Ustrój samorządu miejskiego w Radomiu w latach 1915-1939

Konrad Słowiński

Konrad Słowiński Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Społecznych

Słowa kluczowe: samorząd miejski; administracja; Radom; Magistrat; Rada Miejska

Abstrakt

The purpose of this article is to present the next stages of formation and functioning of local government in the former Polish Kingdom in the years 1915-1939 on the example of the city of Radom. The subject of the research has also show the shape of the political Borough of each term and acting collectively Municipal (Municipal Board) and their internal rules of organization. Municipal government in Radom started to shape up, like the rest of the Polish Kingdom, only during the First World War. The first act fully regulate this issue in the austro-hungarian occupation (under which in 1915, he was Radom) regulation was the Supreme Commander of the Army on 18 August 1916, relating to the ordination of urban Kielce, Lublin, Radom and Piotrkow. After Poland regained independence municipal government existed in the entire country but, depending on the individual districts of the state he was very diverse, both in terms of organizational and systemic. In the area of former Congress former russian legislation slowly began to replace the polish administrative solutions . The result has become the issue by the Chief of State decree of 4 February 1919 on the municipal government, offering the chance to create a modern administrative apparatus in the country. However, the idea of creating a dynamic extension from the municipal government began to slowly break down. Visible has a tendency to limit the autonomy of urban authorities and the role of the social factor in the local administration which resulted in the issuance of the law of 23 March 1933 on the partial change of the system of local government.

Bibliografia

Boniecki J.: Powiat Radomski w okresie II Rzeczpospolitej, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 13(1976), nr 1-2, s. 89-110.

Burda A.: Konstytucja marcowa, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1983.

Chmielewski Z.: Pozakancelaryjne uwarunkowania procesu aktotwórczego w urzędach administracji 1807-1980, Szczecin: Wydawnictwo USz. 1992.

Chmielewski Z.: Procesy aktotwócze w polskich urzędach miejskich 1918-1939, Szczecin: NDAP 1983.

Chlamtacz M.: Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej o organizacji i zakresie działania władz administracji ogólnej z dn. 19 stycznia 1928 r. w stosunku do samorządu miejskiego, Warszawa: Związek Miast Polskich 1928.

Chojna-Duch E.: Polskie prawo finansowe. Finanse publiczne, Warszawa: Lexis Nexis 2006.

Czajka H.: Samorząd terytorialny w latach 1919-1939, „Archiwariusz Zamojski” 2003, s. 61-72.

Dąbkowski W.: Radom pod okupacją austriacką (1915-1939), „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 15(1978), nr 1, s. 19-33.

Duszyk A., Piątkowski S.:, Radom: poznać i zrozumieć historię swojego miasta, Radom: Radomskie Towarzystwo Naukowe 2008.

Górny B.: Ustrój samorządu wiejskiego, miejskiego i powiatowego według nowej ustawy samorządowej, Łuków: Okręgowy Związek Młodzieży Wiejskiej „Siew” 1933.

Grzybowska M.: Samorząd miejski w II Rzeczypospolitej, „Samorząd Terytorialny” 6(2006), s. 7-23.

Grzybowska M.: Ustrój terytorialny Polski międzywojennej – idee i rozwiązania instytucjonalne, w: Prawo konstytucyjne II Rzeczypospolitej. Nauka i instytucje, red. P. Sarnecki, Kraków: Wydawnictwo UJ 2006, s. 168-191.

Haunser R.: Pierwsze dwudziestolecie administracji spraw wewnętrznych, Warszawa: Drukarnia „Gaz. Adm. i P. P.” 1939.

Izdebski H.: Samorząd terytorialny w II Rzeczypospolitej. Cz. 2: Samorząd w latach 1933-1939, „Samorząd Terytorialny” 6(1991), s. 46-54.

Kalendarz radomski na rok przystępny 1916. Na dochód Komisji Szkolnej, Radom: J. Grodzicki i S-ka 1915.

Kardas M.: Gdynia i jej władze w latach 1926-1950. Główne problemy polskiej administracji publicznej miasta, Toruń: Wyd. Adam Marszałek 2013.

Klimek M.: Samorząd miast II Rzeczpospolitej. Publiczna debata i rozwiązania ustrojowe, Lublin: Petit 2006.

Kozyra W.: Wojewódzka administracja rządowa a samorząd terytorialny na Lubelszczyźnie w latach 1933-1939, „Res Historica” 8(1999), s. 121-139.

Krukowski S.: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 1921 r., w: Konstytucje Polski. Studia monograficzne z dziejów polskiego konstytucjonalizmu, t. II, red. M. Kallas, Warszawa: PWN 1990, s. 19-140.

Kumaniencki K.W.: Ustrój władz samorządowych na ziemiach polskich w zarysie, Warszawa–Kraków: Księgarnia J. Czerneckiego [ok. 1921].

Ledworowski B.: Samorząd w międzywojniu i jego istota do dziś, Warszawa: Komitet Obywatelski NSZZ „Solidarność” 1989.

Leoński Z.: Tradycje samorządu terytorialnego w Polsce, „Samorząd Terytorialny” 3(1991), s. 39-46.

Łoskiewicz S.: Poruczony i własny zakres działania, „Samorząd Miejski” 18/1933, s. 963-975.

Łuszkiewicz G.: Rada Miejska Radomia w okresie od 28 XII 1916 do 23 III 1919 r., w: 70 rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę 1918-1988. Materiały pokonferencyjne, Radom: Wydawnictwo WSI 1989, s. 59-82.

Łuszkiewicz G.: Socjaliści w organach samorządu miejskiego Radomia II Rzeczypospolitej, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 28(1991), nr 3-4, s. 53-99.

Macherzyński W.: Wybory do Rady Miejskiej w Radomiu w latach 1919-1939, „Biuletyn Kwartalny Radomskiego Towarzystwa Naukowego” 12(1985), nr 1-2, s. 47-62.

Malec D.: Zagadnienia administracji w Konstytucji marcowej. Uwagi z okazji 90. rocznicy uchwalania Konstytucji z 17 marca 1921 r., „Przegląd Sejmowy” 1(2011), s. 11-26.

Malec J., Malec D.: Historia administracji i myśli administracyjnej, Kraków: Wydawnictwo UJ 2003.

Marczuk J.: Samorząd miasta Lublina w latach 1915-1918, „Kwartalnik Historyczny” 86(1979), nr 2, s. 281-296.

Michalik P.: Zawodowość w administracji samorządowej, „Pracownik Samorządowy” 1(1934), s. 7-8.

Orzechowski J.: Ustrój administracyjny, w: Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., red. S. Witkowski, Warszawa: PWN 1985, s. 106-112.

Orzechowski J.: Ustrój władz miejskich w Radomiu (1796-1950), Radom 1970, mps w AP w Radomiu.

Pająk J.Z.: Powstanie i rozwój samorządu w miastach Królestwa Polskiego podczas I wojny światowej, w: Z historii ustroju państwa polskiego od XIV do XX wieku, red. W. Saletra, Kielce: Wydawnictwo WSH 2003, s. 103-114.

Pająk K.: Samorząd terytorialny w Polsce. Wybrane aspekty jego funkcjonowania, Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej 2003.

Pajewski J.: Odbudowa państwa polskiego 1914-1918, Warszawa: PWN 1985.

Patelski M.: Władysław Grabski jako współorganizator i działacz warszawskiego Centralnego Komitetu Obywatelskiego (1914-1915), w: 80 rocznica reform rządu profesora Władysława Grabskiego 1924-2004, red. T. Głowiński, Wrocław: Wydawnictwo. Gajt 2004, s. 35-48.

Piątkowski S.: Radom. Zarys dziejów miasta, Radom: Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Radomia 2000.

Pietrzak M.: Konstytucja z 17 marca 1921 r. z perspektywy 80 lat, „Przegląd Sejmowy” 2(2001), s. 9-20.

Przeniosło M.: Organizacja samopomocy społecznej w Królestwie Polskim w latach I wojny światowej, „Niepodległość i Pamięć” 1(2011), s. 57-72.

Samorząd miejski dla obszarów Polski, podlegających administracji wojskowej austryjacko-węgierskiej. Rozporządzenia i przepisy, Lublin: Drukarnia „Ziemiańska” 1916.

Sikorski R.: Samorząd miejski w Polsce i jego najbliższe zadania i cele, „Samorząd Miejski” 1(1921), s. 61-88.

Szczypiorski A.: Pierwsza Rada Miejska m. st. Warszawy (24 VII 1916-22 II 1919), „Rocznik Warszawski” 11(1972), s. 217-262.

Szymański J, Witkowski S.: Stosunki ludnościowe, w: Radom. Dzieje miasta w XIX i XX w., red. S. Witkowski, Warszawa: PWN 1985, s. 209-214.

Tusiński P.A.: Nadzór nad samorządem terytorialnym w prawie polskim dwudziestolecia międzywojennego, w: Z dziejów administracji w Małopolsce w XVI-XX wieku, red. D. Kupisz, Radom: Wydawnictwo WSH 2003, s. 51-66.

Ustrój samorządu miejskiego w województwach centralnych, Warszawa: Związek Miast Polskich 1933.

Ustrój samorządu miejskiego w województwach południowych, Warszawa: Związek Miast Polskich 1933.

Ustrój samorządu miejskiego w województwach wschodnich, Warszawa: Związek Miast Polskich 1933.

Ustrój samorządu miejskiego w województwach zachodnich, Warszawa: Związek Miast Polskich 1933.

Wesołowski B.: Podręcznik dla urzędów i działaczy gminnych, Warszawa: Wyd. redakcji dwutygodnika „Zespół” 1923.

Wójcik S.: Samorząd terytorialny w Polsce w XX wieku, Lublin: Wydawnictwo KUL 1999.

Zakrzewski S.: Wybór i dobór ludzi na stanowiska przełożonych gmin, „Samorząd” 3(1934), s. 34-37.

Zawadzki J.: Samorząd miejski w Polsce, „Samorząd Miejski” 1(1921), s. 226-266.