Wykorzystanie prywatnych przedsiębiorstw militarnych w konfliktach zbrojnych

Piotr Olszewski

doi:10.18290/rns22504.8

Piotr Olszewski Lotnicza Akademia Wojskowa w Dęblinie https://orcid.org/0000-0002-6349-6723

DOI: https://doi.org/10.18290/rns22504.8

Słowa kluczowe: Prywatne Przedsiębiorstwa Militarne (PMC), najemnicy, konflikt zbrojny

Abstrakt

W artykule omówiono wykorzystanie Prywatnych Przedsiębiorstw Militarnych (PMC) we współczesnych konfliktach zbrojnych. Ukazano wzrost zapotrzebowania na firmy usługowe tego typu oraz zaprezentowano wzrost ich liczebności w okresie po zakończeniu zimnej wojny. Przedstawiono, kim są pracownicy tych przedsiębiorstw oraz jakie usługi świadczą te firmy. Opisano, dlaczego państwa korzystają z PMC w zastępstwie do klasycznego użycia żołnierzy w działaniach wojennych. Zaprezentowano wybrane przykłady prywatnych przedsiębiorstw militarnych, przedstawiono szeroki zakres świadczonych usług, możliwe specjalizacje wykonywanych działań oraz przytoczono przykłady sprzętu, jakim dysponują. Omówiono możliwe zalety oraz wady korzystania z usług świadczonych przez PMC. Podano także do rozważenia możliwość utworzenia i wykorzystania przedsiębiorstw tego typu w odniesieniu do sytuacji Rzeczypospolitej Polskiej.

Bibliografia

Alhatib Y. (2021), EU imposes sanctions on Russia mercenary Wagner Group, https://www.middleeastmonitor.com/20211214-eu-imposes-sanctions-on-russia-mercenary-wagner-group/ [dostęp: 08.09.2022].

Crane E. (2021), Blackwater founder Erik Prince charging $6.5K to get people out of Afghanistan, https://nypost.com/2021/08/25/blackwater-founder-charging-6-5k-to-get-people-out-of-afghanistan/ [dostęp: 03.09.2022].

David D. (2022), Top 14 Private Military Companies, https://www.operationmilitarykids.org/private-military-companies/#academi [dostęp: 03.09.2022].

Debusmann B.Jr. (2022), Private Military Firms see demand in Ukraine war, https://www.bbc.com/news/world-us-canada-60669763 [dostęp: 03.09.2022].

Fraioli P. (red.) (2020), Russia’s use of its private military companies, Strategic Comments, 26, z. 10, s. 7-8.

Gwiazda A. (2017), Prywatyzacja wojny. Outsourcing żołnierzy to przyszłość wojska?, https://forsal.pl/artykuly/1071328,prywatyzacja-wojny-outsourcing-zolnierzy-to-przyszlosc-wojska.html [dostęp: 03.09.2022].

Higgins A. (2007), US rejects UN mercenary report, https://usatoday30.usatoday.com/news/world/2007-10-17-3392316246_x.htm [dostęp: 09.09.2022].

Hurlbert E. (2021), Market for Force: The Emerging Role of Private Military and Security Companies in Anti-Piracy Operations, https://thesecuritydistillery.org/all-articles/market-for-force-the-emerging-role-of-private-military-and-security-companies-in-anti-piracy-operations [dostęp: 03.09.2022].

Karadsheh J., Verjee Z., Simons S. (2007), Blackwater most often shoots first, congressional report says, http://edition.cnn.com/2007/WORLD/meast/10/01/blackwater.report/index.html [dostęp: 09.09.2022].

Karadsheh J., Duke A. (2007), Blackwater incident witness: ‘It was hell’, http://edition.cnn.com/2007/WORLD/meast/10/02/blackwater.witness/index.html [dostęp: 09.09.2022].

Leon Cobo B. (2022), Russian influence in the Sahel: Wagner and the support of military juntas, https://www.freiheit.org/spain-italy-portugal-and-mediterranean-dialogue/russian-influence-sahel-wagner-and-support-military [dostęp: 03.09.2022].

Leszczyński A., Prywatyzacja wojny. Jak słabość państw powoduje, że najemnicy wracają do gry – od Mali po Ukrainę, https://oko.press/prywatyzacja-wojny-jak-slabosc-panstw-powoduje-ze-najemnicy-wracaja-do-gry-od-mali-po-ukraine/ [dostęp: 28.08.2022].

Międzynarodowa konwencja o zwalczaniu rekrutacji, wykorzystywania, finansowania i szkolenia najemników, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w dniu 4 grudnia 1989 r.

Milliard T. (2003), Overcoming Post-Colonial Myopia: A Call to Recognize and Regulate Private Military Companies, Military Law Review, 176, https://www.jagcnet.army.mil/jagcnetinternet/homepages/ac/militarylawreview.nsf/0/5e0768ef1111dfc085256e5b00576d3f/$file/volume176milliard.pdf [dostęp: 09.09.2022].

Østensen Å., Bukkvoll T. (2022), Private military companies – Russian great power politics on the cheap?, Small Wars & Insurgencies, 33, z. 1-2, s. 130-151.

PAP (2020), Wenezuela: 20 lat więzienia dla b. komandosów USA za próbę zamachu stanu, https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/wenezuela-20-lat-wiezienia-dla-b-komandosow-usa-za-probe-zamachu-stanu,411438.html [dostęp: 09.09.022].

PAP (2022), Po stronie rosyjskiej walczy do 20 tys. najemników z grupy Wagnera lub Bliskiego Wschodu, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8404102,najemnicy-grupa-wagnera-bojownicy-bliski-wschod-rosja-wojna-w-ukrainie.html [dostęp: 03.09.2022].

Pałka W. (2020), Korponajemnicy. Strategie wojennych przedsiębiorców, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Papiernik W. (2022), Grupa Wagnera. Prigożyn po raz pierwszy przyznał się do tego publicznie, https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8555392,grupa-wagnera-jewgienij-prigozyn-rosja-putin-najemnicy-kreml.html [dostęp: 26.09.2022].

Protokoły dodatkowe do Konwencji genewskich z 12 sierpnia 1949 r., dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół I) oraz dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych (Protokół II), sporządzone w Genewie dnia 8 czerwca 1977 r.

Renou X. (2005), Private Military Companies Against Development, Oxford Development Studies, z. 1, s. 107-115.

Saini Fasanotti F. (2022), Russia’s Wagner Group in Africa: Influence, commercial concessions, rights violations, and counterinsurgency failure, https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2022/02/08/russias-wagner-group-in-africa-influence-commercial-concessions-rights-violations-and-counterinsurgency-failure/ [dostęp: 03.09.2022].

Santosuosso A. (1996), Kadesh Revisited: Reconstructing the Battle Between the Egyptians and the Hittites, Journal of the Military History, 60, nr 3, s. 423-445.

Scahill J. (2009), Blackwater. Powstanie najpotężniejszej armii najemnej świata, Wrocław: Wydawnictwo Śląskie.

Skupień J. (2016), Prywatne firmy wojskowe i ich rola we współczesnych konfliktach zbrojnych, Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis, Studia de Securitate et Educatione Civili VI, Uniwersytet Jagielloński, s. 109-121, https://studiadesecuritate.up.krakow.pl/wp-content/uploads/sites/43/2018/10/Skupień_Prywatne_firmy_wojskowe_i_ich_rola.pdf [dostęp: 16.08.2022].

Sosnowski L. (1983), Najemnicy, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.

Szubelak B. (2014), Wódz w opresji, czyli Ramzes II pod Kadesz, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Historyczne 141, z. 4, s. 801-808, https://www.ejournals.eu [dostęp: 16.08.2022].

Terry R. (2018), This Fairfax firm’s tech is remaking reconnaissance. Just don’t call it a drone company, https://www.bizjournals.com/washington/news/2018/09/18/this-fairfax-firms-tech-is-remaking-reconnaissance.html [dostęp: 08.09.2022].

Tiron R., Murphy P. (2021), Biden’s Afghan Exit Alarms Contractors Who Outnumber U.S. Troops, https://about.bgov.com/news/bidens-afghan-exit-alarms-contractors-who-outnumber-u-s-troops/ [dostęp: 09.09.2022].

Wojnarowski G. (2017), Cztery tysiące chłopa rąbało się i tłukło maczugami. Tak wyglądała bitwa w epoce brązu, https://magazyn.wp.pl/informacje/artykul/cztery-tysiace-chlopa-rabalo-sie-i-tluklo-maczugami-tak-wygladala-bitwa-w-epoce-brazu?src01=6a4c8&src02=facebook_wiadomosci [dostęp: 16.08.2022].

Wójcik K. (2017), Psy wojen. Od Indochin po Pakistan, Poznań: Dom Wydawniczy REBIS.

Zasada K., Zygiel A. (2022), Zagraniczni najemnicy w Ukrainie. Ilu z nich to Polacy?, https://www.rmf24.pl/raporty/raport-wojna-z-rosja/news-zagraniczni-najemnicy-w-ukrainie-ilu-z-nich-to-polacy,nId,5966317#crp_state=1 [dostęp: 03.09.2022].

Zaranek Ł. (2020), Psy wojny kontra Maduro, https://www.tvp.info/48007632/wenezuela-nieudany-pucz-najemnikow-firmy-silvercorp-majacych-usunac-nicolasa-maduro-wieszwiecej [dostęp: 09.09.2022].