobec zagrożeń. In B. Harwas-Napierała, & H. Liberska (Eds.), Tożsamość a współczesność (pp. 101-128). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Senejko, A. (2010a). Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju. Na przykładzie adolescencji. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Senejko, A. (2010b). Inwentarz Stylów Tożsamości Michaela D. Berzonsky’ego – dane psychometryczne polskiej adaptacji kwestionariusza. Psychologia Rozwojowa, 4(10), 31-48.
Stark, R., & Glock, Ch. Y. (1968). American piety: The nature of religious commitment. Los Angeles, CA: Berkley University Press.
Tzuriel, D. (1984). Sex role typing and ego identity in Israeli, Oriental and Western adolescents. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 440-457.
Van Hoof, A. (1999). The identity status field re-reviewed: An update of unresolved and neglected issues with a view on some alternative approaches. Developmental Review, 19, 497-556.
Verhoeven, D., & Hutsebaut, D. (1995). Identity statuses and religiosity. A research among Flemish university students. Journal of Empirical Theology, 8(1), 46-64.
Waterman, A. S. (1982). Identity development from adolescence to adulthood: An extension of theory and a review of research. Developmental Psychology, 18, 341-358.
Watson, P. J., Morris, R. J., Hood, R. W., Milliron, J. T., & Stutz, N. L. (1998). Religious orientation, identity, and the quest for meaning in ethics within an ideological surround. International Journal for the Psychology of Religion, 8, 149-164.
Wulff, D. M. (1991). Psychology of religion: Classic and contemporary views. New York: Wiley.
Zarzycka, B. (2007). Skala Centralności Religijności. Roczniki Psychologiczne, 10(1), 135-157.
Allport, G. W. (1988). Osobowość i religia. Warsaw: Instytut Wydawniczy PAX.
Batson, D. C. (1976). Religion as prosocial: Agent or double-agent? Journal of the Scientific Study of Religion, 15, 29-45.
Batson, D. C., & Shoenrade, P. A. (1991). Measuring religion as quest: 1) Validity concerns. Journal for the Scientific Study of Religion, 30, 416-429.
Batson, D. C., Shoenrade, P., & Ventis L. W. (1993). Religion and the individual: A social-psychological perspective. Oxford: Oxford University Press.
Berman, A. M., Schwartz, S. J., Kurtines, W. M., & Berman S. L. (2001). The process of exploration in identity formation: The role of style and competence. Journal of Adolescence, 24, 513-528.
Berzonsky, M. D. (1990). Self-construction over the life-span: A process perspective on identity formation. Advances in Personal Construct Psychology, 1, 155-186.
Berzonsky, M. D. (1992). A process perspective on identity and stress management. In G. R. Adams, T. P. Gullotta, & R. Montemayor (Eds.), Advances in adolescent development: Adolescent identity formation, vol. 4 (pp. 193-215). Newbury Park, CA: Sage.
Berzonsky, M. D. (2008). Identity processing style and defensive mechanisms. Polish Psychological Bulletin, 39(3), 111-117.
Berzonsky, M. D., & Adams, G. R. (1999). Reevaluating the identity status paradigm: Still useful after 35 years. Developmental Review, 19, 557-590.
Berzonsky, M. D., & Kuk, L. S. (2000). Identity status, identity processing style, and transition to university. Journal of Adolescent Research, 15, 81-98.
Cote, J. E., & Levine, C. (1987). A formulation of Erikson’s theory of ego identity formation. Developmental Review, 7, 273-235.
Cote, J. E., & Levine, C. (1988). A critical examination of the ego identity status paradigm. Developmental Review, 8, 147-184.
Czyżowska, D. (2005). Style tożsamości a poziom rozwoju rozumowania moralnego jednostki. Psychologia Rozwojowa, 4(10), 73-82.
Czyżowska, D. (2007). Kształtowanie się tożsamości a sposób rozważania dylematów społeczno-moralnych przez młodzież. Psychologia Rozwojowa, 3(12), 61-72.
Duriez, B., Soenens, B., & Beyers, W. (2004). Personality, identity styles, and religiosity: An integrative study among late adolescents in Flanders (Belgium). Journal of Personality, 72(5), 877-910.
Erikson, E. H. (1958). Young man Luther. New York: Norton.
Erikson, E. H. (1964). Insight and responsibility. New York: Norton.
Erikson, E. H. (1965). Youth: Fidelity and diversity. In E. H. Erikson (Ed.), The challenge of youth (pp. 1-28). New York: Anchor Books.
Erikson, E. H. (1968). Identity: Youth and crisis. New York: Norton.
Erikson, E. H. (2004). Tożsamość a cykl życia. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
Foster, J. D., & LaForce, B. (1999). A longitudinal study of moral, religious, and identity development in a Christian liberal arts environment. Journal of Psychology and Theology, 27, 52-68.
Huber, S. (2003). Zentralität und Inhalt: Ein neues multidimensionales Messmodel der Religiosität. Opladen: Leske and Budrich.
Kirkpatrick, L. A. (1989). A psychometric analysis of the Allport-Ross and Feagin measures of intrinsic-extrinsic religious orientation. In M. Lynn, & D. Moberg (Eds.), Research in the social scientific study of religion, vol. 1 (pp. 1-31). Greenwich, CT: JAI Press.
Leak, G. K. (2009). An assessment of the relationship between identity development, faith development, and religious commitment. Identity: An International Journal of Theory and Research, 9, 201-218.
Maclean, A. M., Walker, L. J., & Matsuba, M. K. (2004). Transcendence and the moral self: Identity integration, religion, and moral life. Journal for the Scientific Study of Religion, 43(3), 429-437.
Marcia, J. (1966). Development and validation of ego identity status. Journal of Personality and Social Psychology, 3, 551-558.
Marcia, J. (1967). Ego identity status: Relationship to change in self-esteem, general maladjustment, and authoritarianism. Journal of Personality, 35, 119-133.
Marcia, J. (1980). Identity in adolescence. In J. Adelson (Ed.), Handbook of adolescent psychology (pp. 159-187). New York: Wiley.
Marcia, J. E. (1987). The identity status approach to the study of ego identity development. In T. Honess, & K. Yardley (Eds.), Self and identity. Perspectives across the lifespan. London– –New York: Reutledge and Kegan Paul.
Markstrom-Adams, C. (1999). Religious involvement and adolescent psychosocial development. Journal of Adolescence, 22, 205-221.
Markstrom-Adams, C., Hofstra, G., & Dougher, K. (1994). The ego-virtue of fidelity: A case for the study of religion and identity formation in adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 23, 453-469.
Markstrom-Adams, C., & Smith, M. (1996). Identity formation and religious orientation among high school students from the United States and Canada. Journal of Youth and Adolescence, 23, 453-469.
Opoczyńska, M. (1999). Moratorium psychospołeczne – szansa czy zagrożenie dla rozwoju. In A. Gałdowa (Ed.), Klasyczne i współczesne koncepcje osobowości (pp. 123-141). Cracow: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Parker, M. S. (1985). Identity and the development of religious thinking. New Directions for Child Development, 30, 43-60.
Senejko, A. (2007). Style kształtowania tożsamości u młodzieży a ustosunkowanie wobec zagrożeń. In B. Harwas-Napierała, & H. Liberska (Eds.), Tożsamość a współczesność (pp. 101-128). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Senejko, A. (2010a). Obrona psychologiczna jako narzędzie rozwoju. Na przykładzie adolescencji. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Senejko, A. (2010b). Inwentarz Stylów Tożsamości Michaela D. Berzonsky’ego – dane psychometryczne polskiej adaptacji kwestionariusza. Psychologia Rozwojowa, 4(10), 31-48.
Stark, R., & Glock, Ch. Y. (1968). American piety: The nature of religious commitment. Los Angeles, CA: Berkley University Press.
Tzuriel, D. (1984). Sex role typing and ego identity in Israeli, Oriental and Western adolescents. Journal of Personality and Social Psychology, 46, 440-457.
Van Hoof, A. (1999). The identity status field re-reviewed: An update of unresolved and neglected issues with a view on some alternative approaches. Developmental Review, 19, 497-556.
Verhoeven, D., & Hutsebaut, D. (1995). Identity statuses and religiosity. A research among Flemish university students. Journal of Empirical Theology, 8(1), 46-64.
Waterman, A. S. (1982). Identity development from adolescence to adulthood: An extension of theory and a review of research. Developmental Psychology, 18, 341-358.
Watson, P. J., Morris, R. J., Hood, R. W., Milliron, J. T., & Stutz, N. L. (1998). Religious orientation, identity, and the quest for meaning in ethics within an ideological surround. International Journal for the Psychology of Religion, 8, 149-164.
Wulff, D. M. (1991). Psychology of religion: Classic and contemporary views. New York: Wiley.
Zarzycka, B. (2007). Skala Centralności Religijności. Roczniki Psychologiczne, 10(1), 135-157.
Published
2019-04-04
Issue
Section
Articles
Copyright (c) 2014 Roczniki Psychologiczne
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
