Postawy rodzicielskie a kształtowanie się poczucia przynależności do społeczności religijnej
Abstrakt
A sense of belonging to a religious community is an attitude that lies at the intersection of two sets of attitudes: the social and the religious. It is a participatory attitude, an "in" attitude, which manifests itself in identification with the religious community, participation in its activities, acceptance and realization of its norms and values, awareness of being an accepted and "wanted" member of the community.
The origins of a sense of belonging are complex. The author concentrates on those conditioning factors that lie within the family, and in particular on parental attitudes, which are only indirectly linked with the sphere of so-called religious education. To discover the dependences between parents' attitudes to their children and the children's sense of belonging to a religious community the author conducted research among secondary school and university students. The subjects had a positive attitude towards religion, but differed in the intensity of their sense of belonging to the Church. The author searched for the factors conditioning the differences.
The study of parental attitudes reveals that an intense sense of connection with a religious community is connected first of all with an accepting (loving) attitude of both parents, especially the mother, their greater activity and involvement in family life, and good organization, order, stability and consistency in their contacts with the child.
Bibliografia
Ackerman N.: The Psychodynamics of Family Life. New York 1959.
Adamski F. (red.): Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej. Kraków 1982.
Andry R.: Deliquency and parental pathology. London 1960.
Bartnik Cz.: Kościół Jezusa Chrystusa. Warszawa 1982.
Birren J. E. i in.: Developmental psychology. Boston 1981.
Brzeziński J.: Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa 1980.
Camisasca M., VitaliM.: I movimenti nella chiesa negli anni '80. Atti del 10 Convegno Internazionale. Roma. 23-27 settembre 1981. Milano 1982.
Carrier H.: Psycho-socjologie de l'appartenance religieuse. Roma 1960; ed. 2 1966.
Carrier H., Pin E.: Essais de socjologie religieuse. Paris 1967.
Chlewiński Z.: Psychologiczne uwarunkowania idei Boga. W: Teologia nauką o Bogu. Pod red. M. Jaworskiego, A. Kubisia. Kraków 1977 s.145-154.
Congar Y.: Grupy nieformalne w Kościele z katolickiego punktu widzenia. "Collectanea Theologica" 1972 fasc. 4 s. 15-38.
Delahaye K.: Ecclesia Mater chez les Pères des trois premiers siècles. Paris 1964.
Domin T.: Rodzinno-środowiskowe uwarunkowania postawy religijnej. (Badania eksperymentalne). Lublin 1977 (mps - Arch. KUL).
Dyczewski L.: Rodzina polska i kierunki jej przemian. Warszawa 1981.
Eysenck H. J.: Structure of social attitude. "Psychological Reports" 39:1976 s. 463-466.
Falzone M.: Famiglia come ambiente di catechesi a tutta l'età. "Vita Pastorale" 7:1978 s. 20-27.
Giussani L.: Tracce di esperienza cristiana. Milano 1977.
Godin A.: Belonging to a Church. What does mean psychologically. "Journal for Scientific Study of Religion" 3:1963 s. 204-215.
Godin A.: From Religious Experiences to a Religious Attitude. Chicago 1965.
Godin A.: Les Dieu des parents et les Dieu des enfants. Paris-Tournai 1963.
Godin A.: Psicologia delle esperienze religiose. Brescia 1983.
Grygielski M.: Metodologiczne aspekty badań nad związkiem między postawami rodzicielskimi a osobowością dzieci. "Roczniki Nauk Społecznych" 13:1985 z. 2 s. 41-57.
Grzymała-Moszczyńska H.: Postawy młodzieży wobec religii. Struktura i dynamika. Kraków 1981.
Hartmann P.: A perspective on the study of social attitudes. "European Journal of Social Psychology" 7:1977 s. 85-96.
Hauser S. T. [i in.]: Familial Contexts of Adolescent Ego Development. "Child Development" 55:1984 s. 195-213.
Holley R.: Religious Education and Religious Understanding. An Introduction to the Philosophy of Religious Education. London 1978.
Hurlock E.: Rozwój młodzieży. Warszawa 1965.
Jagiełło J. A.: Psychospołeczne uwarunkowania rozwoju postawy religijnej w rodzinie generacyjnej i prokreacyjnej. Lublin 1983 (mps - Arch. KUL).
Kasper W., SauterG.: La Chiesa - Luogo dello Spirito. Brescia 1980.
Keefe J.: The Learning of Attitudes and Values. In: Toward a future for religious education. Eds. J. W. Lee, P. C. Rooney. Dayton 1970.
Koc J.: Przemiany religijnej funkcji rodziny w środowisku wielkomiejskim. Lublin 1985 (mps - Arch. KUL).
Kowalski W.: Metoda kwestionariuszowa w badaniach środowiska rodzinnego. Lublin 1982.
Kukołowicz T.: Miejsce wartości chrześcijańskich w wychowaniu we współczesnej rodzinie. "Communio" 5:1982 s. 94-103.
Kukołowicz T.: Rodzina w procesie uspołecznienia dziecka. Lublin 1978.
Kunowski S.: Problemy wychowania chrześcijańskiego w świetle dokumentów soborowych. "Roczniki Teologiczno-Kanoniczne" 18:1971 z. 3 s.159-179.
Król J.: Wpływ posiadanego obrazu ojca na pojęcie Boga u dzieci. W: Psychologia religii. Pod red. Z. Chlewińskiego. Lublin 1982 s. 181-223.
Liebert R. M., Wicks-NelsonR.: Developmental Psychology. New Jersey 1981.
Mariański J.: Kościół w społeczeństwie przemysłowym. Warszawa 1983.
Milanesi G.: La famiglia oggi: i suoi problemi, il suo avvenire. W: Genitori oggi. Quaderni di "Orientamenti Pedagogici" 22:1972.
Mondin A.: Le nuove ecclesiologie. Un'immagine attuale della Chiesa. Roma 1980.
Moltmann J.: L'Eglise dans le force de l'Esprit. Paris 1980.
Murray V. A.: Education into Religion. London 1953.
Murray H.: Exploration de la personnalité. Paris 1954.
Newcomb Th., TurnerR. H., ConversePh. E.: Psychologia społeczna. Warszawa 1970.
Ossowski St.: Więź społeczna i dziedzictwo krwi. Dzieła. T. 2. Warszawa 1966.
Pastuszka J.: Rola dziecięcych przeżyć rodzinnych w kształtowaniu życia moralno-religijnego człowieka. "Ateneum Kapłańskie" 319:1961 s. 235-244.
Piwowarski W.: Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Warszawa 1977.
PiwowarskiW.: Socjalizacja religijna w rodzinie na tle przemian społeczno-kulturalnych. "Zeszyty Naukowe KUL" 24:1981 nr 2-4 s. 25-60.
Pomianowski R.: Psychologiczne aspekty przynależności religijnej młodzieży akademickiej. Lublin 1977 (mps - Arch. KUL).
Pomianowski R.: Skala postaw eklezjalnych. "Roczniki Filozoficzne" 27:1979 z. 4 s. 53-69.
Poręba P.: Rodzina chrześcijańska "małym Kościołem". W: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej. Pod red. F. Adamskiego. Kraków 1982 s.182-199.
Potocka-Hoser A.: Wyznaczniki postawy alturistycznej. Warszawa 1971.
Prężyna W.: Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka. Lublin 1981.
Rembowski J.: Rodzina w świetle psychologii. Warszawa 1979.
Rembowski J.: Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa 1972.
Scarpellini C.: La famiglia dalla sopravvivenza alla creatività. Milano 1983.
Sévigny R.: L'esperience religieuse chez les jeunes. Montreal 1971.
Siegelman M.: College students personality correlates of early parent-child relationship. "Journal of Consulting Psychology" 29:1965 s.558-564.
Siegelman M.: Loving and punishing parental behavior and introversion in sons. "Child Development" 37:1966 s. 985-992.
Słomińska J.: Jak wychowywać młodzież do odpowiedzialności za Kościół? "Więź" 1960 nr 2 s. 32-40.
Słomińska J.: Wychowanie religijne w rodzinie. Typy postaw rodziców w zakresie wychowania religijnego. Warszawa 1984.
Stack L. Ch.: An empirical investigation of E. Erikson's theory of the basic trust in three-year-old Children. George Peabody College for Teachers 1972.
Szafrański A. L.: Teologia liturgii eucharystycznej. Lublin 1981.
Szustrowa T.: Wychowanie w rodzinie a trwała gotowość do podejmowania działań na rzecz celów pozaosobistych. "Psychologia Wychowawcza" 3:1971 s. 309-315.
Tarnowski J.: Dialog metodą wychowania chrześcijańskiego. "Chrześcijanin w Świecie" 22:1973 s. 14-21.
Vascovics L.: Familie und religiöse sozialisation. Wien 1970.
Vascovics L.: Religion und Familie. Soziologische Problemstellung und Hypothesen. In: Religion im Umbruch, Soziologische Betreige zur Situation von Religion und Kirche in der gegenwärtigen Gesellschaft. Sttutgart 1972 s. 328-352.
Vergote A.: Religionspsychologie. Olten 1970.
Vergote A., Tamayo A.: The Parental Figures and the Representation of God. A Psychological Cross-Cultural Study. Leuven 1980.
Walesa Cz.: Psychologiczna analiza rozwoju religijnego człowieka ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych okresów jego ontogenezy. W: Psychologia religii. Pod red. Z. Chlewińskiego. Lublin 1982 s. 143-180.
Walesa Cz.: Rozwój religijności dziecka. Lublin 1983 (mps u autora).
Wilk J.: Znaczenie pierwszych doświadczeń dla religijnego wychowania małego dziecka w rodzinie. Lublin 1986.
Winch R.: Identification and its Familial Determinants. New York 1962.
Ziemska M. (red.): Rodzina i dziecko. Warszawa 1979.
Adamski F. (red.): Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej. Kraków 1982.
Andry R.: Deliquency and parental pathology. London 1960.
Bartnik Cz.: Kościół Jezusa Chrystusa. Warszawa 1982.
Birren J. E. i in.: Developmental psychology. Boston 1981.
Brzeziński J.: Elementy metodologii badań psychologicznych. Warszawa 1980.
Camisasca M., VitaliM.: I movimenti nella chiesa negli anni '80. Atti del 10 Convegno Internazionale. Roma. 23-27 settembre 1981. Milano 1982.
Carrier H.: Psycho-socjologie de l'appartenance religieuse. Roma 1960; ed. 2 1966.
Carrier H., Pin E.: Essais de socjologie religieuse. Paris 1967.
Chlewiński Z.: Psychologiczne uwarunkowania idei Boga. W: Teologia nauką o Bogu. Pod red. M. Jaworskiego, A. Kubisia. Kraków 1977 s.145-154.
Congar Y.: Grupy nieformalne w Kościele z katolickiego punktu widzenia. "Collectanea Theologica" 1972 fasc. 4 s. 15-38.
Delahaye K.: Ecclesia Mater chez les Pères des trois premiers siècles. Paris 1964.
Domin T.: Rodzinno-środowiskowe uwarunkowania postawy religijnej. (Badania eksperymentalne). Lublin 1977 (mps - Arch. KUL).
Dyczewski L.: Rodzina polska i kierunki jej przemian. Warszawa 1981.
Eysenck H. J.: Structure of social attitude. "Psychological Reports" 39:1976 s. 463-466.
Falzone M.: Famiglia come ambiente di catechesi a tutta l'età. "Vita Pastorale" 7:1978 s. 20-27.
Giussani L.: Tracce di esperienza cristiana. Milano 1977.
Godin A.: Belonging to a Church. What does mean psychologically. "Journal for Scientific Study of Religion" 3:1963 s. 204-215.
Godin A.: From Religious Experiences to a Religious Attitude. Chicago 1965.
Godin A.: Les Dieu des parents et les Dieu des enfants. Paris-Tournai 1963.
Godin A.: Psicologia delle esperienze religiose. Brescia 1983.
Grygielski M.: Metodologiczne aspekty badań nad związkiem między postawami rodzicielskimi a osobowością dzieci. "Roczniki Nauk Społecznych" 13:1985 z. 2 s. 41-57.
Grzymała-Moszczyńska H.: Postawy młodzieży wobec religii. Struktura i dynamika. Kraków 1981.
Hartmann P.: A perspective on the study of social attitudes. "European Journal of Social Psychology" 7:1977 s. 85-96.
Hauser S. T. [i in.]: Familial Contexts of Adolescent Ego Development. "Child Development" 55:1984 s. 195-213.
Holley R.: Religious Education and Religious Understanding. An Introduction to the Philosophy of Religious Education. London 1978.
Hurlock E.: Rozwój młodzieży. Warszawa 1965.
Jagiełło J. A.: Psychospołeczne uwarunkowania rozwoju postawy religijnej w rodzinie generacyjnej i prokreacyjnej. Lublin 1983 (mps - Arch. KUL).
Kasper W., SauterG.: La Chiesa - Luogo dello Spirito. Brescia 1980.
Keefe J.: The Learning of Attitudes and Values. In: Toward a future for religious education. Eds. J. W. Lee, P. C. Rooney. Dayton 1970.
Koc J.: Przemiany religijnej funkcji rodziny w środowisku wielkomiejskim. Lublin 1985 (mps - Arch. KUL).
Kowalski W.: Metoda kwestionariuszowa w badaniach środowiska rodzinnego. Lublin 1982.
Kukołowicz T.: Miejsce wartości chrześcijańskich w wychowaniu we współczesnej rodzinie. "Communio" 5:1982 s. 94-103.
Kukołowicz T.: Rodzina w procesie uspołecznienia dziecka. Lublin 1978.
Kunowski S.: Problemy wychowania chrześcijańskiego w świetle dokumentów soborowych. "Roczniki Teologiczno-Kanoniczne" 18:1971 z. 3 s.159-179.
Król J.: Wpływ posiadanego obrazu ojca na pojęcie Boga u dzieci. W: Psychologia religii. Pod red. Z. Chlewińskiego. Lublin 1982 s. 181-223.
Liebert R. M., Wicks-NelsonR.: Developmental Psychology. New Jersey 1981.
Mariański J.: Kościół w społeczeństwie przemysłowym. Warszawa 1983.
Milanesi G.: La famiglia oggi: i suoi problemi, il suo avvenire. W: Genitori oggi. Quaderni di "Orientamenti Pedagogici" 22:1972.
Mondin A.: Le nuove ecclesiologie. Un'immagine attuale della Chiesa. Roma 1980.
Moltmann J.: L'Eglise dans le force de l'Esprit. Paris 1980.
Murray V. A.: Education into Religion. London 1953.
Murray H.: Exploration de la personnalité. Paris 1954.
Newcomb Th., TurnerR. H., ConversePh. E.: Psychologia społeczna. Warszawa 1970.
Ossowski St.: Więź społeczna i dziedzictwo krwi. Dzieła. T. 2. Warszawa 1966.
Pastuszka J.: Rola dziecięcych przeżyć rodzinnych w kształtowaniu życia moralno-religijnego człowieka. "Ateneum Kapłańskie" 319:1961 s. 235-244.
Piwowarski W.: Religijność miejska w rejonie uprzemysłowionym. Warszawa 1977.
PiwowarskiW.: Socjalizacja religijna w rodzinie na tle przemian społeczno-kulturalnych. "Zeszyty Naukowe KUL" 24:1981 nr 2-4 s. 25-60.
Pomianowski R.: Psychologiczne aspekty przynależności religijnej młodzieży akademickiej. Lublin 1977 (mps - Arch. KUL).
Pomianowski R.: Skala postaw eklezjalnych. "Roczniki Filozoficzne" 27:1979 z. 4 s. 53-69.
Poręba P.: Rodzina chrześcijańska "małym Kościołem". W: Wychowanie w rodzinie chrześcijańskiej. Pod red. F. Adamskiego. Kraków 1982 s.182-199.
Potocka-Hoser A.: Wyznaczniki postawy alturistycznej. Warszawa 1971.
Prężyna W.: Funkcja postawy religijnej w osobowości człowieka. Lublin 1981.
Rembowski J.: Rodzina w świetle psychologii. Warszawa 1979.
Rembowski J.: Więzi uczuciowe w rodzinie. Warszawa 1972.
Scarpellini C.: La famiglia dalla sopravvivenza alla creatività. Milano 1983.
Sévigny R.: L'esperience religieuse chez les jeunes. Montreal 1971.
Siegelman M.: College students personality correlates of early parent-child relationship. "Journal of Consulting Psychology" 29:1965 s.558-564.
Siegelman M.: Loving and punishing parental behavior and introversion in sons. "Child Development" 37:1966 s. 985-992.
Słomińska J.: Jak wychowywać młodzież do odpowiedzialności za Kościół? "Więź" 1960 nr 2 s. 32-40.
Słomińska J.: Wychowanie religijne w rodzinie. Typy postaw rodziców w zakresie wychowania religijnego. Warszawa 1984.
Stack L. Ch.: An empirical investigation of E. Erikson's theory of the basic trust in three-year-old Children. George Peabody College for Teachers 1972.
Szafrański A. L.: Teologia liturgii eucharystycznej. Lublin 1981.
Szustrowa T.: Wychowanie w rodzinie a trwała gotowość do podejmowania działań na rzecz celów pozaosobistych. "Psychologia Wychowawcza" 3:1971 s. 309-315.
Tarnowski J.: Dialog metodą wychowania chrześcijańskiego. "Chrześcijanin w Świecie" 22:1973 s. 14-21.
Vascovics L.: Familie und religiöse sozialisation. Wien 1970.
Vascovics L.: Religion und Familie. Soziologische Problemstellung und Hypothesen. In: Religion im Umbruch, Soziologische Betreige zur Situation von Religion und Kirche in der gegenwärtigen Gesellschaft. Sttutgart 1972 s. 328-352.
Vergote A.: Religionspsychologie. Olten 1970.
Vergote A., Tamayo A.: The Parental Figures and the Representation of God. A Psychological Cross-Cultural Study. Leuven 1980.
Walesa Cz.: Psychologiczna analiza rozwoju religijnego człowieka ze szczególnym uwzględnieniem pierwszych okresów jego ontogenezy. W: Psychologia religii. Pod red. Z. Chlewińskiego. Lublin 1982 s. 143-180.
Walesa Cz.: Rozwój religijności dziecka. Lublin 1983 (mps u autora).
Wilk J.: Znaczenie pierwszych doświadczeń dla religijnego wychowania małego dziecka w rodzinie. Lublin 1986.
Winch R.: Identification and its Familial Determinants. New York 1962.
Ziemska M. (red.): Rodzina i dziecko. Warszawa 1979.
Opublikowane
2020-05-01
Dział
Artykuły
Copyright (c) 1988 Roczniki Nauk Społecznych
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
