Koncepcja les espaces sociaux localisés w badaniach struktury społecznej wsi
Słowa kluczowe:
struktura społeczna wsi; typy struktury; umiejscowione przestrzenie społeczne; kontekst społeczny; zachowania społeczne; samooceny
Abstrakt
Badania struktury społecznej wsi mają w Polsce ponad stuletnią tradycję. Badana obecnie według kanonów socjologii ogólnej ukazuje całą gamę profesji ludzi mieszkających na wsi. Ponad połowę z nich zaliczyć można do zawodów robotniczych, po około jednej czwartej stanowią rolnicy i przedstawiciele nowej klasy średniej. Te proporcje są jednak odmienne w różnych regionach kraju i wpływają na charakter środowiska społecznego, w jakim funkcjonuje jednostka, co zwane jest efektem kontekstowym. Chcąc w badaniach uchwycić jego wpływ, trzeba te odmienne środowiska (konteksty) społeczne zdefiniować i zlokalizować. Artykuł, odwołując się do koncepcji les espaces sociaux localisés Gilles’a Laferté, testuje możliwości takiej operacji, wyróżniając cztery typy struktury społecznej wsi (rolniczy, robotniczy, inteligencko-robotniczy i mieszany), dokonuje ich charakterystyki i przestrzennej lokalizacji oraz – na podstawie przeprowadzonych badań empirycznych – wskazuje wpływ kontekstu społecznego na zachowania i samooceny.
Bibliografia
Bęntlewska K., Wiejscy procederzyści, renciści oraz pracownicy umysłowi i fizyczni o stałych dochodach, w: Struktura społeczna wsi polskiej, Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1937, s. 249-292.
Biernat E., Prozdrowotny styl życia studentów Wyższej Szkoły Handlowej, „Kultura Fizyczna” 2001, nr 1-2.
Bujak F., Maszkienice, wieś powiatu brzeskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, Kraków: AU 1901.
Bujak F., Żmiąca, wieś powiatu limanowskiego, Kraków: Gebethner i Ska 1903.
Czerniewski K., Zagadnienia struktury agrarnej, w: E. Strzelecki, K. Czerniewski, R. Jabłonowski, K. Bentlewska, Struktura społeczna wsi polskiej, Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1937, s. 53-163.
Daszkowska J., Rewera M., Style życia współczesnego człowieka, w: J. Daszkowska, M. Rewera, Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK 2010.
Dobrowolska D., Białecki I., Reszke I., Zawody w strukturze społecznej, w: Struktura i dynamika społeczeństwa polskiego, red. W. Wesołowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1978, s. 233-296.
Domański H., Karpiński Z., Pokropek A., Sawiński Z., Słomczyński K.M., Trzciński R., Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012.
Domański H., Polska klasa średnia, Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej 2002.
Domański H., Struktura społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Domański H., Zadowolony niewolnik idzie do pracy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 1992.
Duda-Dziewierz K., Wieś małopolska a emigracja amerykańska. Studium wsi Babice powiatu rzeszowskiego, Warszawa–Poznań: Polski Instytut Socjologiczny 1938.
Dyczewski L., Kultura polska w procesie przemian, Lublin: TN KUL 1995.
Dzwonkowska I., Lachowicz-Tabaczek K., Łaguna M., SES. Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES Morrisa Rosenberga, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych 2008.
Gałęski B., Studia nad struktura społeczną wsi, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum 1973.
Gdula M., Sadura P., Style życia jako rywalizujące uniwersalności, w: Style życia i porządek klasowy w Polsce, red. M. Gdula, P. Sadura, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012, s. 15-70.
Gorlach K., Razem czy osobno: przyczynek do koncepcji rozwarstwienia klasowego chłopstwa, w: Kulturowe aspekty struktury społecznej. Fundamenty, konstrukcje, zasady, red. P. Gliński, I. Sadowski, A. Zawistowska, Warszawa–Białystok: Wydawnictwo IFiS PAN – Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku 2010, s. 82-103.
Gorlach K., Świat na progu domu, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 2001.
Halamska M., Chłopi polscy na przełomie epok, Warszawa: IRWiR PAN 1991.
Halamska M., Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2013.
Halamska M., Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku, w: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. I: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016, s. 11-96.
Halamska M., Hoffmann R., Stanny M., Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. II: Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2017.
Jabłonowski R., Ludność bezrolna, w: Struktura społeczna wsi polskiej, Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1937, s. 165-247.
Jagiełło-Łysiowa E., Wstęp, w: Od chłopa do rolnika, (Młode pokolenie wsi Polski Ludowej. Pamiętniki i studia, t. 4, wybór i oprac. E. Jagiełło-Łysiowa), Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, s. 19-108.
Janczur A., Czynniki warunkujące styl życia młodzieży, Rzeszów: WSP 1988.
Kształt struktury społecznej. Studia do syntezy, red. W. Wesołowski, Warszawa: PWN 1978.
Laferté G., Des études rurales à l’analyse des espaces sociaux localisés”, „Sociologie” 5(2014), nr 4, s. 423-439.
Landau L., Pański J., Strzelecki E., Bezrobocie wśród chłopów, (Instytut Gospodarstwa Społecznego. Sprawy agrarne nr 3), Warszawa: Fundusz Kultury Narodowej 1939.
Mendras H., La fin des paysans, Paris: Armand Colin, 1967.
Mendras H., Societés paysannes, Paris: Armand Colin 1976.
Michalska S., Płeć, gender i struktura społeczna, w: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. I: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016, s. 96-128.
Podedworna H., Styl życia mieszkańców wsi, w: Polskie style życia. Między miastem a wsią. Kongres Obywatelski, red. B. Łaciak, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010.
Redfield R., Peasant Society and Culture, Chicago: University of Chicago Press 1956.
Sikorska A., Procesy przekształceń w wiejskiej społeczności i chłopskim rolnictwie. Synteza, Warszawa: Dział Wydawnictw IERiGŻ-PIB 2013.
Słomka J., Pamiętnik włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa: LSW 1983.
Styl życia. Koncepcje i propozycje, red. A. Siciński, Warszawa: PWN 1976.
Turowski J., Problem struktury społecznej regionu rolniczo-przemysłowego, „Przegląd Socjologiczny” 17(1963), nr 1, s. 53-66.
Turski R., Przemiany struktury społecznej wsi, w: Struktura i dynamika społeczeństwa polskiego, red. W. Wesołowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970, s. 207-248.
Wierzbicki Z.T., Żmiąca w pół wieku później, Wrocław–Warszawa: Ossolineum 1963.
Zarycki T., Region jako kontekst zachowań politycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2002.
Biernat E., Prozdrowotny styl życia studentów Wyższej Szkoły Handlowej, „Kultura Fizyczna” 2001, nr 1-2.
Bujak F., Maszkienice, wieś powiatu brzeskiego. Stosunki gospodarcze i społeczne, Kraków: AU 1901.
Bujak F., Żmiąca, wieś powiatu limanowskiego, Kraków: Gebethner i Ska 1903.
Czerniewski K., Zagadnienia struktury agrarnej, w: E. Strzelecki, K. Czerniewski, R. Jabłonowski, K. Bentlewska, Struktura społeczna wsi polskiej, Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1937, s. 53-163.
Daszkowska J., Rewera M., Style życia współczesnego człowieka, w: J. Daszkowska, M. Rewera, Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, Warszawa: Wydawnictwo Akademickie ŻAK 2010.
Dobrowolska D., Białecki I., Reszke I., Zawody w strukturze społecznej, w: Struktura i dynamika społeczeństwa polskiego, red. W. Wesołowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1978, s. 233-296.
Domański H., Karpiński Z., Pokropek A., Sawiński Z., Słomczyński K.M., Trzciński R., Metodologia badań nad stratyfikacją społeczną, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012.
Domański H., Polska klasa średnia, Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej 2002.
Domański H., Struktura społeczna, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2004.
Domański H., Zadowolony niewolnik idzie do pracy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN 1992.
Duda-Dziewierz K., Wieś małopolska a emigracja amerykańska. Studium wsi Babice powiatu rzeszowskiego, Warszawa–Poznań: Polski Instytut Socjologiczny 1938.
Dyczewski L., Kultura polska w procesie przemian, Lublin: TN KUL 1995.
Dzwonkowska I., Lachowicz-Tabaczek K., Łaguna M., SES. Samoocena i jej pomiar. Polska adaptacja skali SES Morrisa Rosenberga, Warszawa: Pracownia Testów Psychologicznych 2008.
Gałęski B., Studia nad struktura społeczną wsi, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum 1973.
Gdula M., Sadura P., Style życia jako rywalizujące uniwersalności, w: Style życia i porządek klasowy w Polsce, red. M. Gdula, P. Sadura, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2012, s. 15-70.
Gorlach K., Razem czy osobno: przyczynek do koncepcji rozwarstwienia klasowego chłopstwa, w: Kulturowe aspekty struktury społecznej. Fundamenty, konstrukcje, zasady, red. P. Gliński, I. Sadowski, A. Zawistowska, Warszawa–Białystok: Wydawnictwo IFiS PAN – Wydział Historyczno-Socjologiczny Uniwersytetu w Białymstoku 2010, s. 82-103.
Gorlach K., Świat na progu domu, Kraków: Uniwersytet Jagielloński 2001.
Halamska M., Chłopi polscy na przełomie epok, Warszawa: IRWiR PAN 1991.
Halamska M., Wiejska Polska na początku XXI wieku. Rozważania o gospodarce i społeczeństwie, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2013.
Halamska M., Struktura społeczna ludności wiejskiej na początku XXI wieku, w: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. I: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016, s. 11-96.
Halamska M., Hoffmann R., Stanny M., Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. II: Przestrzenne zróżnicowanie struktury społecznej, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2017.
Jabłonowski R., Ludność bezrolna, w: Struktura społeczna wsi polskiej, Warszawa: Instytut Gospodarstwa Społecznego 1937, s. 165-247.
Jagiełło-Łysiowa E., Wstęp, w: Od chłopa do rolnika, (Młode pokolenie wsi Polski Ludowej. Pamiętniki i studia, t. 4, wybór i oprac. E. Jagiełło-Łysiowa), Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza 1967, s. 19-108.
Janczur A., Czynniki warunkujące styl życia młodzieży, Rzeszów: WSP 1988.
Kształt struktury społecznej. Studia do syntezy, red. W. Wesołowski, Warszawa: PWN 1978.
Laferté G., Des études rurales à l’analyse des espaces sociaux localisés”, „Sociologie” 5(2014), nr 4, s. 423-439.
Landau L., Pański J., Strzelecki E., Bezrobocie wśród chłopów, (Instytut Gospodarstwa Społecznego. Sprawy agrarne nr 3), Warszawa: Fundusz Kultury Narodowej 1939.
Mendras H., La fin des paysans, Paris: Armand Colin, 1967.
Mendras H., Societés paysannes, Paris: Armand Colin 1976.
Michalska S., Płeć, gender i struktura społeczna, w: M. Halamska, S. Michalska, R. Śpiewak, Studia nad strukturą społeczną wiejskiej Polski, t. I: Stare i nowe wymiary społecznego zróżnicowania, Warszawa: IRWiR PAN – Wydawnictwo Naukowe Scholar 2016, s. 96-128.
Podedworna H., Styl życia mieszkańców wsi, w: Polskie style życia. Między miastem a wsią. Kongres Obywatelski, red. B. Łaciak, Gdańsk: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową 2010.
Redfield R., Peasant Society and Culture, Chicago: University of Chicago Press 1956.
Sikorska A., Procesy przekształceń w wiejskiej społeczności i chłopskim rolnictwie. Synteza, Warszawa: Dział Wydawnictw IERiGŻ-PIB 2013.
Słomka J., Pamiętnik włościanina. Od pańszczyzny do dni dzisiejszych, Warszawa: LSW 1983.
Styl życia. Koncepcje i propozycje, red. A. Siciński, Warszawa: PWN 1976.
Turowski J., Problem struktury społecznej regionu rolniczo-przemysłowego, „Przegląd Socjologiczny” 17(1963), nr 1, s. 53-66.
Turski R., Przemiany struktury społecznej wsi, w: Struktura i dynamika społeczeństwa polskiego, red. W. Wesołowski, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1970, s. 207-248.
Wierzbicki Z.T., Żmiąca w pół wieku później, Wrocław–Warszawa: Ossolineum 1963.
Zarycki T., Region jako kontekst zachowań politycznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar 2002.
Opublikowane
2020-04-29
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2018 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
