Nauczanie religii w szkole w opiniach i ocenach polskiego społeczeństwa
Abstrakt
Przywrócenie nauczania religii do szkół publicznych w 1990 roku zostało zaakceptowane przez większość społeczeństwa polskiego. Jednak ze strony części sił politycznych podniosły się głosy sprzeciwu i oburzenia. Przeciwnicy powrotu lekcji religii do szkół twierdzili, że katechizacja w szkole narusza świecki charakter szkoły publicznej. Pomimo powracającej z różną częstotliwością i nasileniem krytyki nauczania religii w szkole większość´ polskiego społeczeństwa, w tym uczniów i rodziców, popiera obecność katechezy w szkole. Zdecydowana większość dzieci i młodzieży uczestniczy w lekcjach religii. Oceny dotyczące jakości nauczania religii w szkole są stabilne. Uczniowie deklarują, że chodzą na zajęcia z religii, gdyż są ciekawe lub nie różnią się od innych przedmiotów, cześć uczniów twierdzi jednak, że nudzi się na lekcjach religii.
Bibliografia
ALBERT A. [czytaj W.S. Roszkowski], Najnowsza historia Polski 1914-1993, t. 2, Świat Książki, Warszawa 1995.
ADAMCZUK L., Nauczanie religii w Polsce 1945-1999, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego SAC, Warszawa 2000, s. 223-251.
ADAMCZUK L., Zasięg nauczania religii w szkołach polskich w 1991 r. w świetle danych statystycznych, w: Szkoła czy parafia. Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 15-24.
ANUSZ A., ANUSZ A., Samotnie wśród wiernych. Kościół wobec przemian politycznych w Polsce (1944-1994), Wydawnictwo Alfa, Warszawa 1994.
BADORA B., GWIAZDA M., KALKA J., Świątkiewicz G., Młodzież 2003. Opinie i diagnozy nr 2, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa2004;file:///C:/Users/Wit/Downloads/M%C5%82odzie%C5%BC_2003.pdf(dostęp 11.12.2017).
BANIAK J., O nauczaniu religii i etyki w szkole, http://www.kulturaswiecka.pl/node/641 (dostęp
12.2017).
BEDNARCZYK R., Efektywność szkolnej lekcji religii w perspektywie „filarów wiary”, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 13-86.
BOBER S., Walka o utrzymanie nauczania religii w szkołach w okresie Polski Ludowej, „Studia Ełckie” 14(2012), s. 189-200.
BOGUSZEWSKI R., FELIKSIAK M., GWIAZDA M., KALKA J., Młodzież o sobie: wartości, obyczajowość, grupy odniesienia, w: Młodzież 2013. Opinie i diagnozy nr 28, red. M. Grabowska, J. Kalka, Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2014, s. 112-159.
BOGUSZEWSKI R., Zasady moralne a religia. Komunikat z badań , nr 4/2017, CBOS, Warszawa 2017.
BOŻEWICZ M., Co pozostało po Światowych Dniach Młodzieży 2016. Komunikat z badań , nr 126/2016, CBOS, Warszawa 2016.
BULKOWSKI K., NOWOTNY S., SADŁOŃ W., Statystyczny obraz religijności społeczeństwa polskiego i szkolnej edukacji religijnej, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 171-215.
CELARY I., Nauczanie religii w szkole szansą dla ewangelizacji młodzieży, „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 10(2011), nr 1, s. 21-34.
CZEKALSKI R., Rys historyczny lekcji religii katolickiej w Polsce, „Studia Katechetyczne” 7(2010), s. 99-125.
DUDEK A., Historia polityczna Polski 1989-2005, wyd. 1, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2007.
DUDEK A., GRYZ R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Wydawnictwo Znak, Kraków 2006.
EPISKOPAT POLSKI, Komunikat 240 Konferencji Plenarnej Episkopatu Polski (Warszawa, 2.05. 1990), w: Komunikaty Konferencji Episkopatu Polski 1945-2000, opr. J. Żaryn, Sekretariat Konferencji Episkopatu Polski, Pallottinum, Warszawa−Poznań 2006, s. 354-356.
EPISKOPAT POLSKI, List pasterski Episkopatu Polski w sprawie powrotu katechizacji do szkoły polskiej (Kraków, 16.06.1990), w: Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945-2000, red. P. Libera, A. Rybicki, S. Łącki, cz. 2, Wydawnictwo Michalineum, Marki 2003, s. 1649-1653.
FELIKSIAK M., Opinie o nauczaniu religii. Komunikat z badań , BS/119/2007, Centrum Badania OpiniiSpołecznej,Warszawa2007;http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2007/K_119_07.PDF (dostęp 12.12.2017).
GŁOWACKI A., Czy młodzi Polacy są prawicowi. Komunikat z badań , nr 102/2017, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa 2017.
GŁOWACKI A., Religijność młodzieży, w: Młodzież 2016. Raport z badań , Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2016, s. 130-140.
GOWIN J., Kościół w czasach wolności 1989-1999, Wydawnictwo Znak, Kraków 1999.
GRABOWSKA M., Czy elity polityczne reprezentują poglądy społeczeństwa?, Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 55-63.
GWIAZDA M., Religia w szkole − uczestnictwo i ocena, w: Młodzież 2016. Raport z badań , Centrum Badania Opinii Społecznej, Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii, Warszawa 2016, s. 141-152.
JEDYNAK W., Antyklerykalizm w natarciu, „Niedziela” 2018, nr 44, s. 22-23.
KASPER Ł., WOJTAS A., Nauczanie religii w szkole − zgodne z konstytucją i europejskimi standardami; http://www.katecheza.episkopat.pl/index.php/menu/nauczanie-religii-w-szkole/dokumenty-koscielne/104-nauczanie-religii-w-szkole-zgodne-z-konstytucja-i-europejskimistandardami- 2016 (dostęp 08.12.2017).
KATOLICKA AGENCJA INFORMACYJNA, Nauczanie religii w polskiej szkole, https://ekai.pl/nauczanie-religii-w-polskiej-szkole/ (dostęp 10.11.2018).
KINAL M., Teaching of religion in polish schools after 1989, w: Sociology of Religion. Selected aspects from Central European Region, red. W. Jedynak, J. Kinal. D. Luz´ny, D. Topinka, Advert, Rzeszów 2016, s. 116-132.
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 r., art 12, ust. 1-4 (Dz.U. 1998 nr 51 poz. 318); http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19980510318 (dostęp 15.12.2017).
Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., art. 53, ust. 4, (Dz.U. 1997 nr 78 poz.483;http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970780483/U/D19970483Lj.pdf (dostęp 15.12.2017).
KOSEŁA K., Religia przy tablicy − postawy wobec lekcji religii w szkołach, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 88-121.
KRASNODĘBSKI Z., Demokracja peryferii, wyd. 2, Wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria, Gdań sk 2005.
KRZYWKOWSKA J., Uregulowania prawne i praktyka w zakresie nauczania religii w szkołach publicznych w Polsce, „Studia Prawnoustrojowe” 2017, nr 38, s. 354-367.
LEPA A., Świat propagandy, wyd. 1, Tygodnik Katolicki „Niedziela”, Częstochowa 1994.
MARIAŃSKI J., Megatrendy religijne w społeczeństwach ponowoczesnych. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.
MARIAŃSKI J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1995.
MARIAŃSKI J., Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994-2009. Studium socjologiczne, Wydawnictwo KUL, Lublin 2011.
MICHNIK A., Kościół – lewica – dialog, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2009.
MURZAŃSKI S., PRL − zbrodnia niedoskonała: rozważania o terrorze władzy i społecznym oporze, Oficyna Wydawnicza Volumen, Wydawnictwo Alfa-Wero, Warszawa 1996.
OSIAL W., Misja wychowawcza lekcji religii w szkole, „Warszawskie Studia Teologiczne” 25(2012), nr 2, s. 269-280.
PAWLIK W., Nauka religii w szkole jako problem polityczny, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 25-54.
PILCH M., Prawne aspekty nauczania religii i krzewienia religijności w szkołach publicznych, w: Obecność religii w publicznym systemie oświaty w aspekcie prawnym, red. T.J. Zieliński, Wydawnictwo Naukowe ChAT, Warszawa 2012, s. 17-61.
PISAREK M., Obecność nauczania religii w publicznym systemie oświaty w świetle obowiązującego prawa, Wydawnictwo i Drukarnia Diecezji Rzeszowskiej, Rzeszów 2013.
POTOCKI A., O Kościele także socjologicznie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2017.
RAYZACHER-MAJEWSKA A., Wychowawcze zadania katechezy w szkolnym nauczaniu religii, w: Nauczanie religii w szkole w latach 1990-2015 wobec zadań katechezy, red. A. Rayzacher-Majewska, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Warszawa 2016, s. 87-167.
SKUZA S., Nauczanie religii w Polsce w świetle prawa państwowego po roku 1945, „Kolekcja Communio” 8(1993), s. 203-265.
SZACKI J., Liberalizm po komunizmie, wyd. 1, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków 1994.
SZPET J., Vademecum katechety, Księgarnia Świętego Wojciecha, Poznań 2000.
SZWAJKAJZER A., Młodzież o lekcjach religii w szkole, w: Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych, red. K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik, Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków 1995, s. 141-160.
ŚWIDA-ZIEMBA H., Człowiek wewnętrznie zniewolony. Mechanizmy i konsekwencje minionej formacji – analiza psychospołeczna, Zakład Socjologii Moralności i Aksjologii Ogólnej. Instytut Stosowanych Nauk Społecznych. Uniwersytet Warszawski, Warszawa 1997.
TARNIEWSKI M. [czytaj Karpiński J.], Ewolucja czy rewolucja, Instytut Literacki, Paryż 1975.
TOKARZ G., Polska prasa lewicowa wobec Kościoła katolickiego w latach 1989-2002, b.w., Wrocław 2004.
TOMASIK P., Nauczanie religii w szkołach publicznych w Europie, „Studia Katechetyczne” 7(2010), s. 47-57.
TRZECIAK B., Relacja państwo−Kościół. O polskim Konkordacie ’93, Oficyna Wydawnicza Kontrast, Warszawa 1998.
TYMIENIECKA A., Nauczanie religii w szkołach publicznych, „Kortowski Przegląd Prawniczy” 2015, nr 1, s. 92-96.
WIĘCEK K., Nauczanie religii katolickiej w polskiej szkole publicznej w kontekście prawa rodziców do wychowania religijnego dzieci − aspekty historyczne i wybrane aktualne problemy, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 16(2013), s. 185-211.
ZARĘBA S.H., Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1988-1998), Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2003.
ZARĘBA S.H., W kierunku jakiej religijności? Studia nad katolicyzmem polskiej młodzieży, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa 2008.
ZIELIŃSKI Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2003.
Copyright (c) 2019 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
