Model kurateli sądowej w Polsce i jego przemiany

Anna Witkowska-Paleń

Anna Witkowska-Paleń Katolicki Uniwersytet Lubelski, doktorantka

Słowa kluczowe: kuratela sądowa; kurator społeczny; sprawowanie nadzoru; resocjalizacja

Abstrakt

The court guardian has special tasks to fulfill: reclaiming criminals and preventing committing petty offences by convicts, which in effect boils down to ensuring public safety. Personal characteristics, mentality, style of work or education that the guardian possesses are conditions for effective realization of such tasks.

Court guardianship may be formulated in the following models: social-professional, professional-social, controlling, educating, educating-reclaiming, therapeutic. In each of these models the guardian’s tasks are realized in different ways. The article shows the real picture of the model of court guardianship, and additionally it determines the degree to which it is accordant to the model of court guardianship defined on the basis of legal acts. In order to do this the following analyses have been done: a) of the institution of the court guardian in Poland (starting with 1919), b) of the studies concerning their preparation and competence to perform this function; the styles of supervising (granting custody); and the reclaiming work in the wards’ circle.

Bibliografia

Bałandynowicz A., 1982, Kliniczny model kurateli sądowej w warunkach nadzoru ochronnego, „Studia Kryminologiczne, Kryminalistyczne i Penitencjarne” t. 12, s. 179-194.

Bandura J., 1984, Wiedza pedagogiczna kuratorów sądowych jako wychowawców społecznych, „Pedagogika i Psychologia” nr 5, s. 208-214.

Borowski R., Wysocki D., 2001, Instytucje wychowania resocjalizującego, Płock: Wydawnictwo Naukowe NOVUM sp. z o. o.

Cieplak E., 1991, Opiekuńcza rola kuratora sadowego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 5, s. 219-223.

Czapów Cz., Jedlewski S., 1971, Pedagogika resocjalizacyjna, Warszawa: PWN.

Gromek K., 2002, Kuratorzy sądowi. Komentarz do ustawy z 27 lipca 2001 r., Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis.

Grzegorzewska M., 1967, Postawa kuratora sądowego wobec nieletniego znajdującego się w warunkach wykolejenia, „Szkoła Specjalna” nr 2, s. 98-104.

Heine M., 1991, Pedagogiczne następstwa ograniczenia władzy rodzicielskiej, „Prace Pedagogiczne” t. 40.

Hołyst B., 2000, Kryminologia, Warszawa: Wydawnictwa Prawnicze PWN.

Kalinowski M., 1983, Wychowawcza funkcja kuratora sądowego, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 5, s. 226-229.

Kalinowski M., Pełka J., 1996, Zarys dziejów resocjalizacji nieletnich, Warszawa: Wyższa Szkoła Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej.

Kielasińska A., Strzembosz A., 1983, Sprawy o ograniczenie władzy rodzicielskiej, w: A. Strzembosz (red.), Polskie sądy rodzinne w świetle badań empirycznych, Warszawa, s. 91-123.

Kłosowska A., 1959, Modele społeczne i kultura masowa, „Przegląd Socjologiczny” t. 13, nr 2, s. 46-71.

Kołakowska-Przełomiec H., 1977, Przestępczość i nieprzystosowanie społeczne nieletnich w genezie przestępczości dorosłych, Wrocław: Wydawnictwo PAN.

Kopeć-Chrościcka M., 1981, Uwarunkowania skuteczności pracy resocjalizacyjnej społecznych kuratorów z nieletnimi, w: O. Lipkowski (red.), Uwarunkowania resocjalizacji społecznie niedostosowanych, „Zeszyty Naukowe WSPS”, s. 95-115.

Kowalska-Ehrlich B., 1988, Młodzież nieprzystosowana społecznie a prawo, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Majer J., 1984, Zostań kuratorem, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Marzec-Holka K., 1994, Instytucja społecznych kuratorów sądowych wświetle badań, Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.

Mikuła L., 1995, „Casework” w wychowaniu resocjalizującym w zakładzie poprawczym, „Szkoła Specjalna” nr 3, s. 174-176.

Mudrecka I., 1997, Rodzinny kurator sądowy w percepcji nadzorowanych, Opole: Uniwersytet Opolski.

Nowak A., 1999, Wybrane obszary działalności rodzinnych kuratorów sądowych, „Opieka. Wychowanie. Terapia” nr 3, s. 5-11.

Ostrihańska Z., Greczuszkin A., 2000, Praca z indywidualnym przypadkiem w nadzorze rodzinnego kuratora sądowego, Lublin: Norbertinum.

Paszkiewicz A., 1977, Dozór kuratora nad młodocianymi warunkowo zwolnionymi, „Szkoła Specjalna” nr 1, s. 18-23.

Pawela S., 1977, Resocjalizacja recydywistów w systemie nadzoru ochronnego, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 2000, GUS.

Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 2001, GUS.

Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 2002, GUS.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 marca 1951 r. o kuratorach sądowych dla nieletnich, 1951, Dz.U., nr 25, poz. 188.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 13 lutego 1959 r. o kuratorach sądowych dla nieletnich, 1959, Dz.U., nr 18, poz. 113.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 marca 1965 r. w sprawie dozoru ochronnego nad osobami, którym wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszono, oraz w sprawie nadzoru nad osobami warunkowo zwolnionymi, 1965, Dz.U., nr 12, poz. 80.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 listopada 1986 r. w sprawie kuratorów sądowych, 1986, Dz.U., nr 43, poz. 212.

Rozporządzenie ministra Sprawiedliwości z dnia 7 czerwca 2002 r. w sprawie zakresu praw i obowiązków podmiotów sprawujących dozór, zasad i trybu wykonywania dozoru oraz trybu wyznaczania przez stowarzyszenia, organizacje i instytucje swoich przedstawicieli do sprawowania dozoru, 2002, Dz.U., nr 91, poz.812.

Sawczuk B., 1993, Kuratela dla nieletnich, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” nr 10, s. 436-440.

Sławik K., 1996, Współczesny sprawca przestępstwa, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.

Stańdo-Kawecka B., 2000, Prawne podstawy resocjalizacji, Kraków: Zakamycze.

Stępniak P., 1993, Skuteczność środków probacyjnych stosowanych wobec młodocianych przestępców, „Opieka. Wychowanie. Terapia” nr 1, s. 17-23.

Szumski J., 1990, Struktura i dynamika środków stosowanych wobec nieletnich w Polsce w latach 1984-1989, w: T. Bojarski (red.), Orzekanie środków wychowawczych i poprawczych w praktyce sądów rodzinnych, Lublin: Wydawnictwo UMCS, s. 149-170.

Szymanowski T., 1989, Powrót skazanych do społeczeństwa, Warszawa: PWN.

Śpiewak J., 1999, Kurator sądowy w postępowaniu karnym wykonawczym. Poradnik dla sprawujących dozory, Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze.

Trempała E., 1988, Pedagogiczna działalność wychowawców nieprofesjonalnych w środowisku lokalnym, Bydgoszcz: WSP.

Tyszka Z., 1963, Rola kuratora sądowego w środowisku szkolnym nieletnich przestępców, „Kwartalnik Pedagogiczny” nr 2, s. 146-154.

Ustawa o warunkowym zwolnieniu osób odbywających karę pozbawienia wolności, 1957, Dz.U., nr 31, poz. 134.

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych, 2001, Dz.U., nr 98, poz. 1071, ze zm.

Węgliński A., 1993, Resocjalizacja nieletnich w warunkach wolności dozorowanej oraz izolacji zakładowej, Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Węgliński A., Duński A., 1993, Identyfikacja z zawodem rodzinnych kuratorów zawodowych. O reformie służb kuratorskich w Polsce, „Opieka. Wychowanie. Terapia” nr 4, s. 19-26.

Wierzbicki P., 1983, Wybrane problemy z prawa karnego wykonawczego, w: A. Krukowski (red.), Prawne podstawy resocjalizacji i zapobiegania przestępczości, Warszawa: PWN, s. 229-263.

Żabczyńska E., 1977, O pracy kuratora sądowego dla nieletnich, „Szkoła Specjalna” nr 2, s. 86-90.