Polsko-włoski dwugłos o kwestii kryzysu religii i religijności. Socjologiczne analizy Janusza Mariańskiego i Roberto Ciprianiego
Abstrakt
Janusz Mariański, polski socjolog religii, prowadzi badania w odniesieniu do religijności i katolicyzmu polskiego. Włoski socjolog religii, Roberto Cipriani, czyni to w odniesieniu do religijności, formułując koncepcję tzw. religione diffusa. Obaj badacze ustosunkowują się do rzekomego (lub rzeczywistego) kryzysu religijności. Niniejszy tekst przedstawia myśl J. Mariańskiego, ukierunkowaną na wątek kryzysu religijności, oraz syntetyzuje koncepcję R. Ciprianiego w odniesieniu do owego kryzysu. Wspomniani badacze są znaczącymi postaciami nauki – odpowiednio – polskiej i włoskiej. Wskazanie na zbieżności i różnice badawcze, które występują pomiędzy tymi naukowcami w realizowanych przez nich dyskursach socjologicznych, wydaje się uzasadnione w przypadku próby ujęcia porównawczego.
Bibliografia
Alford R.R.: Religia i polityka, przeł. B. Kruppik, w: Socjologia religii. Antologia tekstów, red. W. Piwowarski, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2012, s. 376-382.
Baniak J.: Życie i działalność naukowo-badawcza, dydaktyczna i organizacyjna Profesora Janusza Mariańskiego, w: Między socjologią i teologią. Pola zainteresowań i badań naukowych Janusza Mariańskiego, red. J. Baniak, Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Wydział Teologiczny 2010, s. 17-42.
Beckford J.: Teoria społeczna a religia, przeł. M. Kunz, T. Kunz, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2006.
Beckford J.A.: Globalizacja i religia, przeł. E. Kopczyńska, w: Socjologia codzienności, P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska (red.), Kraków: Wydawnictwo Znak 2008, s. 758-787.
Benedykt XVI: Encyklika Caritas in veritate. O integralnym rozwoju ludzkim w miłości i prawdzie, Kraków: Wydawnictwo M 2009.
Berger P.L., Luckmann T.: Społeczne tworzenie rzeczywistości. Elementy teorii systemu nauczania, przeł. E. Neyman, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2012.
Bixio A.: Il primato della sostanza sulla funzione, w: L’‹Emergenza educativa‹›. Persona, intelligenza, libertà, amore. IX Forum del Progetto Culturale, red. Servizio Nazionale per il Progetto Culturale, Bologna: Centro editoriale dehoniano 2010, s. 73-76.
Boudon R.: Kryzys socjologii, w: Czy kryzys socjologii?, red. J.W. Borejsza i inni, Warszawa: Czytelnik 1977, s. 37-86.
Canova F.: L’ansia – utile alleata. Quando ascoltarla, dove dirigerla, Milano: Edizioni San Paolo 2005.
Cipriani R.: Diffused religion and civil society in Italy, „Italian Sociological Review” 2011, No 2, s. 1-10.
Cipriani R.: From Values to Religion, http://www.hipatiapress.com/hpjournals/index.php/rimcis/article/view/269/439 (dostęp: 17.09.2014).
Cipriani R.: La religione continua. Valori ed atteggiamenti nella diocesi di Oristano, w: R. Cipriani, C. Lanzetti, Sacro e religione, Oristano: Edizioni L’Arborense 2010, s. 9-18.
Cipriani R.: La religione dei valori diffusi, „La società degli individui” 34(2009), No 1, s. 40-52.
Cipriani R.: La religione dei valori, Caltanissetta–Roma: Scascia 1992.
Cipriani R.: Lévy-Bruhl: una rilettura, w: L’Archivolto. Studi di scienze dell’uomo. Società moderna e pensiero primotivo, red. A. Bixio, T. Marci, Soveria Mannelli: Rubbettino Editore 2008, s. 17-22.
Cipriani R.: Nuovo Manuale di Sociologia della Religione, Roma: Edizioni Borla 2009.
Cipriani R.: Religion in the public arena, „International Journal of Religion and Society”, 3, 1/2012, http://www.observatoire-religion.com/2011/07/study-of-new-religions (dostęp: 27.10.2014).
Cipriani R.: Religion, Values and Sustainable Development, w: Religion, Culture and Sustainable Development, red. P. Blancarte, Oxford: Eolss Publishers 2007, s. 1-25.
Cipriani R.: Religione diffusa. Teoria e prassi, Roma: Edizioni Borla 1988.
Cipriani R., Roldán V.: Religious differentiation and new religions in Italy [materiał oddany do druku, jeszcze nie opublikowany, a pochodzący z prywatnej korespondencji autora niniejszego opracowania].
Cipriani R.: Spunti per una teoria della religione diffusa mediante valori, http://www.babelonline.net/PDF00/Cipriani_teoria_della_religione.pdf (dostęp: 26.10.2014).
Cipriani R.: What can the Social Sciences teach us About the Relationship Between Cultural Identity, Religious Identity, and Religious Freedom?, w: Universal Rights in a World of Diversity. The Case of Religious Freedom, Pontifical Academy of Social Sciences, „Acta” 17, 2012, http://www.pass.va/content/dam/scienzesociali/pdf/acta17/acta17-cipriani.pdf (dostęp: 27.10.2014).
Cohn-Bendit D., Duteuil J.-P., Gérard B., Granautier B.: Dlaczego socjologowie?, w: Czy kryzys socjologii?, red. J.W. Borejsza i inni, Warszawa: Czytelnik 1977, s. 297-304.
Crepaldi G., Fontana S.: La dimensione interdisciplinare della Dottrina sociale della Chiesa. Uno studio sul Magistero, Siena: Edizioni Cantagalli 2006.
Donati P.: Sociologia della riflessività. Come si entra nel dopo-moderno, Bologna: Società editrice il Mulino 2011.
Durkheim É.: Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, przeł. A. Zadrożyńska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
Eisenstadt S.N.: Teza o etyce protestanckiej, przeł. B. Kruppik, w: Socjologia religii, s. 362-375.
Guizzardi G.: Sekularyzacja a ideologia eklezjalna, przeł. J. Chrapek, w: Socjologia religii, s. 385-405.
Gurvitch G.: La vocation actuelle de la sociologie, t. II, Paris: Presses Universitaires de France 1963.
Jaworski R.: Kryzys religijny, w: Leksykon socjologii religii. Zjawiska – badania – teorie, Warszawa: Wydawnictwo Księży Werbistów VERBINUM 2004, s. 203-205.
Kłoczowski J.: Współczesna socjologia religii, w: Socjologia religii. Wprowadzenie, red. F. Houtart, Warszawa: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak” 1962, s. 175-180.
Kopka J.: Janusz Mariański o młodzieży. Badania nad stosunkiem do wartości religijnych, w: Między socjologią i teologią, s. 141-158.
Koseła K.: Młodzież, w: Encyklopedia Socjologii, red. W. Kwaśniewicz i inni, t. II: K-N, Warszawa: Oficyna Naukowa 1999, s. 252-259.
Kuhn T.S.: Struktura rewolucji naukowych, przeł. H. Ostromęcka i inni, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 2009.
Kurtz L.: Wierzenia, rytuały, instytucje, przeł. M. Korzewski, w: Socjologia codzienności, s. 789-811.
Lenski G.: The Religious Factor. A Sociological Study of Religion’s Impact on Politics, Economics, and Family Life, New York: Anchor Books Edition 1963.
Libiszowska-Żółtkowska M.: Janusza Mariańskiego socjologia religii, w: Między socjologią i teologią, s. 43-65.
Lynd R.S.: Knowledge for what: The place of social science in American culture, New Jersey: Princeton Univ. Publisher 1946.
Maffesoli M.: Rytm życia. Wariacje na temat świata wyobraźni ponowoczesnej, przeł. A. Karpowicz, Wydanie I, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2012.
Manterys A., Mucha J.: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Punkt widzenia 2009 r., w: Nowe perspektywy teorii socjologicznej. Wybór tekstów, red. A. Manterys, J. Mucha, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2009, s. VII-XXVII.
Mariański J.: Emigracja z Kościoła. Religijność młodzieży polskiej w warunkach zmian społecznych, Lublin: Wydawnictwo KUL 2008.
Mariański J.: Industrializacja a postawy religijne, w: Socjologia religii, red. F. Adamski, Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1983, s. 228-244.
Mariański J.: Katolicyzm polski. Ciągłość i zmiana. Studium socjologiczne, Kraków: Wydawnictwo WAM 2011.
Mariański J.: Kondycja religijna i moralna młodych Polaków, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 1991.
Mariański J.: Kontrowersje wokół relacji religii i moralności. Tożsamość czy rozbieżność? Studium socjologiczne, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2014.
Mariański J.: Kościół a współczesne problemy społeczno-moralne. Kwestie wybrane, Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1992.
Mariański J.: Kościół w społeczeństwie przemysłowym, Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1983.
Mariański J.: Małżeństwo i rodzina w świadomości młodzieży maturalnej – stabilność i zmiana, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2012.
Mariański J.: Podstawowe pojęcia socjologii religii w eksplikacji ks. Janusza Mariańskiego, oprac. M. Marczewski, Lublin: Polihymnia 2013.
Mariański J.: Przemiany moralności polskich maturzystów w latach 1994-2009. Studium socjologiczne, Lublin: Wydawnictwo KUL 2011.
Mariański J.: Religia i Kościół między tradycją i ponowoczesnością. Studium socjologiczne, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 1997.
Mariański J.: Religia i Kościół w społeczeństwie pluralistycznym, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1993.
Mariański J.: Religia w społeczeństwie ponowoczesnym. Studium socjologiczne, Warszawa: Oficyna Naukowa 2010.
Mariański J.: Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie, Lublin: Wydawnictwo KUL 2006.
Mariański J.: Sekularyzacja, desekularyzacja, nowa duchowość, Kraków: Zakład Wydawniczy NMOS 2013.
Mariański J.: Sens życia. Wartości. Religia. Studium socjologiczne, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.
Mariański J.: Społeczeństwo i moralność. Studia z katolickiej nauki społecznej i socjologii moralności, Tarnów: Wydawnictwo Diecezje Tarnowskiej Biblos 2008.
Mariański J.: W poszukiwaniu sensu życia. Szkice socjologiczno-pastoralne, Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 1990.
Ossowski S.: Funkcja dziejowa nauki, w: tenże, O nauce, Warszawa: PWN 1967, s. 9-32.
Parker C.G.: Współczesna religia ludowa. Złożony obiekt badań dla socjologów, przeł. K. Jasikowska, w: Socjologia codzienności, s. 812-825.
Pawluczuk W.: Religia, w: Encyklopedia Socjologii, red. W. Kwaśniewicz i inni, t. III: O-R, Warszawa: Oficyna Naukowa 2000, s. 288-294.
Pharo P.: Moralność a socjologia. Sens i wartości między naturą i kulturą, przeł. J. Stryjczyk, Warszawa: Oficyna Naukowa 2008.
Prüfer P.: Pewniki i niepewności w rzemiośle intelektualnym: kontekst chrześcijańskiej etyki społecznej, „Społeczeństwo i Rodzina. Stalowowolskie Studia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II” 2013, nr 37, s. 21-43.
Prüfer P.: Socjologia refleksyjna a badanie procesów socjalizacyjno-wychowawczych, „Studia z Teorii Wychowania” 5(2014), nr 1, s. 87-114.
Prüfer P.: Wyobraźnia, terapia, społeczeństwo. Analiza socjologiczno-etyczna, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 2013.
Singer J.M.: Religia, kultura i społeczeństwo, przeł. B. Kruppik, w: Socjologia religii, s. 341-361.
Sorokin P.A.: Fads and Foibles in Modern Sociology, Cranston: Mayflower Publishing Co. 1956.
Szacki J.: Czy kryzys socjologii? – Wstęp, w: Czy kryzys socjologii?, red. J.W. Borejsza i inni, Warszawa: Czytelnik 1977, s. 5-35.
Szczepański M.S., Ślęzak-Tazbir W.: Między trwałością a zmianą. O dynamice rzeczywistości społecznej esej na cztery ręce, w: Między socjologią i teologią, s. 279-297.
Sztompka P.: Socjologia. Analiza społeczeństwa, nowe poszerzone wydanie, Kraków: Wydawnictwo Znak 2012.
Sztompka P.: Zaufanie. Fundament społeczeństwa, Kraków: Wydawnictwo Znak 2007.
Świątkiewicz W.: Janusz Mariański jako socjolog Kościoła i parafii. Socjolog rzetelnych diagnoz, mądrych i uczciwych interpretacji oraz rozsądnych refleksji wobec przyszłości, w: Między socjologią i teologią, s. 67-80.
Ziółkowski M.: Teoria socjologiczna początku XXI wieku, w: Współczesne teorie socjologiczne, t. I, red. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR 2006, s. 15-32.
Znaniecki F.: Ludzie teraźniejsi a cywilizacja przyszłości, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2001.
Zulehner P.M.: Religia z wyboru jako dominująca forma społeczna, przeł. B.J. Skirmunt, wyd. 3. poprawione i uzupełnione, w: Socjologia religii, s. 439-467.
Copyright (c) 2015 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
