Wiedza naukowa – najbardziej ceniona postać dobrostanu intelektualnego
Abstrakt
Dyskusja nad wiedzą, która powstaje w wyniku starań poznawczych człowieka w różnych okresach dziejów przebiega z odmienną intensywnością. W drugiej połowie XX wieku, kiedy to ogłoszono, że ludzkość wkroczyła w epokę społeczeństwa wiedzy, namysł nad jej kondycją domaga się szczególnej uwagi. Wychodząc naprzeciw temu wyzwaniu, w artykule starano się odpowiedzieć na dwa zasadnicze pytania: a) Jaka wiedza aktualnie cieszy się największym uznaniem społecznym? b) Jakie są parametry takiej wiedzy, za przyczyną których uzyskała dominującą pozycję pośród pozostałych form? Przy próbie odpowiedzi na te pytania autor nie próbuje idealizować produktu intelektualnego uznanego za najbardziej wartościowy, ale wskazuje także i słabsze jego strony, zestawiając stan faktyczny z oczekiwaniami, jakie pod jego adresem są stawiane.
Bibliografia
Ajdukiewicz K. (1965), Logika pragmatyczna, Warszawa: PWN.
Ajdukiewicz K. (1985), Wartość nauki, [w:] Tenże, Język i poznanie, t. I, Warszawa: PWN, s. 314-316.
Amsterdamski S. (1994), Nauka a wartości, [w:] Tenże, Tertium non datur? Szkice i polemiki, Warszawa: PWN, s. 129-146.
Bacon F. (1955), Novum organum, Warszawa: PWN.
Berger P. L. (1967), Invitation to Sociology. A Humanistic Perspective, Harmondsworth: Penguin Books.
Bocheński J. M. (1992), Współczesne metody myślenia, Poznań: W drodze.
Comte A. (2001), Rozprawa o duchu filozofii pozytywnej, Kęty: Antyk.
Doren Van C. (1997), Historia wiedzy od zarania dziejów do dziś, Warszawa: Al Fine.
Durkheim E. (1990), Elementarne formy życia religijnego, Warszawa: PWN.
Feyerabend P. K. (1992), Krytyka naukowego rozumu, [w:] E. Mokszycki (red.), Racjonalność i styl myślenia, Warszawa: IFiS PAN, s. 162-217.
Fleck L. (2006), Psychosocjologia poznania naukowego, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Gadamer H. G. (1979), Rozum, słowo, dzieje, Warszawa: PIW.
Geymonat L. (1966), Filozofia i filozofia nauki, Warszawa: PWN.
Goćkowski J. (2000), Ludzie „systemu” i ludzie „problemu”. Wieczna wojna w teatrze życia naukowego, Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia „Secesja”.
Habermas J. (1984), Analityczna teoria nauki i dialektyka (na marginesie kontrowersji między Popperem a Adorno), [w:] E. Mokrzycki (red.), Kryzys i schizma, t. II, Warszawa: PIW, s. 47-86.
Hanson N. R. (1958), Patterns of Discovery, Cambridge: Cambridge University Press.
Hegel G. W. F. (1994), Wykład z historii filozofii, t. I, Warszawa: PWN.
Hempoliński, M. (2005), Prawda i racjonalność jako konstytutywne wartości wiedzy, [w:] A. Motycka (red.), Wiedza a prawda, Warszawa: IFiS PAN, s. 73-86.
Humboldt W. von (2002), O umyśle i mowie, Warszawa: PWN.
Kamiński S. (1989), Wyjaśnienie w metafizyce, [w:] Tenże, Jak filozofować?, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 151-176.
Krąpiec M. A. (1982), Nauka i religia, [w:] Tenże, Człowiek, kultura, uniwersytet, Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Kuhn T. (2009), Struktura rewolucji naukowych, Warszawa: Aletheia.
Matraszek K., Such J. (1989), Ontologia, teoria poznania i ogólna metodologia nauk, Warszawa: PWN.
Motycka A. (1984), Relatywistyczna wizja nauki, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Ossolineum.
Motycka A. (2005), Prawda naukowa a prawda metafizyczna, [w:] A. Motycka (red.), Wiedza a prawda, Warszawa: IFiS PAN, s. 208-228.
Nakamura H. (2005), Systemy myślenia ludów Wschodu. Indie, Chiny, Tybet, Japonia, Kraków: Wydawnictwo UJ.
Ossowski S., (1967), O osobliwości nauk społecznych, [w:] Tenże, Dzieła, t. IV, O nauce, Warszawa: PWN, s. 125-316.
Pawłowski T. (1978), Tworzenie pojęć i definiowanie w naukach humanistycznych, Warszawa: PWN.
Pelc J. (1984), Wstęp do semiotyki, Warszawa: Wiedza Powszechna.
Popper K. (1999), Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa: PWN.
Rybicki P. (1929), Nauka a formy życia społecznego, Nauka Polska, t. 11, s. 24-64.
Scheler M. (1990), Problemy socjologii wiedzy, Warszawa: PWN.
Schutz A. (1962), Common-sense and scientific interpretation of human action, [w:] Tenże, Collected Papers, t. I, M. Natanson (red.), The Problem on Social Reality, The Hague: Martinus Nijhoff, s. 3-47.
Sikora M. (2013), Świadomość naukowa, [w:] K. Sztalt, M. Zemło (red.), Formy świadomości społecznej, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, s. 269-294.
Such J. (1995), Wiedza naukowa a wiedza potoczna, [w:] B. Kotowa, J. Such (red.), Kulturowe konteksty poznania, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Such J. (1986), O rodzajach wiedzy, Człowiek i Społeczeństwo, nr 2, s. 5-19.
Tao T. (2007), What Is Good Mathematics? Bulletin of the American Mathematical Society, 44(4), s. 623-634.
Tatarkiewicz W. (1986), O filozofii i sztuce, Warszawa: PWN.
Topolski J. (1984), Metodologia historii, Warszawa: PWN.
Weber M. (2004), „Obiektywność” poznania aspołeczno-naukowego i społeczno-politycznego, [w:] Tenże, Racjonalność, władza odczarowanie, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 133-194.
Zemło M. (2010), Językowe uwarunkowania wiedzy, [w:] M. Zemło, J. Szymczyk, A. Jabłoński (red.), Wiedza między słowem a obrazem, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 33-61.
Ziman J. (1972), Społeczeństwo nauki, Warszawa: PIW.
Znaniecki F. (1984), Społeczne role uczonych, Warszawa: PWN.
Znaniecki F. (1991), Humanizm i poznanie, [w:] Tenże, Pisma filozoficzne, t. II, Warszawa: PWN, s. 235-458.
Copyright (c) 2022 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
