Poziom i uwarunkowania identyfikacji mieszkańców z miastami poprzemysłowymi
Słowa kluczowe:
identyfikacja lokalna; przywiązanie do miejsca; jakość życia; miasto; miasto post-industrialne
Abstrakt
Współcześnie stosunek jednostki do zajmowanej przestrzeni można przedstawić w postaci dwóch opozycyjnych stanowisk. Pierwsze wskazuje na progresywny proces uniezależniania się człowieka od miejsca urodzenia i miejsca zamieszkania, czego konsekwencją jest malejące przywiązanie i utrata lokalnej tożsamości. Drugie, przeciwne stanowisko, akcentuje proces rosnącego zainteresowania ideą lokalizmu oraz lokalnymi partykularyzmami. Ta rozbieżność stanowisk stała się główną inspiracją dla autorów prezentowanego artykułu. Głównym jego celem jest ukazanie poziomu i głównych determinant lokalnej identyfikacji mieszkańców wybranych miast poprzemysłowych. Podstawą prezentowanych rozważań są badania reprezentatywne, zrealizowane w miastach Europy Środkowej i Wschodniej oraz w Turcji. Wyniki przeprowadzonych analiz zmierzają do odpowiedzi na pytanie, która kategoria zmiennych: zakorzenienie terytorialne czy jakość życia i zamieszkiwania, ma największy wpływ na kształtowanie identyfikacji mieszkańców z miastem? W opracowaniu przyjęto założenie, iż wpływ „klasycznych” uwarunkowań przywiązania do miejsca, takich jak zakorzenienie terytorialne, traci na znaczeniu wobec rosnącego znaczenia jakości życia i oceny warunków zamieszkiwania. Zaprezentowane w artykule wyniki badań potwierdzają tak sformułowaną hipotezę.
Bibliografia
Bauman Z., Glokalizacja, czyli komu globalizacja, a komu lokalizacja, „Studia Socjologiczne” 1997, nr 3.
Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, tłum. E. Klekot, Warszawa: PIW 2000.
CBOS, Małe ojczyzny – poczucie przynależności Polaków, komunikat z badań, Warszawa 2009, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_151_09.PDF [dostęp: 20.11.2016].
CBOS, Polacy o swoim przywiązaniu do miejsca zamieszkania i kraju, komunikat z badań, Warszawa 2015, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_165_15.PDF [dostęp: 20.11.2016].
Giddens A., Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. S. Amsterdamski, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka 2003.
Hunter A., Symbolic Communities. The Persistence and Change of Chicago’s Local Communities, Chicago: The University of Chicago Press 1982.
Jałowiecki B., Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2000.
Kasarda J.D., Janowitz M., Community Attachment in Mass Society, „American Sociological Review” 39(1974), nr 3, s. 328-339.
Kryczka P., Adaptacja ludności napływowej do społeczności uprzemysłowionego miasta, w: Przemiany miejskich społeczności lokalnych w Polsce, red. S. Nowakowski, Warszawa: PWN 1974.
Kryczka P., Społeczność osiedla mieszkaniowego w wielkim mieście. Ideologie i rzeczywistość, Warszawa: PWN 1981.
Lewicka M., Identyfikacja z miejscem zamieszkania mieszkańców Warszawy: determinanty i konsekwencje, w: Społeczna mapa Warszawy, red. J. Grzelak, T. Zarycki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Lewicka M., Psychologia miejsca, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012.
Majer A., Duże miasta Ameryki. „Kryzys” i polityka odnowy, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1997.
Majer A., Miasto osobiste, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Sociologica 2010, nr 36, s. 17-34.
Majer A., Odrodzenie miast, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2014.
Majer A., Mikropolis. Socjologia miasta osobistego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2015.
Majer A., Miasto w osobistym wymiarze, „Studia Miejskie” 2016, t. 21, s. 9-28.
Malikowski M., Więź mieszkańców z miastem. Studium socjologiczne na przykładzie społeczeństwa miasta Rzeszowa, Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie 1984.
Mamzer H., Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2002.
Melchior M., Społeczna tożsamość jednostki, Warszawa: Uniwersytet Warszawski ISNS 1990.
Mesch G.S., Manor O., Social ties, environmental perception and local attachment, „Environment and Behavior” 30(1998), nr 4, s. 504-519.
Michalska-Żyła A., Przywiązanie do Miasta, „Przegląd Socjologiczny” 57(2008), nr 1, s. 225-248.
Michalska-Żyła A., Psychospołeczne więzi mieszkańców z miastem. Studium na przykładzie Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2010.
Michalska-Żyła A., Więź z miastem – wymiary, typy i uwarunkowania. Na przykładzie Łodzi i Iwanowa, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Sociologica 2011, nr 36, s. 79-99.
Mlinar Z., Introduction, w: Globalization and Territorial Identities, red. Z. Mlinar, England: Avebury 1992.
Nowicka E., Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, w: Swoi i obcy, red. E. Nowicka, Warszawa: Uniwersytet Warszawski IS 1999.
Olubiński A., Identyfikacja z własną miejscowością oraz możliwości samorealizacji mieszkańców małego miasta, „Studia Socjologiczne” 1991, nr 1-2.
Ossowski S., O osobliwości nauk społecznych, Warszawa: PWN 1983.
Ossowski S., O ojczyźnie i narodzie, Warszawa: PWN 1984.
Pawłowska K., Idea swojskości w urbanistyce i architekturze miejskiej, Kraków: Politechnika Krakowska 1996.
Robertson R., Globality, global culture, and image of order, w: Social change and modernity, red. H. Haferkamp, N.J. Melser, Berkeley: California University Press 1992.
Rykiel Z., Przemiany struktury społeczno-przestrzennej miasta polskiego a świadomość terytorialna jego mieszkańców, „Prace Geograficzne” 1999, nr 170, s. 7-148.
Sagan I., Współczesne przemiany miast w kontekście ekonomicznej, kulturowej i politycznej globalizacji, w: Globalizacja i my. Tożsamość lokalna wobec trendów globalnych, red. R. Piekarski, M. Graban, Kraków: Universitas 2003.
Savage M., Warde A., Urban Sociology. Capitalism and Modernity, New York: Continuum 1993.
Szkurłat E., Więzi terytorialne młodzieży z miastem. Uwarunkowania, przemiany, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2004.
Starosta P., Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1995.
Starosta P., Identyfikacja lokalna, w: Postawy mieszkańców gmin polskich miast wobec środowiska naturalnego, red. E. Rokicka, P. Starosta, Łódź: Przedsiębiorstwo Specjalistyczne ABSOLWENT 2003.
Starosta P., Brzeziński K., The structure of social trust in post-industrial cities of Central and Eastern Europe, „Przegląd Socjologiczny” 63(2014), nr 1.
Stokols D., Shumaker S.A., People in Places. A Transactional View of Setting, w: Cognition, social behavior and the environment, red. J. Harvey, New York: Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale 1981.
Turowski J., Problemy społeczne i urbanistyczne nowego miasta przemysłowego, w: Studia socjologiczne i urbanistyczne miast Lubelszczyzny, red. J. Turowski, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1970.
Turowski J., Uwarunkowanie identyfikacji mieszkańców z osiedlem – na podstawie badań lubelskich, w: Przemiany miejskich społeczności lokalnych w Polsce, red. S. Nowakowski, Warszawa: PWN 1974.
Turowski J., Kształtowanie się zbiorowości osiedlowych, w: Nowe osiedla mieszkaniowe. Ludność – środowisko mieszkalne – życie społeczne. Na podstawie badań nowych jednostek mieszkaniowych Lublina, Warszawa: ZWCZSR 1976.
Turowski J., Środowisko mieszkalne w świadomości ludności miejskiej, Wrocław: Ossolineum 1979.
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1993.
Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, tłum. E. Klekot, Warszawa: PIW 2000.
CBOS, Małe ojczyzny – poczucie przynależności Polaków, komunikat z badań, Warszawa 2009, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2009/K_151_09.PDF [dostęp: 20.11.2016].
CBOS, Polacy o swoim przywiązaniu do miejsca zamieszkania i kraju, komunikat z badań, Warszawa 2015, http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2015/K_165_15.PDF [dostęp: 20.11.2016].
Giddens A., Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, tłum. S. Amsterdamski, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka 2003.
Hunter A., Symbolic Communities. The Persistence and Change of Chicago’s Local Communities, Chicago: The University of Chicago Press 1982.
Jałowiecki B., Społeczna przestrzeń metropolii, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2000.
Kasarda J.D., Janowitz M., Community Attachment in Mass Society, „American Sociological Review” 39(1974), nr 3, s. 328-339.
Kryczka P., Adaptacja ludności napływowej do społeczności uprzemysłowionego miasta, w: Przemiany miejskich społeczności lokalnych w Polsce, red. S. Nowakowski, Warszawa: PWN 1974.
Kryczka P., Społeczność osiedla mieszkaniowego w wielkim mieście. Ideologie i rzeczywistość, Warszawa: PWN 1981.
Lewicka M., Identyfikacja z miejscem zamieszkania mieszkańców Warszawy: determinanty i konsekwencje, w: Społeczna mapa Warszawy, red. J. Grzelak, T. Zarycki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Lewicka M., Psychologia miejsca, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012.
Majer A., Duże miasta Ameryki. „Kryzys” i polityka odnowy, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1997.
Majer A., Miasto osobiste, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Sociologica 2010, nr 36, s. 17-34.
Majer A., Odrodzenie miast, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2014.
Majer A., Mikropolis. Socjologia miasta osobistego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2015.
Majer A., Miasto w osobistym wymiarze, „Studia Miejskie” 2016, t. 21, s. 9-28.
Malikowski M., Więź mieszkańców z miastem. Studium socjologiczne na przykładzie społeczeństwa miasta Rzeszowa, Rzeszów: Towarzystwo Naukowe w Rzeszowie 1984.
Mamzer H., Tożsamość w podróży. Wielokulturowość a kształtowanie tożsamości jednostki, Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza 2002.
Melchior M., Społeczna tożsamość jednostki, Warszawa: Uniwersytet Warszawski ISNS 1990.
Mesch G.S., Manor O., Social ties, environmental perception and local attachment, „Environment and Behavior” 30(1998), nr 4, s. 504-519.
Michalska-Żyła A., Przywiązanie do Miasta, „Przegląd Socjologiczny” 57(2008), nr 1, s. 225-248.
Michalska-Żyła A., Psychospołeczne więzi mieszkańców z miastem. Studium na przykładzie Łodzi, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2010.
Michalska-Żyła A., Więź z miastem – wymiary, typy i uwarunkowania. Na przykładzie Łodzi i Iwanowa, „Acta Universitatis Lodziensis”. Folia Sociologica 2011, nr 36, s. 79-99.
Mlinar Z., Introduction, w: Globalization and Territorial Identities, red. Z. Mlinar, England: Avebury 1992.
Nowicka E., Swojskość i obcość jako kategorie socjologicznej analizy, w: Swoi i obcy, red. E. Nowicka, Warszawa: Uniwersytet Warszawski IS 1999.
Olubiński A., Identyfikacja z własną miejscowością oraz możliwości samorealizacji mieszkańców małego miasta, „Studia Socjologiczne” 1991, nr 1-2.
Ossowski S., O osobliwości nauk społecznych, Warszawa: PWN 1983.
Ossowski S., O ojczyźnie i narodzie, Warszawa: PWN 1984.
Pawłowska K., Idea swojskości w urbanistyce i architekturze miejskiej, Kraków: Politechnika Krakowska 1996.
Robertson R., Globality, global culture, and image of order, w: Social change and modernity, red. H. Haferkamp, N.J. Melser, Berkeley: California University Press 1992.
Rykiel Z., Przemiany struktury społeczno-przestrzennej miasta polskiego a świadomość terytorialna jego mieszkańców, „Prace Geograficzne” 1999, nr 170, s. 7-148.
Sagan I., Współczesne przemiany miast w kontekście ekonomicznej, kulturowej i politycznej globalizacji, w: Globalizacja i my. Tożsamość lokalna wobec trendów globalnych, red. R. Piekarski, M. Graban, Kraków: Universitas 2003.
Savage M., Warde A., Urban Sociology. Capitalism and Modernity, New York: Continuum 1993.
Szkurłat E., Więzi terytorialne młodzieży z miastem. Uwarunkowania, przemiany, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 2004.
Starosta P., Poza metropolią. Wiejskie i małomiasteczkowe zbiorowości lokalne a wzory porządku makrospołecznego, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 1995.
Starosta P., Identyfikacja lokalna, w: Postawy mieszkańców gmin polskich miast wobec środowiska naturalnego, red. E. Rokicka, P. Starosta, Łódź: Przedsiębiorstwo Specjalistyczne ABSOLWENT 2003.
Starosta P., Brzeziński K., The structure of social trust in post-industrial cities of Central and Eastern Europe, „Przegląd Socjologiczny” 63(2014), nr 1.
Stokols D., Shumaker S.A., People in Places. A Transactional View of Setting, w: Cognition, social behavior and the environment, red. J. Harvey, New York: Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale 1981.
Turowski J., Problemy społeczne i urbanistyczne nowego miasta przemysłowego, w: Studia socjologiczne i urbanistyczne miast Lubelszczyzny, red. J. Turowski, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie 1970.
Turowski J., Uwarunkowanie identyfikacji mieszkańców z osiedlem – na podstawie badań lubelskich, w: Przemiany miejskich społeczności lokalnych w Polsce, red. S. Nowakowski, Warszawa: PWN 1974.
Turowski J., Kształtowanie się zbiorowości osiedlowych, w: Nowe osiedla mieszkaniowe. Ludność – środowisko mieszkalne – życie społeczne. Na podstawie badań nowych jednostek mieszkaniowych Lublina, Warszawa: ZWCZSR 1976.
Turowski J., Środowisko mieszkalne w świadomości ludności miejskiej, Wrocław: Ossolineum 1979.
Turowski J., Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1993.
Opublikowane
2020-04-29
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2018 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
