Etnometodologia jako socjologia literatury? O konstruowaniu obcości w Witolda Gombrowicza Notatkach z Dziennika 1951-1952

Dariusz Dobrzański

doi:10.18290/rns.2017.9.4-13

Dariusz Dobrzański Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

DOI: https://doi.org/10.18290/rns.2017.9.4-13

Słowa kluczowe: etnometodologia; socjologia literatury; obcość; emigracja; paryska „Kultura”; Witold Gombrowicz; Helumt Plessner

Abstrakt

W artykule podejmuję zagadnienie statusu obcości w Notatkach z Dziennika Witolda Gombrowicza, publikowanych w paryskim miesięczniku „Kultura” (1951-1952). Obcość, inność to jeden z podstawowych tematów autoanaliz Gombrowicza podejmowanych zarówno w debiutanckim Pamiętniku z okresu dojrzewania (Bakakai 1933), jak i w ostatniej powieści Kosmos (1965). W moim tekście rekonstruuję to pojęcie z konstruktywistycznej perspektywy etnometodologii, starając się dookreślić podstawowe znaczenie obcości, jakie występuje we wczesnych Notatkach z Dziennika 1951-1952. Zasadniczo rekonstruuję obcość jako narzucaną czytelnikowi strategię pisarza zbudowania sobie nowej emigracyjnej publiczności. Z tego powodu w mniejszym stopniu interesuje mnie egzystencjalny wymiar obcości, inności etc. W zakończeniu artykułu przytaczam kilka uwag na temat sfery publicznej w ujęciu Helmutha Plessnera.

Bibliografia

Bohman J., Democracy across Borders. From Demos to Demoi, Cambridge: Mass.: MIT Press 2007.
Cioran E., Dogodności i niedogodności wygnania, „Kultura” 1952, nr 6 (56), s. 3-6.
Ćwikła P., Kilka uwag o związku socjologii z literaturą, „Studia Socjologiczne” 2006, nr 2 (181), s. 127-155.
Dobrzański D., Witold Gombrowicz i Harold Garfinkel, czyli o próbie ujawnienia pewnej mistyfikacji, w: Witold Gombrowicz. Nasz współczesny, red. J. Jarzębski, Kraków: Universitas 2010, s. 169-176.
Dobrzański D., Eksperyment z doświadczeniem obcości. Literatura Witolda Gombrowicza w kontekście postulatów fenomenologii Alfreda Schütza i etnometodologii Harolda Garfinkela, w: Oblicza obcości, red. M. Jedliński, K. Witczak, Bydgoszcz: Epigram 2016, s. 33-42.
Garfinkel H., Studia z etnometodologii, tłum. A. Szulżycka, Warszawa: PWN 2007.
Giedroyć J., Gombrowicz W., Listy 1950-1969, Warszawa: Czytelnik 2006.
Gombrowicz W., Komentarz, „Kultura” 1952, nr 6 (56), s. 6-9.
Gombrowicz W., Pamiętnik Stefana Czarnieckiego, w: W. Gombrowicz, Bakakaj i inne opowiadania, red. Z. Łapiński, Kraków: Wydawnictwo Literackie 2002.
Gombrowicz W., Podróże i przygody. Niesmak w permanencji, „Kurier Poranny” z 16 lipca 1937, s. 3.
Gombrowicz W., Przeciw Poetom, „Kultura” 1951, nr 10 (48), s. 3-12.
Gombrowicz W., Risum teneatis, „Kultura” 1952, nr 1 (51), s. 9-20.
Habermas J., Teoria działania komunikacyjnego, tłum. A. M. Kaniowski, Warszawa: PWN 1999.
Lynch M., Revisiting the Cultural Dope, „Human Studies” 35 (2012), No. 2, s. 223-233.
Plessner H., Granice wspólnoty. Krytyka radykalizmu społecznego, tłum. J. Morawiecki, Warszawa: Zakład Wydawniczy NOMOS 2008.
Sławiński J., Socjologia literatury, w: Słownik terminów literackich, red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Wrocław: Ossolineum 1998, s. 516-517.
Słownik języka polskiego, red. W. Doroszewski, t. VII, Warszawa: PWN 1965, s. 798-799.
Stetkiewicz L., Szkice z „ziemi niczyjej”, czyli z socjologii literatury, Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK 2009.
Wittlin J., Apologia Gombrowicza, „ Kultura” nr 7-8 (45-46), s. 53-60.
Współczesne teorie socjologiczne, red. A. Jasińska-Kania, L. M. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa: SCHOLAR 2006.
Zimmerman H.D., Polnner M.,, Świat codzienny jako zjawisko, tłum. D. Lachowska, [w:] Fenomenologia i socjologia, red. Z. Krasnodębski, Warszawa: PWN 1989, s. 343-378.