Armia najeźdźców vs armia obrońców. Wernakularne prezentacje sił zbrojnych Ukrainy i Rosji w polskich cybermemach

Katarzyna Dojwa-Turczyńska

doi:10.18290/rns22504.11

Katarzyna Dojwa-Turczyńska Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0003-3420-7598

DOI: https://doi.org/10.18290/rns22504.11

Słowa kluczowe: wojna, Ukraina, Rosja, memy, wojsko

Abstrakt

Agresja Rosji na Ukrainę w 2022 roku rezonuje na wielu płaszczyznach i w licznych wymiarach, szczególnie silnie absorbuje uwagę mieszkańców krajów sąsiadujących – w tym Polaków. Głównym celem artykułu było przedstawienie obrazów Rosji i Ukrainy kreślonych w polskim Internecie za pomocą internetowych memów obrazkowych. Ich rekonstrukcja pozwoliła na udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak internauci w Polsce postrzegają obie strony konfliktu? W pracy zaprezentowano wyniki badań niereaktywnych, zrealizowanych za pomocą jakościowej analizy treści. Głównym problemem badawczym było pytanie o to, jak prezentowane są potencjały militarne Ukrainy i Rosji? Analiza 287 obiektów pozwoliła ex post na wyodrębnienie kilku obszarów. Odnosiły się one do: potencjału militarnego Rosji i Ukrainy, prezydentów państw jako zwierzchników sił zbrojnych, dowódców, wojsk i żołnierzy, sposobów prowadzenia walki oraz wsparcia cywilnego dla zaangażowania militarnego. Analiza pozyskanych obiektów pokazuje bipolarne prezentacje obu państw w cybermemach.

Bibliografia

Arraf Jane, Ukraine’s War Efforts Gain an Unlikely Source of Funding: Memes, (19.04.2022), https://www.nytimes.com/2022/04/19/world/middleeast/ukraine-memes-russia-fundraising.html [dostęp: 26.08.2022].

Banasik M. (2020), Nowe spojrzenie na proces transformacji Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej, Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 14, nr 1, s. 48-67.

Bierca M., Wysocka-Świtała A. (4.04.2016), Najpopularniejsze memy jako odbicie nastrojów Polaków – wyniki badań, https://marketingprzykawie.pl/espresso/najpopularniejsze-memy-jako-odbicie-nastrojow-polakow-wyniki-badan/ [dostęp: 30.08.2022].

Blouin B. (2022), Kilroy Was Here: The Infamous WWII Meme That Lives On, https://veteranlife.com/military-history/kilroy-was-here/ [dostęp: 10.09.2022].

Brzozowski A. (5.06.2022), Global Europe Brief: How Ukraine is winning the meme war, https://www.euractiv.com/section/europe-s-east/news/global-europe-brief-how-ukraine-is-winning-the-meme-war/ [dostęp: 26.08.2022].

Burkacka I. (2016), Intertekstualność współczesnej komunikacji. Memy a teksty kultury, Poznańskie Spotkania Językoznawcze, nr 32, s. 75-91.

Cieślak J. (4.06.2022), Armia rosyjska – armia agresora: Pokojowy system dowodzenia [RAPORT], https://defence24.pl/sily-zbrojne/armia-rosyjska-armia-agresora-pokojowy-system-dowodzenia-raport [dostęp: 19.09.2022].

Comparison of Ukraine and Russia Military Strengths (2022), https://www.globalfirepower.com/countries-comparison-detail.php?country1=ukraine&country2=russia [dostęp: 19.09.2022].

Czarnek-Wnuk P., Sygizman K. (2022), Tematyka uchodźcza w reportażu radiowym w kontekście wojny w Ukrainie z 2022 roku, Rocznik Nauk Społecznych, 14(50), nr 2, s. 41-57.

Darczewska J. (2016), Rosyjskie Siły Zbrojne na froncie walki informacyjnej. Dokumenty strategiczne, Warszawa: Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia.

Dobek-Ostrowska B., Fras J., Ociepka B. (1997), Teoria i praktyka propagandy, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

Dojwa K. (2010), Rola i znaczenie internetu w budowaniu w Polsce społeczeństwa wiedzy, [w:] Nauczyciel andragog we współczesnym społeczeństwie, red. W. Horyń, J. Maciejewski, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, s. 149-163.

Dojwa K. (2013), Czy Polacy są pacyfistami? Postawy i opinie Polaków względem wybranych kwestii podnoszonych przez ruch pacyfistyczny, Zeszyty Naukowe WSOWL, nr 1(167), s. 57-70.

Dojwa-Turczyńska K., Wolska-Zogata I. (2020), Obrazy początków pandemii w Polsce: analiza jakościowa cybermemów, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Atut – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe.

Dominauskaitė J., Svidraitė J. (2022), The Russo-Ukrainian War Prompted People To Create Memes And Here Are 35 That Show Support To Ukraine, https://www.boredpanda.com/ukraine-support-memes/?utm_source=google&utm_medium=organic&utm_campaign=organic [dostęp: 26.08.2022].

Górnisiewicz A. (2019), Wojna i nomos. Carl Schmitt o problemie porządku światowego, Kraków: Universitas.

Iwanicki J. (2018), Memy internetowe w kulturze popularnej. Charakterystyka zjawiska, Humaniora. Czasopismo Internetowe, nr 1(21), s. 61-80.

Jałochowski K. (2011), Ja, ty, memy, rozmowa z Susan Blackmore, Polityka, 21.12.2011, nr 52, s. 90.

Jastrzębski M. (2009), Zmiany struktur organizacyjnych i wzrost potencjału Wojsk Lądowych Federacji Rosyjskiej po reformach 2009 roku, s. 249-277, https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/7269/Zmiany%20struktur%20organizacyjnych%20i%20wzrost%20potencja%C5%82u%20Wojsk%20L%C4%85dowych%20Federacji%20Rosyjskiej%20po%20reformach%202009%20roku.pdf?sequence=1&isAllowed=y [dostęp: 19.09.2022].

Jünger E. (2013), Węzeł gordyjski, [w:] Węzeł gordyjski. Eseistyka lat pięćdziesiątych, red. E. Jünger, tłum. W. Kunicki, N. Żarska, K. Żarski, Kraków: Arkana.

Kelly K. (2022), “Kilroy Was Here” – A Story from World War II, https://americacomesalive. com/kilroy-story-world-war-ii/ [dostęp: 10.09.2022].

Korzystanie z Internetu w 2022 roku, CBOS, Nr 77/2022, Warszawa, czerwiec 2022.

Meme war: Russian invasion of Ukraine has triggered misinformation warfare, 8.03.2022, https://www.wionews.com/world/meme-war-russian-invasion-of-ukraine-has-triggered-misinformation- warfare-460023 [dostęp: 26.08.2022].

Mickiewicz P., Kasprzycki D.D. (2021), Od „konfliktu hybrydowego” do działań konwencjonalnych? Koncepcje oddziaływania militarnego Rosji, ze szczególnym uwzględnieniem zmian po 2018 roku, Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego, 13, nr 25, s. 11-30.

Mirovalev M. (10.03.2022), As bombs fall on Ukraine, memes ridicule Russian aggression, https://www.aljazeera.com/news/2022/3/10/ukrainian-wartime-humour-derides-and-ridicules-russia [dostęp: 26.08.2022].

Mojsiewicz Cz. (2000), Szkice z dziejów propagandy, Poznań: Ars Nova.

Pereira I. (4.03.2022), Memes become weapons in Ukraine-Russia conflict, https://abcnews.go.com/International/memes-weapons-ukraine-russia-conflict/story?id=83184578 [dostęp: 26.08.2022].

Piskorz K. (2013), Internetowe memy – hieroglify XXI wieku, [w:] Współczesne Media. Język mediów, red. I. Hofman, D. Kępa-Figura, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 227-237.

Ranking najpotężniejszych armii świata 2021. Jak wypadły Polska i Ukraina?, (30.10.2021), https://jagiellonia.org/ranking-najpotezniejszych-armii-swiata-2021-jak-wypadly-polska-i-ukraina [dostęp: 19.09.2022].

Romano A. (25.02.2022), Reckoning with the war meme in wartime, https://www.vox.com/culture/2022/2/25/22950655/ukrainian-invasion-memes-political-cartoons-controversy [dostęp: 26.08.2022].

Shadijanova D. (23.04.2022), Pro-war memes, Z symbols and blue and yellow flags: Russian influencers at war, https://www.theguardian.com/media/2022/apr/23/z-symbols-pro-war-memes- ukrainian-flags-russian-influencers-ukraine [dostęp: 26.08.2022].

Skrabacz A., Lewińska-Krzak M. (2022), Wpływ rewolucji cyfrowej na rozwój społeczeństwa informacyjnego oraz na społeczną wartość informacji, Rocznik Nauk Społecznych, 14(50), nr 1, s. 119-136.

Surowiec K. (2016), Zbrojenia Federacji Rosyjskiej i udział rosyjskich przedsiębiorstw w światowym handlu bronią, Humanitas and Social Sciences, XXI, 23, s. 199-205.

Sztumski J. (1990), Propaganda – jej problemy i metody. Skrypt przeznaczony dla studentów nauk politycznych i dziennikarstwa, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Topolski I. (2016), Instrument militarny w polityce Federacji Rosyjskiej wobec Ukrainy, Wschód Europy. Studia Humanistyczno-Społeczne, 2, nr 2, s. 123-143; pobrane z czasopisma Wschód Europy, http://journals.umcs.pl/we [dostęp: 19.09.2022].

Topolski I. (2019), Menewry wojskowe jako forma demonstracji siły militarnej Federacji Rosyjskiej w Europie, Wschód Europy. Studia Humanistyczno-Społeczne, 5, nr 1, s. 187-201.

Ukrainian meme forces: what makes us laugh in the Times of Russia’s invasion (22.04.2022), https://war.ukraine.ua/country-and-society/ukrainian-meme-forces-what-makes-us-laugh-in-the-times-of-russia-s-invasion/ [dostęp: 26.08.2022].

Ukrainian Memes Forces (@uamemesforces) • Twitter, https://twitter.com/uamemesforces [dostęp: 26.08.2022].

Wallis M. (1983), Napisy w obrazach. Pisma semiotyczne, Warszawa: PIW.

Wiggins B.E. (2016), Crimea River: Directionality in Memes from the Russia–Ukraine Conflict, International Journal of Communication, 10, s. 451-485.

Viral posts shape public opinion and shake Western governments into action (1.03.2022), https://www.economist.com/europe/2022/03/01/ukraines-meme-war-with-russia-is-no-laughing-matter [dostęp: 26.08.2022].