Dobrowolne ograniczenie prawa do prywatności w ujęciu prawnokarnym, psychologicznym i socjologicznym

Magdalena Budyn-Kulik

doi:10.18290/rns.2015.7(43).4-8

Magdalena Budyn-Kulik Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

DOI: https://doi.org/10.18290/rns.2015.7(43).4-8

Słowa kluczowe: prywatność; prawo do prywatności; ochrona prawna; społeczeństwo; państwo; zgoda pokrzywdzonego; naruszenie

Abstrakt

Prawo do prywatności jest niezwykle ważnym prawem człowieka. Samo pojęcie prawa do prywatności nie jest dokładnie zdefiniowane. Najważniejsze wydają się tu dwa elementy, które stanowią istotę prywatności: decydowanie o przepływie informacji na temat własnej osoby i swobodne dysponowanie własnym życiem. Ochrona prawa do prywatności jest różna w zależności od tego, w jakiej płaszczyźnie następuje naruszenie: horyzontalnej (obywatel − obywatel) czy wertykalnej (państwo − obywatel). Prawo do prywatności jest niewątpliwie mocniej chronione, jeśli chodzi o naruszenia w płaszczyźnie horyzontalnej. W płaszczyźnie wertykalnej uzasadnieniem takich naruszeń jest interes społeczny; przede wszystkim w postaci zapewnienia bezpieczeństwa. Jeśli chodzi o świadomość jednostki, można tu wyróżnić wewnętrzne poczucie prywatności (potrzeba nieujawniania informacji na temat samej siebie) i zewnętrzne poczucie prywatności (zachowania jednostki związane z ujawnianiem informacji prywatnych na forum publicznym). Przekonanie jednostki, co należy do jej sfery prywatnej − zarówno pod względem podmiotowym (kogo dotyczą informacje), jak i przedmiotowym (czego dotyczą informacje), kształtuje się pod wpływem różnych czynników. Obecnie można zaobserwować w zachowaniach związanych z prywatnością dwie tendencje − rozdawania lub sprzedawania własnej prywatności oraz jej wzmożonej ochrony. Dobrowolne rezygnowanie z prawa do prywatności nie jest nieodwracalne.

Bibliografia

Aronson E., Wilson T.D., Akert R.M., Psychologia społeczna, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka 2006.

Banasik K., Karnoprawne normy przedawnienia w prawie międzynarodowym, „Prokuratura i Prawo” 2011, nr 7-8.

Brandeis L., Warren S., A Right to Privacy, „Harvard Law Review” 1890, vol. 4, s. 193, za: L. Kański, Prawo do prywatności, nienaruszalności mieszkania i tajemnicy korespondencji, w: R. Wieruszewski (red.), Prawa człowieka. Model prawny, Warszawa−Wrocław−Kraków: Ossolineum, INP PAN 1991.

Budyn-Kulik M., Komentarz do art. 190a k.k., LEX El/2011/ nr 8563.

Kopff A., Koncepcja praw do intymności i prywatności życia osobistego (zagadnienia konstrukcyjne), „Studia Cywilistyczne” 1970, t. 20.

Korybski A., Teoria interesów Roscoe Pounda, „Annales UMCS” 1983, t. 30.

Kulik M., Prawo do prywatności a karalność spowodowania lekkiego uszczerbku na zdrowiu za zgodą pokrzywdzonego, „Prokuratura i Prawo” 1999, nr 10.

Kulik M., Klauzula porządku publicznego w kontratypie zgody pokrzywdzonego jako instrument służący proporcjonalności jego stosowania, w: T. Dukiet-Nagórska (red.), Zasada proporcjonalności w prawie karnym, Warszawa: Wolters Kluwer 2010.

Kulik M., Przedawnienie karalności i przedawnienie wykonania kary, Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck 2014.

Michalska-Warias A., Nazar K., Prawnokarne aspekty nękania w polskim prawie karnym, „Studia Iuridica Lublinensia” 2010, nr 14.

Mozgawa M. (red.), Kodeks wykroczeń. Komentarz, Warszawa: Wolters Kluwer 2007.

Pease, A., Pease B., Mowa ciała, Poznań: Wydawnictwo Jedność 2007.

Rajzman H., Z problematyki zgody pokrzywdzonego, „Nowe Prawo” 1959, nr 12.

Safjan M., Prawo do ochrony życia prywatnego, w: L. Wiśniewski (red.), Podstawowe prawa jednostki i ich ochrona sądowa, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe 1992.

Sakowicz A., Prawnokarne gwarancje prywatności, Kraków: Zakamycze 2006.

Wąsek A., Sterylizacja osób niepełnosprawnych psychicznie − akt barbarzyństwa czy okrucieństwa, „Przegląd Prawa Karnego” 1992, nr 5.

Zaleski Z., Prawo do prywatności, w: K. Motyka (red.), Prawo do prywatności w perspektywie prawniczej i psychologicznej, Lublin: MORPOL 2001.