Prawa a ideologia. Prawa jednostki z perspektywy krytycznej myśli prawniczej i społecznej (wybrane zagadnienia)
Abstrakt
Problematyka praw jednostki jest ewidentnie fundamentalnym zestawem zagadnień dla nowoczesnej myśli społecznej i prawniczej. Tryumf tej problematyki można chyba nawet uznać za jeden z wyznaczników filozoficznej moderny. Mainstreamowe podejście do praw jednostki jest jednoznacznie optymistyczne i afirmatywne. Oto ludzkość, realizując Kantowski postulat sapere aude, odkryła/stworzyła i twórczo rozwija najlepszy w dziejach zestaw normatywnych wyznaczników funkcjonowania jednostek i grup. Autor przyjmuje całkowicie odmienną perspektywę. Celem tekstu jest generalizująca interpretacja wątków poświęconych prawom jednostki w krytycznej myśli prawniczej i społecznej. Tę ostatnią Autor rozumie jako zespół emancypacyjnych dyskursów, którego prawniczą lokalną odmianę stanowi ruch krytycznych studiów nad prawem, nie tylko w wydaniu amerykańskim, lecz także europejskim (rozmaite teorie gender i queer, teorie postkolonialne, socjologia krytyczna, teorie komunikacyjne, teorie posthumanistyczne). Bezpośrednia intertekstualna genealogia wielu reguł przyjmowanych przez te dyskursy sięga do tzw. French theory, czyli myśli francuskich poststrukturalistów, a zwłaszcza M. Foucaulta, oraz do programów teorii krytycznej Szkoły Frankfurckiej.
Bibliografia
Adorno T., Minima moralia, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1999.
Agamben G., Homo sacer. Obóz jako biopolityczny paradygmat nowoczesności, „Krytyka Polityczna” 2007, nr 11-12.
Agamben G., Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, Warszawa: Prószyński i S-ka 2008.
Bednarek J., Polityczne implikacje estetyki egzystencji, „Preteksty” 2006, nr 7, s. 7-18.
Borucka-Arctowa M., Prawo natury jako ideologia antyfeudalna, Warszawa: PWN 1957.
Breczko J., Trujące owoce trzeciej filozofii podejrzeń. (O szkodliwym wpływie psychoanalizy na kulturę współczesną), [tekst dostępny w serwisie www.sceptycy.org z dn. 14.10.2015].
Chmaj M., Leszczyński L., Skrzydło W., Sobczak J.Z., Wróbel A. (red.), Konstytucyjne wolności i prawa w Polsce, t. I: Zasady ogólne, Kraków: Zakamycze 2002.
Foucault M., Filozofia, historia, polityka, Warszawa: PWN 2000.
Foucault M., Trzeba bronić społeczeństwa; wykłady w College de France 1976, Warszawa: KR 1998.
Grzybowski K., Sobolewska B., Doktryna polityczna i społeczna papiestwa (1789-1968), Warszawa: PWN 1971.
Habermas J., Faktyczność i obowiązywanie. Teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego, Warszawa: Scholar 2005.
Heidegger M., Budować, mieszkać, myśleć, Warszawa: Czytelnik 1977.
Hindess B., Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, Warszawa: PWN 1999.
Jouanjan O., La théorie allemande des droits fondamentaux, AJDA 1998, numer specjalny Les droits fondamentaux. Une nouvelle catégorie juridique.
Jyranki A., Constitutional definition of rights and freedoms, w: Le nouveau droit constitutionnel, Fribourg 1991.
Kennedy D., The Critique of Rights in Critical Legal Studies, w: J. Halley, W. Brown (red.), Left Legalism Left Critique, Durham: Duke University Press 2002.
Kochan J., Nie-obecność oświecenia, w: P. Żuk (red.), Dogmatyzm, rozum, emancypacja, Warszawa: Scholar 2005.
Kochanowski J., Uwagi na temat gender studies i humanistyki ponowoczesnej, „Unigender” 1(2006) 2, [dostępny w serwisie: www.unigender.org z dn. 14.10.2015].
Mouffe Ch., Paradoks demokracji, Wrocław: Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP 2005.
Rabault H., Granice wykładni sędziowskiej, Warszawa: Scholar 1997.
Radwański R., Socjalne państwo prawne w doktrynie RFN, Opole: Wydawnictwo Instytutu Śląskiego 1985.
Rossi-Landi F., Semiotyka a ideologia, w: A. Nowicki (red.), Współczesna filozofia włoska, Warszawa: PWN 1977.
Siemek M.J., Oświecenie – polskie lekcje nieodrobione, w: P. Żuk (red.), Dogmatyzm, rozum emancypacja, Warszawa: Scholar 2005.
Sulikowski A., French Theory a konstytucjonalizm, w: M. Zirk-Sadowski, B. Wojciechowski, T. Bekrycht (red.), Integracja zewnętrzna i wewnętrzna nauk prawnych, „Jurysprudencja” 2(2014), Łódź 2014.
Sulikowski A., Posthumanizm a prawoznawstwo, Opole: Wydawnictwo Uniwersytetu Opolskiego 2013.
Szahaj A., Teoria krytyczna Szkoły Frankfurckiej, Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne 2008.
Tormey S., Townshend J., Key Thinkers from Critical Theory to Post-Marxism, London: Sage Publications 2006.
Wielomski A., Bała P., Prawa człowieka i ich krytyka. Przyczynek do studiów o ideologii czasów ponowożytnych, Warszawa: FIJORR Publishing 2008.
Copyright (c) 2015 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
