Psychologiczno-społeczne funkcjonowanie młodzieży mającej rodzeństwo z niepełnosprawnością umysłową
Abstrakt
The contemporary approach to family focuses on its functioning as a system of mutual interactions. While speaking about family one should bear in mind its particular elements, all of them taken against the background of the action of the overall family system.
In technical literature one may find two positions that characterise the psychosocial situation of adolescents with disabled brothers or sisters. On the one hand adolescents with mentally disabled brothers or sisters may be exposed to more emotional problems, deviation in behaviour, lack of strong relations with their family, anxiety about the existence of a disabled brother or sister, a sense of nuisance triggered by the care about disabled brothers or sisters. On the other hand some authors stress that able-bodied siblings do not have to suffer from emotional, adjustable problems, and may develop effective methods by which to overcome their problems. One can distinguish three main relations between able-bodied and disabled siblings: positive contact, negative contact, and neutral contact.
Bibliografia
Barbaro de M. (1997b). Struktura rodziny. Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. W: B. de Barbaro. Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medium UJ, s. 45-55.
Berling Z., Sowa J. (1983). Znaczenie środowiska rodzinnego dzieci upośledzonych umysłowo dla przebiegu procesu rewalidacyjnego. Problemy Rodziny, 1, 10-17.
Borzyszkowska H. (1986). Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Oświata i Wychowanie, 30, 44-46.
Borzyszkowska H. (2002). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w środowisku społecznym. W: D. Lotz, K. Wenty, W. Zeidler (red.), Diagnoza dla osób niepełnosprawnych. Szczecin: Agencja Wydawnicza Kwadra, s. 56- 60.
Braun-Gałkowska M. (1992). Psychologiczna analiza systemów rodzinnych osób zadowolonych i niezadowolonych z małżeństwa. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Breslau N., Weitzman M., Messenger K. (1981). Psychological functioning of siblings of disabled children. Pediatrics, 67, 344-353.
Buczyński K. (1999). Rodzina z dzieckiem chorym na białaczkę. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Burke P., Montgomery S. (2000). Siblings of children with disabilities. Journal of Learning Disabilities, 3, 227-236.
Cuskelly M., Gunn P. (1993). Maternal raports of behavior of siblings of children with Down Syndrome. American Journal on Mental Retardation, 97, 5, 521-529.
Czapów Cz. (1968). Rodzina a wychowanie. Warszawa: Nasza Księgarnia.
Dykcik W. (1968). Rodziny dzieci upośledzonych i ich sytuacja społeczna. Materiały Informacyjno-Dydaktyczne TPD, 6/7, 92-108.
Gałkowski T. (1978). Problemy rodzin dzieci upośledzonych umysłowo. Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne, 6, 69-75.
Gałkowski T. (1979). Dzieci specjalnej troski. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Giryński A. (1993). Wybrane aspekty funkcjonowania osób niepełnosprawnych umysłowo. Szkoła Specjalna, 5, 209-215.
Greenberg, J. S., Seltzer, M. M., Orsmond, G. I., Krauss, M. W. (1999). Siblings of adults with mental ilness or retardation. Influences on current involnement and the expectation of future caregiving responsibility. Psychiatric Services, 50, 9, 1214-1219.
Griffiths, D. L., Unger, D. G. (1994). Views about planning for the future among parents and siblings of adults with mental retardation. Family Relations, 43, 221-227.
Grissom M. O., Borkowski J. G. (2002). Self-efficacy in adolescences who have siblings with or without disabilities. American Journal on Mental Retardation, 107, 2, 79-90.
Grossman F. (1972). Brothers and sisters of retarded children. Syracuse: Syracuse University Press.
Hannah M., Midlarsky E. (1999). Competence and adjustment of siblings of children with mental retardation. American on Mental Retardation, 104, 1, 22-37.
Howlin P. (1988). Living with impairment: the effects on children of having an autistic sibling. Child: Care, Health and Development, 14, 395-408.
Jarzębowska-Baziak B. (1973). Rodzina dziecka upośledzonego umysłowo. Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne, 4-5, 62-72.
Kościelska M. (1995). Oblicza upośledzenia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kościelska M., Zalewska M. (1983). O nowy model pracy psychologów z dziećmi wykazującymi upośledzenie rozwoju umysłowego. Psychologia Wychowawcza, 1, 54-69.
Kowalik S. (1989). Upośledzenie umysłowe – teoria i praktyka rehabilitacji. Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Krauss M. W., Seltzer M. W., Gordon R., Friedman D. H. (1996). The roles of adult siblings of persons with mental retardation. Mental Retardation, 34, 83-93.
Kruk M. (1996). Relacje między rodzeństwem zdrowym i niepełnosprawnym wrodzinie. Światło i Cienie, 2, 12, 4-8.
Kruk-Lasocka J. (1993). Sytuacja w rodzinach posiadających dzieci upośledzone umysłowo. Problemy Rodziny, 2, 37-40.
Lausch-Żuk J. (1993). Specyficzne problemy sytuacji życiowej i rewalidacji dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. W: R. Ossowski (red.), Sytuacja życiowa dziecka niepełnosprawnego w rodzinie. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP, s. 115-135.
Lausch-Żuk J. (1999). Dzieci głębiej upośledzone umysłowo. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP SA, s. 252-290.
Lauschowa U. (1970). Wpływ umysłowo upośledzonego na postawę środowiska – rodzeństwo. Materiały Informacyjno-Dydaktyczne TPD, 10, 11, 88-99.
McHale S., Gamble W. (1989). Sibiling relationships of children with disabled and nondisabled brothers and sisters. Developmental Psychology, 25, 421-429.
Minczakiewicz E. (1993). Postawy społeczne uczniów szkół podstawowych wobec niepełnosprawnych rówieśników. Kultura i Edukacja, 3, 5, 99-105.
Misiewicz H. (1986). Stosunki interpersonalne miedzy rodzeństwem w rodzinach zdzieckiem upośledzonym w stopniu lekkim. Roczniki Filozoficzne, 4, 57-86.
Misiorna E. (1989). Rola rodziny w rozwijaniu wrażliwości dzieci w młodszym wieku szkolnym na potrzeby drugiego człowieka. Ruch Pedagogiczny, 2, 3, 106-120.
Muszyńska E. (1999). Ogólne problemy wychowania w rodzinie dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP SA, s. 101-163.
Nyga E. (1985). Postawy dzieci wobec rodzeństwa niepełnosprawnego (praca magisterska, Katolicki Uniwersytet Lubelski).
Obuchowska I. (1999). Dzieci upośledzone umysłowo w stopniu lekkim. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP SA, s.212-280.
Pisula E. (1998). Psychologiczne problemy rodziców dzieci z zaburzeniami rozwoju. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Seligman M., Darling R. (1989). Ordinary families special children. New York: Guilford Press.
Senapati R., Hayes A. (1988). Siblings relationships of handicapped children: Areview of conceptual and methodological issues. International Journal of Behavioral Development, 11, 1, 89-115.
Stefanowicz W., Stefanowicz S. (1983). Stosunek rodzeństwa do dziecka upośledzonego umysłowo w stopniu lekkim. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze, 6, 180-183.
Stomma D., Grzegorczyk J., Niedzielska A., Osiecka-Doniec E., Pużynska E., Średniawa W., Witkowska H. (1992). Rodzeństwo dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu głębszym (ocena psychologiczno-psychiatryczna). Psychiatria Polska, 26, 1-2, 71-77.
Szymańska K. (1987), Stosunki emocjonalne między rodzeństwem a struktura rodziny. Problemy Rodziny, 4, 22-26.
Twardowski A. (1999). Sytuacja rodzin dzieci niepełnosprawnych. W: I. Obuchowska (red.), Dziecko niepełnosprawne w rodzinie. Warszawa: WSiP SA, s. 18-52.
Tyszkowa M. (1985). Badania nad uspołecznieniem i osobowością dzieci jedynych i mających rodzeństwo. W: M. Tyszkowa (red.), Rozwój dziecka w rodzinie ipoza rodziną. Poznań: UAM, s. 5-9.
Zetlin A. G. (1986). Mentally retarded adults and their siblings. American Journal of Mental Deficiency, 91, 217-225.
Ziemska M. (1973). Postawy rodzicielskie. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Copyright (c) 2005 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
