Motywy założenia rodziny oraz wychowanie dzieci w opinii mieszkańców województwa podkarpackiego i małopolskiego
Abstrakt
Celem artykułu jest ukazanie motywów posiadania dzieci (założenia rodziny) oraz wartości, jakimi kierują się badani rodzice przy wychowaniu. Starano się w nim także scharakteryzować podobieństwa i różnice w wychowaniu w rodzinie prokreacji i pochodzenia badanych. W artykule przedstawiono wyniki badań jakościowych i ilościowych zrealizowanych wśród mieszkańców województwa podkarpackiego i małopolskiego. Motywy prokreacyjne badanych są związane z postrzeganiem przez nich posiadania dzieci jako „naturalnej kolei rzeczy”, która jest elementem osiągnięcia określonego etapu w życiu. Można dostrzec pewne różnice w aspekcie motywów posiadania dzieci. Starsi rodzice częściej podkreślali, że posiadanie potomstwa było obowiązkiem i oczekiwaniem społecznym, którego spełnienie traktowano jako naturalną konsekwencję zawartego małżeństwa. Młodsi rodzice bardziej akcentowali potrzebę posiadania dzieci w aspekcie dopełnienia ich życia, świadomego wyboru i decyzji oraz samorealizacji. Najważniejszymi wartościami, które starają się przekazać badani rodzice swoim dzieciom, są uczciwość, prawdomówność, szczerość oraz szacunek dla innych. Część badanych wskazywała na różnice w wychowaniu w ich rodzinie pochodzenia i prokreacji.
Bibliografia
Adamski F. (2002), Rodzina. Wymiar społeczno-kulturowy, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Bieńko M. (2008), Kulturowo-społeczne skrypty kobiecego macierzyństwa, [w:] A. Kwak, (red.), Rodzicielstwo między domem, prawem, służbami społecznymi, Warszawa: APS, s. 41-63.
Bieńko M. (2015), Perfekcyjna matka oraz bachor w poradnikach i bezradnikach współczesnej pop kultury, [w:] I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum, s. 91-106.
Bieńko M. (2020), Wyrafinowane projekty, dawniej znane pod nazwą dzieci, [w:] M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 167-182.
Boguszewski R. (2015), Współczesne znaczenie i rozumienie rodziny w Polsce, Zeszyty Naukowe KUL, nr 58(4), s. 127-148.
CBOS (2019a), Rodzina – jej znaczenie i rozumienie, Komunikat z badań nr 22, www.cbos.pl/SPI SKOM.POL/2019/K_022_19.PDF [dostęp: 15.04.2021].
CBOS (2019b), Alternatywne modele życia rodzinnego w ocenie społecznej, Komunikat z badań nr 42, www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_042_19.PDF [dostęp: 17.04.2021].
CBOS (2020), Wartości w czasach zarazy, Komunikat z badań nr 160, https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2020/K_160_20.PDF [dostęp: 17.04.2021].
Cęcelek G. (2005), Rodzina – jej przemiany oraz zagrożenia i problemy wychowawcze, Mazowieckie Studia Humanistyczne, nr 11(1-2), s. 239-249.
Dyczewski L. (1991-1992), Rodzina i społeczeństwo, Rocznik Nauk Społecznych, nr 19-20(1), s. 83-97.
Dyczewski L. (2003), Rodzina twórcą i przekazicielem kultury, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Dyczewski L. (2005), Więź rodzinna a media elektroniczne, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, z. 67(1), s. 225-242.
Elżanowska H. (2012), Międzypokoleniowa transmisja wartości w rodzinie, [w:] O. Gorbaniuk, B. Kostrubiec-Wojtachnio, D. Musiał, M. Wiechetek (red.), Studia z Psychologii w KUL, t. 18, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 97-114.
Flick U. (2011), Jakość w badaniach jakościowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Frankfort-Nachmias C., Nachmias D. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań: Zysk i S-ka.
Frąckowiak M. (2007), Rodzina jako wartość w świadomości współczesnych Polek, Roczniki Socjologii Rodziny, t. 18, s. 15-38.
Frątczak E. (2002), Postawy i zachowania rodzinne oraz prokreacyjne młodego i średniego pokolenia kobiet i mężczyzn w Polsce, [w:] E. Frątczak, E. Orzełek (red.), Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2001, Warszawa: Rządowa Rada Ludnościowa, s. 161-173.
Gębka M. (2011), Funkcja prokreacyjna na rozdrożu?, Roczniki Socjologii Rodziny, t. 21, s. 37-55.
Giza-Poleszczuk A. (2005), Rodzina a system społeczny. Reprodukcja i kooperacja w perspektywie interdyscyplinarnej, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Gizicka D. (2008), Kohabitacja jako alternatywna forma życia rodzinnego, Roczniki Nauk Społecznych, nr 36(1), s. 197-216.
Gizicka D. (2009), Praca zawodowa kobiety a jej miejsce w rodzinie, [w:] M. Szyszka (red.), Społeczeństwo, przestrzeń, rodzina. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Piotrowi Kryczce, Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 317-330.
Gizicka D. (2013), Kohabitacja w Polsce w kontekście zmian postrzegania rodziny, Roczniki Nauk Społecznych, nr 5(41)(4), s. 67-82.
GUS (2014), Gospodarstwa domowe i rodziny. Charakterystyka demograficzna. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, Warszawa: Zakład Wydawnictw Statystycznych.
GUS (2019), Sytuacja demograficzna Polski do 2018 r. Tworzenie i rozpad rodzin, Warszawa: Departament Badań Demograficznych GUS.
Jóźwik M. (2015), Międzypokoleniowy przekaz wartości w rodzinie, Wrocławski Przegląd Teologiczny, nr 23(1), s. 139-154.
Kaufmann J.C. (2004), Ego. Socjologia jednostki. Inna wizja człowieka i konstrukcji podmiotu, Warszawa: Oficyna Naukowa.
Kostera M. (2003), Antropologia organizacji. Metodologia badań terenowych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kwak A. (2005), Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Kwak A. (2015), Współczesna rodzina – czy tylko problem struktury zewnętrznej?, [w:] I. Taranowicz, S. Grotowska (red.), Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Arboretum, s. 11-26.
Laszewska-Hellriegel M. (2011), Czynniki mające wpływ na podejmowanie decyzji o posiadaniu dziecka przez potencjalnych rodziców. Analiza pieniężnych i niepieniężnych kosztów oraz zysków z posiadania dziecka, Roczniki Socjologii Rodziny, t. 21, s. 57-77.
Mariański J. (2012), Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej – stabilność i zmiana, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Marody M., Giza-Poleszczuk A. (2004), Przemiany więzi społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Miles M.B., Huberman A.M. (2000), Analiza danych jakościowych, Białystok: Trans Humana.
Mynarska M. (2020), Korzyści płynące z rodzicielstwa w perspektywie biegu życia, [w:] M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 153-166.
Mynarska M., Rytel J. (2014), Pomiar motywacji do posiadania dzieci wśród osób bezdzietnych. Polska adaptacja kwestionariusza motywów rodzicielskich, Polskie Forum Psychologiczne, nr 19(4), s. 522-543.
Opozda D. (2007), Wprowadzenie, [w:] D. Opozda (red.), Rodzicielstwo. Wybrane zagadnienia kontekstów edukacyjnych w sytuacji dezorganizacji rodziny i możliwości wspomagania rodziców, Lublin: Wydawnictwo Episteme, s. 9-10.
Poleszczuk J. (2014), Rodzina – wspólnota konfliktowych interesów, Pogranicze. Studia Społeczne, t. 24, s. 13-27.
Slany K. (2008), Alternatywne formy życia małżeńsko-rodzinnego w ponowoczesnym świecie, Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”.
Söderberg M., Christensson K., Lundgren I., Hildingsson I. (2015), Women’s attitudes towards fertility and childbearing – A study based on a national sample of Swedish women validating the Attitudes to Fertility and Childbearing Scale (AFCS), Sexual & Reproductive Healthcare, nr 6(2), s. 54-58.
Szczepański J. (1963), Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa: PWN.
Szlendak T. (2010), Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Świątkiewicz W. (1992), Religijność w życiu współczesnych rodzin, [w:] W. Świątkiewicz (red.), Wartości a style życia rodzin. Socjologiczne badania rodzin miejskich na Górnym Śląsku, Katowice: Uniwersytet Śląski, s. 101-118.
Taranowicz I. (2020), O rodzinie współczesnej i jej kształtowaniu słów kilka, [w:] M. Bieńko, M. Rosochacka-Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 31-42.
Tyszka Z. (1974), Socjologia rodziny, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Tyszka Z. (2001), Stan i przeobrażenia rodzin polskich na przełomie wieków XX i XXI. Niedawna przeszłość i teraźniejszość, [w:] Z. Tyszka (red.), Współczesne rodziny – ich stan i kierunek przemian, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 15-24.
Wrzesień W. (2001), Napięcia pomiędzy pokoleniami w rodzinach bliskich generacji Pokolenia Końca Wieku, [w:] Z. Tyszka (red.), Współczesne rodziny – ich stan i kierunek przemian, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 243-255.
Żurek A. (2006), Orientacja na małżeństwo młodych singli, Roczniki Socjologii Rodziny, t. 17, s. 27-46.
Żurek A. (2020), O pożytkach płynących z badań nad rodziną, [w:] M. Bieńko, M. Rosochacka- Gmitrzak, E. Wideł (red.), Obrazy życia rodzinnego i intymności. Książka dedykowana Profesor Annie Kwak, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, s. 69-78.
Copyright (c) 2021 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
