Rola ojca w procesie „przedłużonego dorastania” dzieci
Słowa kluczowe:
ojcostwo; rodzina; autonomia; dojrzałość; dorosłość; młodzi dorośli
Abstrakt
Współczesna rodzina w kulturze euroamerykańskiej podlega znacznym przeobrażeniom w zakresie struktury, charakteru więzi, podejmowanych przez jej członków ról oraz pełnionych funkcji. Demokratyzacja życia społecznego, a także proces indywidualizacji jednostki spowodowały zanik tradycyjnego, jednolitego modelu rodzicielstwa, ściśle wyznaczonego przez normy panujące w danym kręgu społecznym. W kulturze zachodniej rodzina funkcjonuje według nowego wzorca wewnątrzrodzinnych zależności, w którym kwestionuje się nienaruszalną dawniej władzę rodzicielską. Przemiany cywilizacyjne w sferze norm wyznaczających styl życia, wpłynęły na zmianę w postrzeganiu roli ojca. Ojcowie, którzy w większości społeczeństw odgrywali rolę niekwestionowanego w przeszłości autorytetu, nie występują już jako przewodnicy w dawnym tego słowa znaczeniu. Pozbawieni są rozstrzygającego wpływu w procesie przekazu kultury i zmuszeni są uznać niezależność, inicjatywę oraz nowatorskie tendencje w rozwoju swoich dorastających dzieci.
Ojcostwo to „praktyka społeczna” uwikłana obecnie w mity, stereotypy, sprzeczne oczekiwania i oceny. W artykule przedstawiono psychospołeczne i ekonomiczne uwarunkowania odraczania dorosłości z perspektywy relacji dziecka z ojcem, ujęte we wnioskach z wywiadów przeprowadzonych z 42 młodymi dorosłymi w wieku od 27 do 38 lat, zamieszkującymi wspólnie z rodzicami.
Bibliografia
Amato P.R., Father-child relations, mother-child relations and offspring Psychological well-being in adulthood, „Journal of Marriage and the Family” 56(1994), s. 1031-1042.
Badinter E., Historia miłości macierzyńskiej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen 1998.
Beck U., Beck-Gernsheim E., Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
Biddulph S., Męskość, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis 2011.
Bieńko M., Kwak A., Rosochacka-Gmitrzak M., Wciąż jeszcze w rodzinnym gnieździe? Socjologiczne spojrzenie na młodych dorosłych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej 2017.
Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar” 2005.
Brizendine L., Mózg mężczyzny, Gdańsk: VM Media Group 2010.
Byrnes P., Supertata na macierzyńskim. Kochać, wychowywać i dobrze się bawić, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal 2014.
Cabrera N., Tamis-LeMonda C., Bradley R., Hofferth S.S., Lamb M., Fatherhood in the 21st century, „Child Development” 71(2000), nr 1, s. 127-136.
Clover A., Tata rządzi, czyli 63 zasady szczęśliwego ojca, Warszawa: Świat Książki 2014.
Collier R., Sheldon S., Fragmenting Fatherhood: A socio-legal study, Oxford: Hart 2008.
Dermott E., Intimate Fatherhood: a sociological analysis, London: Routledge 2008.
Dudak A., Samotne ojcostwo, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2006.
Faircloth Ch., Intensive Fatherhood? The (Un)involved Dad, w: Parenting Culture Studies, red. E. Lee, J. Bristow, Ch. Faircloth, J. Macvarish, New York: Palgrave Macmillan 2014, s. 184-199.
Falkowska M., Wychowanie dzieci w rodzinie i opieka nad nimi, Komunikat z badań CBOS, BS/168/168/98, Warszawa 1998.
Fingerman K.L., Pillemer K.A., Silverstein M., Suitor J.J., The Baby Boomers’ Intergenerational Relationships, „Gerontologist” 52(2012), nr 2, s. 199-209.
Fingerman K.L., Dolbin-MacNab M., The baby boomers and their parents: Cohort influences and intergenerational ties, w: The baby boomers grow up: Contemporary perspectives on midlife, red. S.K. Whitbourne, S.L. Willis, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates 2006, s. 237-259.
Gębka M., Trzy pytania o kryzys ojcostwa, „Roczniki Socjologii Rodziny”. Studia Socjologiczne oraz Interdyscyplinarne 2006, t. 17, s. 117-139.
Giddens A., Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
Glover D., Kaplan C., Genders. The New Critical Idiom, London and New York: Routledge 2000.
Golombok S., Modern Families: Parents and children in new family forms, Cambridge: Cambridge University Press, University Printing House 2015.
Grzelak Sz., Rola ojca w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym oraz problemom dzieci i młodzieży. Wyniki badań i rekomendacje, w: Rola ojca i postawy Polaków wobec ojcostwa w świetle badań społecznych. Opinie i ekspertyzy, red. A. Dragan, Warszawa: Biuro Analiz i Dokumentacji Kancelarii Sejmu 2013, s. 4-13.
Harwas-Napierała B., Wzór osobowy ojca w rozwoju dziecka, w: Postawy rodzicielskie współczesnych ojców, red. M. Kujawska, L. Huber, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa 2010, s. 26-33.
Henwood K., Procter J., The ‘good father’: Reading men’s accounts of paternal involvement during the transition to first-time fatherhood, „British Journal of Social Psychology” 2003, nr 42, s. 337-355, 340.
Hipsz N., O mamie i tacie – kilka wspomnień z dzieciństwa, Komunikat z badań CBOS, BS/69/2013, Warszawa 2013.
Hurstel F., Słabości rodzaju męskiego?, w: Uwarunkowania polityki rodzinnej we Francji w ujęciu historycznym, prawnym i politycznym, red. M. Chauviére, M. Sassier, B. Bouquet, R. Allard, B. Ribes, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP 2010, s. 247-262.
Jaworowska A., Specyfika roli ojca. Różnice między matką a ojcem w zakresie funkcjonowania w rolach rodzicielskich (przegląd badań), „Psychologia Wychowawcza” 1986, nr 1, s. 69-81.
Kluczyńska U., Mężczyźni w pielęgniarstwie. W stronę męskości opiekuńczej, Poznań: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego 2017.
La Cecla F., Szorstkim być. Antropologia mężczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2014.
Lamb M.E., The history of research on father involvement: An overview, „Marriage and Family Review” 29(2000), nr 2-3, s. 23-42.
Lamb M.E., The role of the father in child development, New York: Wiley 1981.
Lee E., Pathologising fatherhood: The case of male of postnatal depression in Britain, w: Men, Masculinities and Health: Critical Perspective, red. S. Robertson, B. Gough, Basingstoke: Palgrave 2010, s. 161-177.
Lindgren J.R., Taub N., The law of sex discrimination, Minneapolis: West Publishing Company 1993.
Lupton D., Barclay L., Constructing Fatherhood: Discourses and experiences, London: Sage Publications 1997.
Parsons T., Struktura społeczna a osobowość, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne 1969.
Pleck J.H., Parental involvement: Levels, sources, and consequences, w: The role of the father in child development, red. M.E. Lamb, wyd. III, New York: Wiley 1997, s. 66-103.
Ribbens McCarthy J., Edwards R., Key Concepts in Family Studies, London: Sage 2014.
Rosenberg J., Wilcox W.B., The Importance of Fathers in the Healthy Development of Children, Washington, DC: U.S. Department of Health and Human Services Administration for Children and Families Administration on Children, Youth and Families Children’s Bureau Office on Child Abuse and Neglect 2006, s. 10-13.
Saracho O.N., Spodek B., Fathers: the ‘invisible’ parents, w: Men in the Lives of Young Children: An international perspective, red. D. Jones, R. Evans, New York: Routledge 2009, s.156-171.
Schaffer H.R., Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006.
Schon L., Synowie i ojcowie. Tęsknota za nieobecnym ojcem, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2002.
Schoppe-Sullivan S., Brown G., Cannon E., Mangelsdorf S., Sokolowski M., Maternal gatekeeping, coparenting quality, and fathering behavior in families with infants, „Journal of Family Psychology” 22(2008), nr 12, s. 389-398.
Sitarczyk M., Międzypokoleniowa transmisja postaw wychowawczych ojców, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2002.
Snarey J., How Fathers Care for the Next Generation, Cambridge: Harvard University Press 1993.
Sterling Honig A., Supporting men as fathers, caregivers and educators, w: Men in the Lives of Young Children: An international perspective, red. D. Jones, R. Evans, New York: Routledge 2009, s. 7-29.
Taylor B.A., Giarrusso R., Feng D., Bengston V.L., Portraits of paternity: Middle-aged and elderly paternity: Middle-aged elderly father’s involvement with adult children, w: Men in relationships: A new look from a life course perspective, red. V.H. Bedford, B.F. Turner, New York: Springer Publishing 2006, s. 127-145.
Veyne P., Cesarstwo Rzymskie, w: tenże, Historia życia prywatnego, t. I: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1998, s. 16-221.
Badinter E., Historia miłości macierzyńskiej, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen 1998.
Beck U., Beck-Gernsheim E., Miłość na odległość. Modele życia w epoce globalnej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.
Biddulph S., Męskość, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis 2011.
Bieńko M., Kwak A., Rosochacka-Gmitrzak M., Wciąż jeszcze w rodzinnym gnieździe? Socjologiczne spojrzenie na młodych dorosłych, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej 2017.
Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar” 2005.
Brizendine L., Mózg mężczyzny, Gdańsk: VM Media Group 2010.
Byrnes P., Supertata na macierzyńskim. Kochać, wychowywać i dobrze się bawić, Warszawa: Grupa Wydawnicza Foksal 2014.
Cabrera N., Tamis-LeMonda C., Bradley R., Hofferth S.S., Lamb M., Fatherhood in the 21st century, „Child Development” 71(2000), nr 1, s. 127-136.
Clover A., Tata rządzi, czyli 63 zasady szczęśliwego ojca, Warszawa: Świat Książki 2014.
Collier R., Sheldon S., Fragmenting Fatherhood: A socio-legal study, Oxford: Hart 2008.
Dermott E., Intimate Fatherhood: a sociological analysis, London: Routledge 2008.
Dudak A., Samotne ojcostwo, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2006.
Faircloth Ch., Intensive Fatherhood? The (Un)involved Dad, w: Parenting Culture Studies, red. E. Lee, J. Bristow, Ch. Faircloth, J. Macvarish, New York: Palgrave Macmillan 2014, s. 184-199.
Falkowska M., Wychowanie dzieci w rodzinie i opieka nad nimi, Komunikat z badań CBOS, BS/168/168/98, Warszawa 1998.
Fingerman K.L., Pillemer K.A., Silverstein M., Suitor J.J., The Baby Boomers’ Intergenerational Relationships, „Gerontologist” 52(2012), nr 2, s. 199-209.
Fingerman K.L., Dolbin-MacNab M., The baby boomers and their parents: Cohort influences and intergenerational ties, w: The baby boomers grow up: Contemporary perspectives on midlife, red. S.K. Whitbourne, S.L. Willis, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates 2006, s. 237-259.
Gębka M., Trzy pytania o kryzys ojcostwa, „Roczniki Socjologii Rodziny”. Studia Socjologiczne oraz Interdyscyplinarne 2006, t. 17, s. 117-139.
Giddens A., Przemiany intymności. Seksualność, miłość i erotyzm we współczesnych społeczeństwach, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2006.
Glover D., Kaplan C., Genders. The New Critical Idiom, London and New York: Routledge 2000.
Golombok S., Modern Families: Parents and children in new family forms, Cambridge: Cambridge University Press, University Printing House 2015.
Grzelak Sz., Rola ojca w zapobieganiu zachowaniom ryzykownym oraz problemom dzieci i młodzieży. Wyniki badań i rekomendacje, w: Rola ojca i postawy Polaków wobec ojcostwa w świetle badań społecznych. Opinie i ekspertyzy, red. A. Dragan, Warszawa: Biuro Analiz i Dokumentacji Kancelarii Sejmu 2013, s. 4-13.
Harwas-Napierała B., Wzór osobowy ojca w rozwoju dziecka, w: Postawy rodzicielskie współczesnych ojców, red. M. Kujawska, L. Huber, Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa 2010, s. 26-33.
Henwood K., Procter J., The ‘good father’: Reading men’s accounts of paternal involvement during the transition to first-time fatherhood, „British Journal of Social Psychology” 2003, nr 42, s. 337-355, 340.
Hipsz N., O mamie i tacie – kilka wspomnień z dzieciństwa, Komunikat z badań CBOS, BS/69/2013, Warszawa 2013.
Hurstel F., Słabości rodzaju męskiego?, w: Uwarunkowania polityki rodzinnej we Francji w ujęciu historycznym, prawnym i politycznym, red. M. Chauviére, M. Sassier, B. Bouquet, R. Allard, B. Ribes, Warszawa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej TWP 2010, s. 247-262.
Jaworowska A., Specyfika roli ojca. Różnice między matką a ojcem w zakresie funkcjonowania w rolach rodzicielskich (przegląd badań), „Psychologia Wychowawcza” 1986, nr 1, s. 69-81.
Kluczyńska U., Mężczyźni w pielęgniarstwie. W stronę męskości opiekuńczej, Poznań: Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego 2017.
La Cecla F., Szorstkim być. Antropologia mężczyzny, Warszawa: Wydawnictwo Sic! 2014.
Lamb M.E., The history of research on father involvement: An overview, „Marriage and Family Review” 29(2000), nr 2-3, s. 23-42.
Lamb M.E., The role of the father in child development, New York: Wiley 1981.
Lee E., Pathologising fatherhood: The case of male of postnatal depression in Britain, w: Men, Masculinities and Health: Critical Perspective, red. S. Robertson, B. Gough, Basingstoke: Palgrave 2010, s. 161-177.
Lindgren J.R., Taub N., The law of sex discrimination, Minneapolis: West Publishing Company 1993.
Lupton D., Barclay L., Constructing Fatherhood: Discourses and experiences, London: Sage Publications 1997.
Parsons T., Struktura społeczna a osobowość, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne 1969.
Pleck J.H., Parental involvement: Levels, sources, and consequences, w: The role of the father in child development, red. M.E. Lamb, wyd. III, New York: Wiley 1997, s. 66-103.
Ribbens McCarthy J., Edwards R., Key Concepts in Family Studies, London: Sage 2014.
Rosenberg J., Wilcox W.B., The Importance of Fathers in the Healthy Development of Children, Washington, DC: U.S. Department of Health and Human Services Administration for Children and Families Administration on Children, Youth and Families Children’s Bureau Office on Child Abuse and Neglect 2006, s. 10-13.
Saracho O.N., Spodek B., Fathers: the ‘invisible’ parents, w: Men in the Lives of Young Children: An international perspective, red. D. Jones, R. Evans, New York: Routledge 2009, s.156-171.
Schaffer H.R., Rozwój społeczny. Dzieciństwo i młodość, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006.
Schon L., Synowie i ojcowie. Tęsknota za nieobecnym ojcem, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2002.
Schoppe-Sullivan S., Brown G., Cannon E., Mangelsdorf S., Sokolowski M., Maternal gatekeeping, coparenting quality, and fathering behavior in families with infants, „Journal of Family Psychology” 22(2008), nr 12, s. 389-398.
Sitarczyk M., Międzypokoleniowa transmisja postaw wychowawczych ojców, Lublin: Wydawnictwo UMCS 2002.
Snarey J., How Fathers Care for the Next Generation, Cambridge: Harvard University Press 1993.
Sterling Honig A., Supporting men as fathers, caregivers and educators, w: Men in the Lives of Young Children: An international perspective, red. D. Jones, R. Evans, New York: Routledge 2009, s. 7-29.
Taylor B.A., Giarrusso R., Feng D., Bengston V.L., Portraits of paternity: Middle-aged and elderly paternity: Middle-aged elderly father’s involvement with adult children, w: Men in relationships: A new look from a life course perspective, red. V.H. Bedford, B.F. Turner, New York: Springer Publishing 2006, s. 127-145.
Veyne P., Cesarstwo Rzymskie, w: tenże, Historia życia prywatnego, t. I: Od Cesarstwa Rzymskiego do roku tysięcznego, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1998, s. 16-221.
Opublikowane
2020-04-29
Dział
Artykuły
Copyright (c) 2018 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
