Krótki traktat o szkodliwości języka specjalistycznego w badaniach literackich

Słowa kluczowe: teoria literatury; interpretacja; Étienne Gilson; Jacques Maritain; tomizm; język potoczny; język specjalistyczny; człowiek; wolność; poststrukturalizm

Abstrakt

Celem artykułu jest wykazanie szkodliwości przesadnego przywiązania do języka specjalistycznego w badaniach literackich. We wstępie zostaje zarysowany kontekst postawienia tezy. W następnej części przeprowadzona zostaje zwięzła prezentacja obecnej sytuacji studiów literaturoznawczych, to znaczy ich językowego „przespecjalizowania”. Dalej następuje krótki szkic historyczny, mający za zadanie unaocznić specyfikę i naturę tego, co nazywamy tutaj klasycznym modelem wypowiedzi naukowej, szkic obejmujący ramy czasowe od greckiej starożytności do czasów współczesnych i w sposób szczególny poświęcony uwydatnieniu roli, jaką w owym „klasycznym” dyskursie odgrywał i odgrywa język potoczny, żywy, „naturalny”. Wreszcie — próba sformułowania trzech argumentów uzasadniających wyższość modelu „klasycznego” nad „współczesnym” w badaniach literackich. Pracę wieńczą krótkie wnioski, w których próbuje się wykazać potencjalne korzyści praktyczne płynące z przyjęcia proponowanego w pracy stanowiska.

Bibliografia

Arystoteles. Metafizyka. Przełożył Kazimierz Leśniak. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983.

Barthes, Roland. „Śmierć autora”. Przełożył Michał Paweł Markowski. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 355–359. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.

Barthes, Roland. „S/Z”. Przełożyli Marta Gołębiewska i Michał Paweł Markowski. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006, ss. 360-374.

Booth, Wayne C. Critical Understanding: The Powers and Limits of Pluralism. Chicago. London: The University of Chicago Press, 1979.

Burzyńska, Anna, i Paweł Markowski (red.). Teorie literatury XX wieku — podręcznik. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2007.

Chesterton, Gilbert Keith. Charles Dickens. Kelly Bray: House of Stratus, 2001.

Chesterton, Gilbert Keith. William Blake. London: Duckworth & Co., 1920.

Chesterton, Gilbert Keith. Chaucer. Looe: House of Stratus, 2008.

Chesterton, Gilbert Keith. St. Thomas Aquinas. Teddington: The Echo Library, 2007.

Derrida, Jacques. „Przed Prawem”. Przełożył Jacek Gutorow. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 413–444. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.

Eliade, Mircea. sacrum • mit • historia. Przełożyła Anna Tatarkiewicz. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2017.

Fish, Stanley. „Retoryka”. Przełożył Andrzej Szahaj. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 445–459. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.

Fridén, Bertil. Rousseau’s Economic Philosophy: Beyond the Market of Innocents. Dordrecht: Springer Science + Business Media, B.V., 1998.

Gilson, Étienne. The Unity of Philosophical Experience. San Francisco: Ignatius Press, 1999.

Gilson, Étienne. Being and Some Philosophers. Toronto: Pontifical Institute of Medieval Studies, 2016.

Gilson, Étienne. The Arts of the Beautiful. Normal, Illinois: Dalkey Archive Press, 2000.

Gilson, Étienne. Lingwistyka a filozofia. Przełożyła Hanna Rosnerowa. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1975.

Heller, Michał. Filozofia nauki. Kraków: Wydawnictwo Papieskiej Akademii Teologicznej, 1992.

Karcz, Andrzej, „Kryzys badań literackich a po-postrukturalistyczne propozycje”. Teksty Drugie, nr 2 (2001), ss. 156-167.

Krąpiec, Mieczysław Albert. „Metafizyka — ogólna teoria rzeczywistości”. W: Wprowadzenie do filozofii. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2003.

Lacan, Jacques. „Tuché i automaton”. Przełożył Krzysztof Kłosiński. W: Teorie literatury XX wieku — antologia. Red. Anna Burzyńska i Paweł Markowski, 30–41. Kraków: Wydawnictwo „Znak”, 2006.

Maritain, Jacques. Sztuka i mądrość. Przełożyli Karol i Konrad Górscy. Warszawa: Fronda, 2001.

Maritain, Jacques. Nauka i mądrość. Przełożył Marian Reutt. Warszawa-Ząbki: Fronda-Apostolicum, 2005.

Maritain, Jacques. Humanizm integralny. [Nazwisko tłumacza nieznane]. [Warszawa]: Wydawnictwo „Zbliżenia”, [1981].

Maritain, Jacques. Wieśniak znad Garonny. Przełożył Arkadiusz Ziernicki. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”, 2017.

Nowa encyklopedia powszechna PWN. Wyd. I. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1995, s.v. „Nauka”.

Platon. Fajdros. Przełożył Władysław Witwicki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958.

Platon. Uczta. Przełożył Władysław Witwicki. W: Platon, Uczta, Eutyfron, Obrona Sokratesa, Krition, Fedon, 49–135. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988.

Rousseau, Jan Jakub. Emil. T. I–II. Przełożyli Wacław Husarski i Eugeniusz Zieliński. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1955.

Tomasz z Akwinu. Summa teologiczna. T. 4. Przełożył Pius Bełch OP. Londyn: Katolicki Ośrodek Wydawniczy „Veritas”, 1978.

Tomasz z Akwinu. Komentarz do „Hermeneutyki” Arystotelesa. Przełożył Andrzej P. Stefańczyk. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2013.

Woroniecki, Jacek. Katolickość tomizmu. Warszawa: Archidiecezjalny Instytut Akcji Katolickiej, 1938.

Opublikowane
2020-02-05
Dział
Artykuły