The Leader’s Role in Building Religious Social Capital: A Religious Regional Community Leader in Poland

Witold Jedynak

doi:10.18290/rns20481-2

Witold Jedynak Uniwersytet Rzeszowski https://orcid.org/0000-0002-7101-8537

DOI: https://doi.org/10.18290/rns20481-2

Słowa kluczowe: religijny kapitał społeczny, dobro wspólne, zaufanie, przywódca, religijne wspólnoty lokalne, współpraca, bp. Ignacy Tokarczuk

Abstrakt

Rola lidera w budowaniu religijnego kapitału społecznego na przykładzie lidera regionalnej społeczności religijnej w Polsce

Artykuł analizuje religijną i społeczną aktywność biskupa Ignacego Tokarczuka w celu wskazania jego roli w procesie wytwarzania religijnego kapitału społecznego. Badania zostały oparte na analizie dostępnych źródeł, w szczególności tekstów dotyczących pracy duszpasterskiej Tokarczuka. Badania wskazują, że w trudnym okresie epoki komunistycznej biskup przemyski był niekwestionowanym liderem lokalnej społeczności używającym środków religijnych do budowania religijnego kapitału społecznego. Biskup Tokarczuk zręcznie umacniał katolickie inicjatywy oddolne i aktywizował lokalne wspólnoty religijne. Jego religijne i społeczne wysiłki przygotowały podstawy do budowy społeczeństwa obywatelskiego. Rezultaty społecznej i religijnej pracy Biskupa, w którą były zaangażowane zarówno osoby duchowne, jak i świeckie, były imponujące.

Bibliografia

Adamczyk, Monika. “Kapitał społeczny szansą na budowanie partnerskich relacji we wspólnotach lokalnych.” In Pomoc jako zachowanie prospołeczne, edited by Teresa Zbyrad, and Bogdan Krempa, 489–500. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.

Adamczyk, Monika. “Praktyki religijne jako jeden z czynników tworzenia zasobów kapitału społecznego w Polsce.” In Religijne wymiary życia społecznego, edited by Halina Mielicka-Pawłowska, 237–54. Kielce: Wyd. Panzet, 2013.

Adamczyk, Monika. Wprowadzenia do teorii kapitału społecznego. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.

Alexander, Marcus. “Determinants of Social Capital: New Evidence on Religion, Diversity and Structural Change.” British Journal of Political Science 37, no 2 (2007): 368–77.

“A stenographic record of the sermon delivered by Bishop Ignacy Tokarczuk, Jasna Góra, 5 September 1982.” Zagadnienia i Materiały (Central Committee of the Polish United Workers’ Party [KC PZPR] Ideology Department Publication for party members), no 37 (1982): 42–7.

Bełch, Kazimierz. Dynamika przemian zachowań religijno-moralnych w warunkach tworzenia nowych parafii. Studium socjologiczne na przykładzie diecezji przemyskiej w latach 1966–1985. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 1999.

Bełch, Kazimierz. “Strategie duszpasterskie arcybiskupa Ignacego Tokarczuka.” In Arcybiskup Ignacy Tokarczuk w oczach społeczeństwa, edited by Jan Zimny, 217–28. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne, 2003.

Bełch, Kazimierz. “Wprowadzenie.” In Bar, Józef, and Adam Szal. Nowe kościoły w diecezji przemyskiej w jej dawnych granicach powstałe w latach 1966–1992, 3–16. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 1993.

Błaszkiewicz, Tadeusz. “Przedmowa.” In Tokarczuk, Ignacy. Kazania pasterskie 1966–1992, 5-7. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 1992.

Bober, Sabina. “Persona non grata.” Biskup Ignacy Tokarczuk i władze PRL, vol. 1. Lublin: Drukarnia Liber Duo s.c., 2005.

Chmielowiec, Piotr. “Działania operacyjne Służby Bezpieczeństwa wobec biskupa Ignacego Tokarczuka i kurii biskupiej w Przemyślu w latach 1966–1989.” In Aparat bezpieczeństwa wobec kurii biskupich w Polsce, edited by Adam Dziurok, 282–316. Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2009.

“Dialog i jego przeciwieństwo.” Zagadnienia i Materiały (Central Committee of the Polish United Workers’ Party [KC PZPR] Ideology Department Publication for party members), no 37 (1982): 23–9.

Draus, Jan. “Katolicy świeccy w diecezji przemyskiej.” Niedziela, no 44–45 (1988): 14.

Dudek, Antoni, and Ryszard. Gryz. Komuniści i Kościół w Polsce (1945–1989). Kraków: Wydawnictwo Znak, 2006.

Firlit, Elżbieta. Parafia rzymskokatolicka w Polsce w okresie transformacji systemowej (studium socjologiczne). Warsaw: Elipsa, 1998.

Frankowski, Edward. “Homilia.” In Pożegnanie „Niezłomnego Pasterza” Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Jerzy Łoboz, 10–6. Przemyśl: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, 2013.

Freitag, Marcus, and Richard, Traunmüller. “Spheres of trust: An empirical analysis of the foundations of particularised and generalised trust.” European Journal of Political Research 48, no 6 (2009): 782–803.

Fukuyama, Francis. Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Translated by Anna and Leszek Śliwa. Warsaw–Wrocław: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.

Garbarz, Andrzej. Działalność duszpastersko-społeczna arcybiskupa Ignacego Tokarczuka. Rzeszów: [s. n.], 2006.

Garbarz, Andrzej. “Wspomnienie.” In Pożegnanie „Niezłomnego Pasterza” Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Jerzy Łoboz, 42–3. Przemyśl: Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, 2013.

Jedynak, Witold. Apostolstwo ludzi świeckich w Kościele i świecie w ujęciu biskupa Ignacego Tokarczuka (1965–1993). Łańcut: [s. n.], 1998.

Jedynak, Witold. “Znaczenie zorganizowanych grup laikatu (chłopów, robotników i inteligencji) w życiu Kościoła lokalnego według bpa Ignacego Tokarczuka.” Studia Sandomierskie 13, f. 2 (2006): 61–72.

Kustra, A. “O apb. Ignacym bez zachwytu, a z wielkim uznaniem.” In “Non omnis moriar.” Abp Ignacy Tokarczuk we wspomnieniach, edited by Mariusz Krzysztofiński, 414–26. Rzeszów–Lwów: Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu Oddział w Rzeszowie, Uniwersytet Rzeszowski, Wydawnictwo bł. Jakuba Strzemię Archidiecezji Lwowskiej Obrządku Łacińskiego, 2016.

Micewski, Andrzej. Kardynał Wyszyński, prymas i mąż stanu. Paris: Editions du Dialogue, 1982.

Ministry of Interior. Departament IV. Almanach biskupów Kościoła katolickiego w Polsce (31 march 1988), (Ug-0818/88, Secret materials 033). Typescript in Private Archive Archbishop Ignacy Tokarczuk.

Potocki, Andrzej. Diecezja przemyska w swe 600-lecie, vol. 2. Przemyśl: [s. n.], 1983.

Potocki, Andrzej. “Posoborowa organizacja Kościoła lokalnego.” In Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posłannictwa ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Jerzy F. Adamski, and Małgorzata Rudnicka, 61–84. Rzeszów–Stalowa Wola: Biblioteczka Przemyska, 1991.

Putnam, Robert D. Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Warsaw: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, 2008.

Raina, Peter. Rozmowy z władzami PRL. Arcybiskup Dąbrowski w służbie Kościoła i Narodu. Vol. 1: 1970-1981. Warsaw: Wydawnictwo Książka Polska, 1995.

Rudnicka, Małgorzata. “Budownictwo sakralne misją trudnych czasów.” In Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posłannictwa ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Jerzy F. Adamski, and Małgorzata Rudnicka, 85–97. Rzeszów–Stalowa Wola: Biblioteczka Przemyska, 1991.

Ryczan, Kazimierz. “Laudacja Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Ignacego Tokarczuka w dniu uroczystości odnowienia doktoratu na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II.” In Odnowienie doktoratu arcybiskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Iwona Pachcińska, 15–21. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2006.

Sadłoń, Wojciech. “‘Bardziej ubogo, ale przyzwoiciej.’ Oddziaływanie religijnego kapitału społecznego w Polsce.” Zeszyty Naukowe KUL 57, no 1 (2014): 11–29.

Sadłoń, Wojciech. Religijny kapitał społeczny. Kapitał społeczny a Kościół katolicki w społecznościach lokalnych w Polsce. Wydawnictwo Bezkresy Wiedzy, 2014. Accessed November, 11, 2018. https://www.researchgate.net/publication/303523181_Religijny_kapital_spoleczny.

Sierocińska, Katarzyna. “Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar i typy.” Studia Ekonomiczne, no 1 (2011): 69–86.

Sobór Watykański II, “Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem.” In Konstytucje, dekrety, deklaracje, 3rd ed., 379–405. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1986.

Sobór Watykański II, “Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes.” In Konstytucje, dekrety, deklaracje, 3rd ed., 537–620. Poznań: Wydawnictwo Pallottinum, 1986.

Szareyko, Henryk. Nielegalne budownictwo sakralne jako fenomen religijno-społeczny. Studium na przykładzie diecezji przemyskiej, 2nd ed. updated and amended. Wrocław: Bonus Liber, 2008.

Szczurek, Tadeusz. “Konsekracja oraz ingres do bazyliki katedralnej w Przemyślu J.E. Ks. Biskupa Ignacego Tokarczuka.“ Kronika Diecezji Przemyskiej 52, f. 2 (1966): 40–8.

Szkutnik, Janusz. “Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Rzeszowskiej 1978-1980.” Studia Rzeszowskie, no 2 (1995): 135–43.

Sztompka, Piotr. Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2016.

Sztompka, Piotr. Zaufanie. Fundament społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2007.

Świda-Ziemba, Hanna. Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychospołeczna. Warsaw: Zakład Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych, Uniwersytet Warszawski, 1997.

Tajne dokumenty Państwo–Kościół 1980–1989, Londyn–Warszawa: Aneks Publishers & Polityka, 1993.

Tarniewski, Marek [Karpiński J.]. Ewolucja czy rewolucja. Paryż: Instytut Literacki, 1975.

Tokarczuk, Ignacy. “Bóg nam zaufał, bądźmy odpowiedzialni. Rozmowa z Jego Ekscelencją księdzem biskupem [...] ordynariuszem przemyskim.” Rozmawiały Anna Bernat, and Iwona Saryusz-Wolska. Przegląd Katolicki 75, no 16–17 (1987): 8–9.

Tokarczuk, Ignacy. “Cywilizacja miłości.” Nasza Rodzina, no 5 (1986): 24–31.

Tokarczuk, Ignacy. “Diecezja i parafia dla Kościoła przyszłości.” Niedziela 28, no 17 (1985): 1, 7.

Tokarczuk, Ignacy. “Integracyjna rola diecezji przemyskiej w Małopolsce po ostatniej wojnie.” In Diligis me? Pasce, vol. 1, edited by Stanisław Czerwik, and Małgorzata Mierzwa, 766–80. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne, 1999.

Tokarczuk, Ignacy. Kazania pasterskie 1966–1992. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 1992.

Tokarczuk, Ignacy. “Kochałem tych ludzi całym sercem i oddaniem.” Wspomnienia z lat 1918–1976, Comp. by Józef Wołczański. Lwów–Kraków: Wydawnictwo bł. Jakuba Strzemię Archidiecezji Lwowskiej, 2014.

Tokarczuk, Ignacy. “Kościół w dwadzieścia lat po soborze.” In Homilie i konferencje religijne. XXIX Dni Modlitw Kultury Chrześcijańskiej „Odrodzenie” 1985, vol. 4, 15-32. Warszawa: Kuria Metropolitarna Warszawska Wydział Duszpasterstwa, 1986.

Tokarczuk, Ignacy. “List pasterski na 600-lecie diecezji przemyskiej.” Kronika Diecezji Przemyskiej 62, no 4 (1976): 83–7.

Tokarczuk, Ignacy. Moc i wytrwałość. Selected and edited by Tomasz Fijałkowski, and Jerzy Illg, 2rd ed. Kraków: Znak, 1987.

Tokarczuk, Ignacy. “‘Nie pracuję sam, mam w zapleczu całą ofiarną diecezję...’ Rozmowa z księdzem biskupem [...]. Rozmawiał Michał Brat.” Informator Duszpasterski “Serafik” 2, no 6 (1989): 12–5.

Tokarczuk, Ignacy. “O świeckich w Kościele w przeddzień synodu. Wywiad z biskupem przemyskim [...]. Rozmawiał Franciszek Szpor.” Gość Niedzielny 64, no 39 (1987): 1, 4–5.

Tokarczuk, Ignacy. “Problematyka pastoralna w encyklice ‘Redemptor hominis.’” Znak 31, no 306 (1979): 1219–36.

Tokarczuk, Ignacy. “Śladami Vaticanum II. Rozmowa z ojcem synodalnym [...]. Rozmawiała siostra J. Makowicz.” Niedziela 30, no 47 (1987): 1, 4.

Tokarczuk, Ignacy. Ustawodawstwo biskupa przemyskiego Ignacego Tokarczuka w latach 1966–1993. Comp. by Zbigniew Głowacki. Przemyśl 1992 Typed Manuscript.

Tokarczuk, Ignacy. W starciu z totalitaryzmem. Rozmowy przeprowadził Tadeusz Fredro-Boniecki. Paris: Editiones du Dialogue Societe D'Editions Internationales, 1994.

Tokarczuk, Ignacy. Z przemyskiej “twierdzy”. Part 1. Comp. by Lucyna Żbikowska. Marki: Michalineum, 1999.

Weron, Eugeniusz. Apostolstwo katolickie. Zarys teologii apostolstwa. Poznań: Pallottinum, 1987.

Weron, Eugeniusz. Budzenie olbrzyma. Laikat – duchowość – apostolstwo. Akcja Katolicka. Poznań: Pallottinum, 1995.

Winowska, Maria. “Wstęp.” In Boniecki, Adam. Budowa kościołów w diecezji przemyskiej, 9–12. Paris: Biblioteka Spotkań, br.

“‘Ze Zbaraża do Przemyśla.’ Ignacy Tokarczuk interviews Adam Kruczek.” Nasz Dziennik (June 23–24, 2012). Accessed October 2, 2018. https://naszdziennik.pl/mysl/2034,ze-zbaraza-do-przemysla.html.

Złonkiewicz, Stanisław. “Świeccy w Kościele diecezji przemyskiej.” In Księga jubileuszowa 25 lat pasterskiego posługiwania ks. biskupa Ignacego Tokarczuka, edited by Jerzy F. Adamski, and Małgorzata Rudnicka, 207–20. Rzeszów–Stalowa Wola: Biblioteczka Przemyska, 1991