Człowiek stary w sytuacji migracji dorosłych dzieci
Słowa kluczowe:
starość; ludzie starzy; dorosłe dzieci; opieka; migracje
Abstrakt
Wśród różnych zjawisk, które w znaczący sposób definiują dzisiejszą rzeczywistość, należy wymienić migracje. Ludzie przemieszczają się z miejsca w miejsce w poszukiwaniu lepszego bytu, bezpiecznego życia czy też przestrzeni do realizacji własnych aspiracji czy marzeń. Ilu migrantów, tyle powodów migracji i ich konsekwencji – tych dobrych, ale i tych negatywnych. Następstwa zagranicznych wyjazdów ludzi młodych można rozpatrywać w kontekście makrospołecznym (np. demograficznym, ekonomicznym) albo mikro-społecznym (np. jednostkowym, rodzinnym). Kiedy analizowane są negatywne skutki migracji w perspektywie mikrospołecznej, często zwraca się uwagę na problemy, z jakimi musi zmagać się rodzina dotknięta migracją. Pisze się o kryzysie relacji małżeńskich, o trudnościach szkolnych czy wychowawczych pozostawionych dzieci, czy też o zjawisku eurosieroctwa. Lecz mało kto zastanawia się nad następstwami zagranicznych wyjazdów dorosłych dzieci, z którymi muszą zmierzyć się ich starsi wiekiem rodzice. Jest to zagadnienie, jak dotąd, w stopniu niewystarczającym rozpoznane w literaturze polskiej.
Celem prezentowanego tekstu jest omówienie sytuacji człowieka starego, stającego w obliczu konsekwencji zagranicznych wyjazdów swych dorosłych dzieci. Na podstawie dostępnych wyników badań zostaną omówione wybrane następstwa migracyjnej rozłąki seniorów z potomstwem.
Bibliografia
Adamski F.: Socjologia małżeństwa i rodziny, Warszawa: PWN 1984.
Beck U., Beck-Gernsheim E.: Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej, tłum. M. Sutowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
Borowik J.: Znaczenie relacji rodzinnych w życiu osób starych, w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, red. I. Taranowicz, S. Grotowska, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETUM 2015, s. 139-150.
Chabior A., Fabiś A., Wawrzyniak J.: Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 2014, s. 49-54.
Danilewicz W.: Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej, Białystok: Trans Humana 2010.
Danilewicz W.: Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych, Białystok: Trans Humana 2006.
Dyczewski L.: Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Lublin: RW KUL 1994.
Eisenstadt S.N.: Analysis of Patterns of Immigration and Absorption of Immigrants, „Population Studies” 7(1953), nr 2, s. 167-180.
Emigrować i wracać. Migracje zarobkowe Polaków a polityka państwa, red. Kolarska-Bobińska, Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych 2007.
Gaweł A., Madej-Babula M., Urlińska M.M.: Eurosieroctwo seniorów a jakość ich życia – nowe wyzwania dla pedagogiki społecznej, „Studia Edukacyjne” 2014, , nr 32, s. 135-145.
Gizicka D., Gorbaniuk J., Szyszka M.: Rodzina w sytuacji rozłąki migracyjnej, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010.
Guo M., Aranda M.P., Silverstein M.: The impact of out-migration on the intergenerational support and psychological wellbeing of older adults in rural China, „Ageing and Society” 29(2009), z. 07, s. 1085-1104.
Halicka M., Pędich W.: Satysfakcja życiowa ludzi starych, w: Polska starość, red. B. Synak, Gdańsk: Wydawnictwo UG 2002, s. 219-233.
Halicka M.: Problemy rodziny w opiece nad człowiekiem starym niesprawnym, w: Zostawić ślad na ziemi: księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80. rocznicę urodzin i 55. rocznicę pracy naukowej, red. M. Halicka, J. Halicki, Białystok: Wydawnictwo UwB 2006, s. 242-255.
Halicka M.: Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok: Akademia Medyczna 2004.
Halicki J.: Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów, Białystok: Wydawnictwo UwB 2010.
Kawczyńska-Butrym Z., Bielecka-Prus J., Czapka E., Butrym M.: Raport końcowy projektu Polish female migrants and their families – a study of care deficit, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2016.
Kawczyńska-Butrym Z.: Feminizacja migracji – globalny i rodzinny kontekst opieki, w: Współczesna rodzina polska. Przemiany, zagrożenia i wyzwania, red. A. Jabłoński, M. Szyszka, D. Gizicka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, s. 189-202.
Kawczyńska-Butrym Z.: Potential of elderly persons – from homeland to home abroad, w: Understanding Ageing in Contemporary Poland: Social and Cultural Perspectives, red. S. Grotowska, I. Taranowicz, Wrocław: Instytut Socjologii UWr 2014, s. 66-68.
Kawczyńska-Butrym Z.: Zrozumieć migracje kobiet – gdy siwiejąca Europa potrzebuje opieki, „Opuscula Sociologica” 2014, nr 3 (9), s. 37.
Kawecki I., Trusz S., Kwatera A., Majerek B.: Dzieci migrantów zarobkowych obywatele Europy czy eurosieroty?, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2015.
Knodel J., Kespichaywattana J., Saengtienchai Ch., Wiwatwanich S.: How leftbehind are rural parents of migrant children? Evidence from Thailand, „Ageing and Society” 30(2010), z. 05, s. 811-841.
Kozak S.: Patologia eurosieroctwa w Polsce. Skutki migracji zarobkowej dla dzieci i ich rodzin, Warszawa: Difin 2010.
Kozdrowicz E., Walczak B.: Postawy wychowawcze rodziców-migrantów w percepcji dzieci, „Pedagogika Społeczna” 2008, nr 3, s. 163-182.
Kramkowska E.: Postawy seniorów wobec zagranicznych migracji ich dorosłych dzieci, w: Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet, red. Z. Kawczyńska-Butrym, E. Czapka, Lublin: Polihymia 2016, s. 151-160.
Kramkowska E.: Starość pogodna czy smutna? O czynnikach wpływających na jakość życia w starości, w: Socjologia medycyny w multidyscyplinarnych badaniach humanizujących biomedycynę, red. M. Skrzypek, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, s. 263-286.
Krzyżowski Ł.: Polscy migranci i ich starzejący się rodzice. Transnarodowy system opieki międzygeneracyjnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2013.
Krzyżowski Ł.: Zobowiązania rodzinne i dynamika wykluczenia w transnarodowej przestrzeni społecznej. Polacy w Islandii i ich starzy rodzice w Polsce, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” 2012, nr 1(38), s. 125-142.
Kubiak M., Slany K.: Migracje, w: Encyklopedia socjologii, red. Z. Bokszański [i in.], t. II, K-N, Warszawa: Oficyna Naukowa 1999, s. 244-245.
Lasik A.: Wpływ rozłąki na więzi małżeńskie, w: Współczesne zagrożenia w strukturach społecznych. Szkice badawcze z pedagogiki społecznej, red. E. Syrek, Katowice: Wieczorek-Press 1993, s. 16-23.
Machnik J.: Rola migracji w pradziejach. Problemy dyskusyjne, w: Migracje: dzieje, typologia, definicje, red .A. Furdala, W. Wysoczański, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2006, s. 29-37.
Młyński J., Szewczyk W.: Migracje zarobkowe Polaków. Badania i refleksje, Tarnów: Biblos 2010.
Murdock G.P.: Social Structure, New York: Macmillan 1949, s. 1-2 – za: T. Szlendak, Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010, s. 96.
Piotrowski J.: Praca zawodowa kobiety a rodzina, Warszawa: PWN 1963.
Piotrowski J.: Stosunki rodzinne osób starszych, w: Encyklopedia seniora, Warszawa: Wiedza Powszechna 1986, s. 170-186.
Reyes Uribe A.C.: Migrants Support their Older Parents from a Distance, „Migraciones Internacionales” 7(2013), 1, s. 267-276.
Rostropowicz-Miśko M., Zagórowska A.: Wybrane problemy starszych mieszkańców województwa opolskiego w kontekście zagranicznych migracji zarobkowych ich dzieci, w: Społeczne skutki zagranicznych migracji mieszkańców województwa opolskiego – wybrane problemy dzieci i osób starszych. Raport z badań za zlecenie OIS ROPS w Opolu, red. A. Walas [i in.], Opole: Wydawnictwo UO 2014.
Sikorska M.: Życie rodzinne w: Współczesne społeczeństwo polskie, red. A. Giza-Poleszczuk, M. Sikorska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2012, s. 188-228.
Skwarek M.: Przemoc wobec kobiet w rodzinie – perspektywa społeczno-polityczna, „Praca Socjalna” 16(2001), nr 4, s. 44-52.
Sytuacja rodziny we współczesnym społeczeństwie – doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Gorbaniuk, Lublin 2007.
Szlendak T.: Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
Tokarz B.: Postawy wobec starości i ludzi starszych, w: Stop dyskryminacji ze względu na wiek. Co wiemy o dyskryminacji ze względu na wiek. Głos ekspertów, doświadczenia osób starszych, red. B. Tokarz, Warszawa: Akademia Rozwoju Filantropii 2005, http://www.zysk50plus.pl/storage/fck/file/stop_ publikacja.pdf [dostęp: 02.05.2012].
Trafiałek E.: Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Kielce: Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska 2006.
Tusz S., Kwiecień M.: Społeczne piętno eurosieroctwa, Warszawa: Difin 2012.
Tyszka Z.: Socjologia rodziny, Warszawa: PWN 1979.
Winiecka K.: Adaptacja społeczna rodzin młodych migrantów polskich mieszkających w Londynie, w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, red. I. Taranowicz, S. Grotowska, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETUM 2015, s. 217-232.
Winiecka K.: Podmioty wsparcia starych rodziców w warunkach migracji ich dorosłych dzieci, w: Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet, red. Z. Kawczyńska-Butrym, E. Czapka, Lublin: Polihymia 2016, s. 137-149.
Wrzesiński W.: Polskie migracje w XIX i XX wieku, w: Migracje: dzieje, typologia, definicje, red. A. Furdala, W. Wysoczański, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2006, s. 159-171.
Zimmer Z., Rada C., Stoica C.A.: Migration, Location and Provision of Support to Old-Age Parents: The Case of Romania, Department of Economics, Utah, Working Paper No. 2013-09.
Beck U., Beck-Gernsheim E.: Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej, tłum. M. Sutowski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
Borowik J.: Znaczenie relacji rodzinnych w życiu osób starych, w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, red. I. Taranowicz, S. Grotowska, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETUM 2015, s. 139-150.
Chabior A., Fabiś A., Wawrzyniak J.: Starzenie się i starość w perspektywie pracy socjalnej, Warszawa: Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich 2014, s. 49-54.
Danilewicz W.: Rodzina ponad granicami. Transnarodowe doświadczenia wspólnoty rodzinnej, Białystok: Trans Humana 2010.
Danilewicz W.: Sytuacja życiowa dzieci w rodzinach migracyjnych, Białystok: Trans Humana 2006.
Dyczewski L.: Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Lublin: RW KUL 1994.
Eisenstadt S.N.: Analysis of Patterns of Immigration and Absorption of Immigrants, „Population Studies” 7(1953), nr 2, s. 167-180.
Emigrować i wracać. Migracje zarobkowe Polaków a polityka państwa, red. Kolarska-Bobińska, Warszawa: Fundacja Instytut Spraw Publicznych 2007.
Gaweł A., Madej-Babula M., Urlińska M.M.: Eurosieroctwo seniorów a jakość ich życia – nowe wyzwania dla pedagogiki społecznej, „Studia Edukacyjne” 2014, , nr 32, s. 135-145.
Gizicka D., Gorbaniuk J., Szyszka M.: Rodzina w sytuacji rozłąki migracyjnej, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010.
Guo M., Aranda M.P., Silverstein M.: The impact of out-migration on the intergenerational support and psychological wellbeing of older adults in rural China, „Ageing and Society” 29(2009), z. 07, s. 1085-1104.
Halicka M., Pędich W.: Satysfakcja życiowa ludzi starych, w: Polska starość, red. B. Synak, Gdańsk: Wydawnictwo UG 2002, s. 219-233.
Halicka M.: Problemy rodziny w opiece nad człowiekiem starym niesprawnym, w: Zostawić ślad na ziemi: księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Wojciechowi Pędichowi w 80. rocznicę urodzin i 55. rocznicę pracy naukowej, red. M. Halicka, J. Halicki, Białystok: Wydawnictwo UwB 2006, s. 242-255.
Halicka M.: Satysfakcja życiowa ludzi starych, Białystok: Akademia Medyczna 2004.
Halicki J.: Obrazy starości rysowane przeżyciami seniorów, Białystok: Wydawnictwo UwB 2010.
Kawczyńska-Butrym Z., Bielecka-Prus J., Czapka E., Butrym M.: Raport końcowy projektu Polish female migrants and their families – a study of care deficit, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2016.
Kawczyńska-Butrym Z.: Feminizacja migracji – globalny i rodzinny kontekst opieki, w: Współczesna rodzina polska. Przemiany, zagrożenia i wyzwania, red. A. Jabłoński, M. Szyszka, D. Gizicka, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, s. 189-202.
Kawczyńska-Butrym Z.: Potential of elderly persons – from homeland to home abroad, w: Understanding Ageing in Contemporary Poland: Social and Cultural Perspectives, red. S. Grotowska, I. Taranowicz, Wrocław: Instytut Socjologii UWr 2014, s. 66-68.
Kawczyńska-Butrym Z.: Zrozumieć migracje kobiet – gdy siwiejąca Europa potrzebuje opieki, „Opuscula Sociologica” 2014, nr 3 (9), s. 37.
Kawecki I., Trusz S., Kwatera A., Majerek B.: Dzieci migrantów zarobkowych obywatele Europy czy eurosieroty?, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego 2015.
Knodel J., Kespichaywattana J., Saengtienchai Ch., Wiwatwanich S.: How leftbehind are rural parents of migrant children? Evidence from Thailand, „Ageing and Society” 30(2010), z. 05, s. 811-841.
Kozak S.: Patologia eurosieroctwa w Polsce. Skutki migracji zarobkowej dla dzieci i ich rodzin, Warszawa: Difin 2010.
Kozdrowicz E., Walczak B.: Postawy wychowawcze rodziców-migrantów w percepcji dzieci, „Pedagogika Społeczna” 2008, nr 3, s. 163-182.
Kramkowska E.: Postawy seniorów wobec zagranicznych migracji ich dorosłych dzieci, w: Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet, red. Z. Kawczyńska-Butrym, E. Czapka, Lublin: Polihymia 2016, s. 151-160.
Kramkowska E.: Starość pogodna czy smutna? O czynnikach wpływających na jakość życia w starości, w: Socjologia medycyny w multidyscyplinarnych badaniach humanizujących biomedycynę, red. M. Skrzypek, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, s. 263-286.
Krzyżowski Ł.: Polscy migranci i ich starzejący się rodzice. Transnarodowy system opieki międzygeneracyjnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2013.
Krzyżowski Ł.: Zobowiązania rodzinne i dynamika wykluczenia w transnarodowej przestrzeni społecznej. Polacy w Islandii i ich starzy rodzice w Polsce, „Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny” 2012, nr 1(38), s. 125-142.
Kubiak M., Slany K.: Migracje, w: Encyklopedia socjologii, red. Z. Bokszański [i in.], t. II, K-N, Warszawa: Oficyna Naukowa 1999, s. 244-245.
Lasik A.: Wpływ rozłąki na więzi małżeńskie, w: Współczesne zagrożenia w strukturach społecznych. Szkice badawcze z pedagogiki społecznej, red. E. Syrek, Katowice: Wieczorek-Press 1993, s. 16-23.
Machnik J.: Rola migracji w pradziejach. Problemy dyskusyjne, w: Migracje: dzieje, typologia, definicje, red .A. Furdala, W. Wysoczański, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2006, s. 29-37.
Młyński J., Szewczyk W.: Migracje zarobkowe Polaków. Badania i refleksje, Tarnów: Biblos 2010.
Murdock G.P.: Social Structure, New York: Macmillan 1949, s. 1-2 – za: T. Szlendak, Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010, s. 96.
Piotrowski J.: Praca zawodowa kobiety a rodzina, Warszawa: PWN 1963.
Piotrowski J.: Stosunki rodzinne osób starszych, w: Encyklopedia seniora, Warszawa: Wiedza Powszechna 1986, s. 170-186.
Reyes Uribe A.C.: Migrants Support their Older Parents from a Distance, „Migraciones Internacionales” 7(2013), 1, s. 267-276.
Rostropowicz-Miśko M., Zagórowska A.: Wybrane problemy starszych mieszkańców województwa opolskiego w kontekście zagranicznych migracji zarobkowych ich dzieci, w: Społeczne skutki zagranicznych migracji mieszkańców województwa opolskiego – wybrane problemy dzieci i osób starszych. Raport z badań za zlecenie OIS ROPS w Opolu, red. A. Walas [i in.], Opole: Wydawnictwo UO 2014.
Sikorska M.: Życie rodzinne w: Współczesne społeczeństwo polskie, red. A. Giza-Poleszczuk, M. Sikorska, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2012, s. 188-228.
Skwarek M.: Przemoc wobec kobiet w rodzinie – perspektywa społeczno-polityczna, „Praca Socjalna” 16(2001), nr 4, s. 44-52.
Sytuacja rodziny we współczesnym społeczeństwie – doświadczenia Europy Środkowo-Wschodniej, red. J. Gorbaniuk, Lublin 2007.
Szlendak T.: Socjologia rodziny. Ewolucja, historia, zróżnicowanie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2010.
Tokarz B.: Postawy wobec starości i ludzi starszych, w: Stop dyskryminacji ze względu na wiek. Co wiemy o dyskryminacji ze względu na wiek. Głos ekspertów, doświadczenia osób starszych, red. B. Tokarz, Warszawa: Akademia Rozwoju Filantropii 2005, http://www.zysk50plus.pl/storage/fck/file/stop_ publikacja.pdf [dostęp: 02.05.2012].
Trafiałek E.: Starzenie się i starość. Wybór tekstów z gerontologii społecznej, Kielce: Wydawnictwo Uczelniane Wszechnica Świętokrzyska 2006.
Tusz S., Kwiecień M.: Społeczne piętno eurosieroctwa, Warszawa: Difin 2012.
Tyszka Z.: Socjologia rodziny, Warszawa: PWN 1979.
Winiecka K.: Adaptacja społeczna rodzin młodych migrantów polskich mieszkających w Londynie, w: Rodzina wobec wyzwań współczesności. Wybrane problemy, red. I. Taranowicz, S. Grotowska, Wrocław: Oficyna Wydawnicza ARBORETUM 2015, s. 217-232.
Winiecka K.: Podmioty wsparcia starych rodziców w warunkach migracji ich dorosłych dzieci, w: Opieka nad dziećmi i starszymi rodzicami w rodzinach migrujących kobiet, red. Z. Kawczyńska-Butrym, E. Czapka, Lublin: Polihymia 2016, s. 137-149.
Wrzesiński W.: Polskie migracje w XIX i XX wieku, w: Migracje: dzieje, typologia, definicje, red. A. Furdala, W. Wysoczański, Wrocław: Wydawnictwo UWr 2006, s. 159-171.
Zimmer Z., Rada C., Stoica C.A.: Migration, Location and Provision of Support to Old-Age Parents: The Case of Romania, Department of Economics, Utah, Working Paper No. 2013-09.
Opublikowane
2020-05-05
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2016 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
