Silence as a Cinematic Expression in the Work of Paweł Pawlikowski

Joanna Sosnowska

doi:10.18290/rns20482-3

Joanna Sosnowska Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-8057-8571

DOI: https://doi.org/10.18290/rns20482-3

Słowa kluczowe: kino, cisza, narracja, obraz, dźwięk, film

Abstrakt

Cisza jako filmowy środek wyrazu w twórczości Pawła Pawlikowskiego

Cisza wydaje się jednym z najważniejszych środków wyrazu dzieła filmowego, chociaż często jest pomijana w badaniach naukowych. Artykuł jest próbą analizy dokonań zdobywcy Oscara Pawła Pawlikowskiego pod kątem wykorzystania ciszy w filmach. Przeanalizowane zostały dwa nagrodzone filmy reżysera: Ida oraz Zimna wojna. W przekazie audiowizualnym/filmowym możemy to rozpatrywać na wielu współistniejących poziomach struktury dzieła filmowego, zarówno dźwiękowego, jak i obrazu, co podjęto w niniejszym artykule. Wyniki badań wskazują, iż cisza nie jest bezpośrednim synonimem nieobecności czy pustki, jest raczej specyficzną formą pojawiania się znaczeń i emocji niemożliwych do zaistnienia innymi środkami wyrazu.

Bibliografia

Arijon, Daniel. Gramatyka języka filmowego. Translated by Feliks Forbert-Kaniewski. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2007.

Bellantoni, Patti. Jeśli to fiolet, to ktoś umrze: teoria koloru w filmie. Translated by Monika Dańczyszyn. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2010.

Birkholc, Robert. “Laboratorium analizy filmu.” Interview by prof. Seweryn Kuśmierzyk. Załącznik Kulturoznawczy, no. 5 (2018). www.zalacznik.uksw.edu.pl.

Bordwell, Dawid., and Kristin Thompson. Film art. Sztuka filmowa, wprowadzenie. Translated by Bogna Rosińska. Warszawa: Wydawnictwo Wojciech Marzec, 2010.

Bryczkowska, Justyna. “Paweł Pawlikowski. Co wiemy o twórcy oscarowej ‘Idy’ i głośnej ‘Zimnej wojny?’” Gazeta Wyborcza, February 22, 2019.

Drewniak, Łukasz. “Bóg i inne przypadki.” Teatralny.pl. K/196. August 1, 2018. Accessed May 25, 2020. http://teatralny.pl/opinie/k196-bog-i-inne-przypadki,2438.html.

Fryc, Katarzyna. “Dźwiękowiec ‘Zimnej wojny’: To było największe wyzwanie w mojej pracy.” Gazeta Wyborcza, February 24, 2019.

Hollender, Barbara. Interview by Paweł Pawlikowski. “Jeśli ‘Zimna wojna’ spodobała się Nuriemu, rzeczywiście musi być spoko.” Rzeczpospolita, January 22, 2019.

Kostro, Honorata. Muzyka opowiada. Accessed May 17, 2020. http://www.gsf.pl/wkf/muzyka-opowiada/.

Łapińska, Izabela. “Obraz. Barwa filmu.” Media, Kultura, Społeczeństwo, no. 9–10 (2014): 71–8.

Marczyński, Jacek. “‘Zimna wojna’: Piosenka mówi prawdę o miłości.” Rzeczpospolita, June 6, 2018.

Mąka‐Malatyńska, Katarzyna. “Opowiedzieć niewidzialne. Próba analizy filmu ‘Ida’ Pawła Pawlikowskiego.” Narracje o Zagładzie, no 1 (2015): 225–46.

Morstin, Agnieszka. “Kieślowski versus Pawlikowski. ‘Podwójne życie Weroniki’ i ‘Zimna wojna’ jako opowieści o świecie dwudzielnym.” Kwartalnik Filmowy, no 103 (2018): 79–90.

Ostrowska Dorota. “Podróże Pawła Pawlikowskiego: telewizja, kino i kinestetyka.” Kwartalnik Filmowy, no. 53 (2006): 158–71.

“Paweł Pawlikowski.” Accessed April 20, 2020. https://culture.pl/pl/tworca/pawel-pawlikowski.

Płażewski, Jerzy. Język filmu. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza, 2008.

Robey, Tim. “Ida Review: ‘Eerily Perfect.’” Telegraph, June 16, 2015. Accessed April 20, 2020. https://www.telegraph.co.uk/film/ida/review/.

“Ryszard Lenczewski. Cinematography: From Still to Movie.” Accessed April 12, 2020. https://www.lensculture.com/articles/ryszard-lenczewski-cinematography-from-still-to-movie.

Sadkowska, Klara. “Długi proces czy ułamek sekundy? Fotografia decydującego momentu – Henri Cartier-Bresson.” Accessed April 12, 2020. https://niezlasztuka.net/o-sztuce/fotografia-decydujacego-momentu-henri-cartier-bresson/.

Sadowska, Małgorzata. “Paweł Pawlikowski. Reżyser, który z bycia emigrantem uczynił sztukę.” Newsweek, February 23, 2015.

Skaff, Sheila. “‘Ida’ w Ameryce. Estetyka, tożsamość́ i artyzm w antyfilmie.” Kwartalnik Filmowy, no. 95 (2016): 213–18.

Sobolewska, Anna. “Hammershøi. Mistrz samotności i ciszy.” Recogito.eu, April 20, 2019. Accessed April 24, 2020. http://recogito.eu/hammershoi-mistrz-samotnosci-i-ciszy/.

Sosnowska, Joanna. “Cisza w mediach audiowizualnych.” Roczniki Kulturoznawcze, no. 4 (2019): 95–107.

Staszczyszyn, Bartosz. “Łukasz Żal.” Accessed April 16, 2020. https://culture.pl/pl/tworca/lukasz-zal.

Talarczyk, Monika. “Słowiańskie epopeje. O filmowej twórczości Pawła Pawlikowskiego.” Dialog, no. 11 (2018): 61–9.

Thomas, Julia. “Ophelia 1851-1852. Painting by John Everett Milliais.” In Encyklepedia of the Romantic Era, 1760–1850, edited by Christopher J. Murray, 828–30. New York–London: Routledge, 2004.

Wojtowicz, Piotr. “Koncepcja ideowo-artystyczna zdjęć do filmu ‘Tam i z powrotem’ – opis autorski.” Images 15, no. 24 (2014): 195–206.

Wróblewski, Janusz. “Paweł Pawlikowski: odmieniec, poeta kina.” Polityka, January 22, 2019.