Symbolika narodowa w polskiej sztuce ulicy

  • Małgorzata Sławek-Czochra Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Nauk Społecznych
Słowa kluczowe: symbole narodowe; symbole konstytucyjne; symbole historyczne; sztuka ulicy; Żołnierze Wyklęci

Abstrakt

Do obecności sztuki ulicy w przestrzeni polskich miast zdążyliśmy się już przyzwyczaić. Naścienne obrazy wnoszą kolor w szare ulice, cieszą oko, czasem nas smucą i zmuszają do zadumy. W sposób niezauważalny dla odbiorcy dzielą Polaków i budują wspólnoty. Choć sztuka ulicy jest zjawiskiem globalnym, rodzimi artyści są przede wszystkim Polakami. Ich językiem ojczystym jest język polski, a kulturą, w której wzrastali, i w której zostali zsocjalizowani jest polska kultura. Pierwsza część artykułu definiuje symbol w kulturze narodowej z punktu widzenia socjologii i antropologii kultury. W drugiej ukazano zarys rozwoju sztuki ulicznej w Polsce. Kolejne części prezentują wyniki analizy zawartości i analizy porównawczej murali zebranych w 2016 i 2018 roku pod kątem występujących w nich symboli narodowych. Do najczęściej utrwalanych symboli w polskim street arcie należy flaga i barwy narodowe. Najrzadziej na murach umieszczany jest polski hymn. Namalowane przez ulicznych artystów symbole konstytucyjne często ulegają modyfikacjom i nie są traktowane z należytym szacunkiem. Wśród symboli historycznych najczęściej pojawia się polski mundur i znaczące postacie. W artykule wykorzystano analizę zawartości i analizę porównawczą. Uzyskane wyniki analiz szczegółowych mają charakter faktograficzny i są przyczynkiem do dalszych badań w obszernym temacie funkcjonowania symboliki narodowej w przestrzeni publicznej.

Bibliografia

Banasiak, Jakub. „Street art – ruch zapoznany”. W: Mirosław Duchowski i Elżbieta Anna Sekuła (red.). Street art. Między wolnością a anarchią, 14–21. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych, 2011.

Borucki, Marek. Polskie symbole narodowe. Historia i współczesność. Warszawa: Bellona, 2013.

Billig, Michael. Banal Nationalism. London: SAGE Publications LTD, 1995 (pol. Banalny nacjonalizm. Tłum. Maciek Sekerdej. Kraków: Znak, 2008).

Cassirer, Ernst. Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Tłum. Anna Staniewska. Warszawa: Czytelnik, 1977.

Dołęga, Józef M. „Analiza pojęcia symbolu”. Studia Philosophiae Christianae 39 (2003), no. 2: 77–95.

Duchowski, Mirosław, i Elżbieta Anna Sekuła (red.). Street art. Między wolnością a anarchią. Warszawa: Akademia Sztuk Pięknych, 2011.

Dyczewski, Leon. Kultura polska w procesie przemian. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1993.

Geertz, Clifford, Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. Maria Piechaczek. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.

Golka, Marian. „Graffiti w poszukiwaniu tożsamości”. W: Marian Golka (red.). Od kontrkultury do popkultury, 131–146. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora, 2002.

Golka, Marian. Socjologia kultury. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2008.

Gregrowicz, Ryszard, i Jacek Waloch. Polskie mury. Toruń: Wydawnictwa Comer, 1991.

Grzelka, Monika, i Agnieszka Kula, „O języku publikacji Ruchu Społeczeństwa Alternatywnego (‘Homek’ i druki ulotne)”, Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 21 (41) (2014), z. 2: 25–39.

Jankowska, Katarzyna. „Próba klasyfikacji napisów graffiti”. Literatura Ludowa 1999, nr 3: 17–26.

Kłoskowska, Antonina. „Kultura narodowa”. W: Antonina Kłoskowska (red.). Encyklopedia kultury polskiej XX w. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.

Kłoskowska, Antonina. „Kultura”. W: Władysław Kwaśniewicz (red.). Encyklopedia socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa, 1999.

Kłoskowska, Antonina. Kultury narodowe u korzeni, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1996.

Kostro, Robert, Dariusz Gawin i Tomasz Merta (red.). Pamięć i odpowiedzialność. Kraków: Ośrodek Myśli Politycznej, 2005.

Marchlewski, Wojciech. „Pomarańczowa Alternatywa: Dokumentacja wybranych działań”. W: Jerzy Wertenstein-Żuławski i Mirosław Pęczak (red.). Spontaniczna Kultura Młodzieżowa, 162–187. Wrocław: Wiedza o Kulturze, 1991.

Michow, Elżbieta. „Polskie graffiti”. Polonica 1995, nr 17: 109–120.

Niżnik, Józef. Symbol a adaptacja kulturowa. Warszawa: Centralny Ośrodek Metodyki Upowszechniania Kultury, 1985.

Osęka, Andrzej. „Jaskrawa inwazja graffiti”. Gazeta Wyborcza 2001, nr 94: 16–18.

Pęczak, Mirosław. Mały Słownik Subkultur Młodzieżowych. Warszawa: Semper, 1992.

Polony, Leszek. Symbol i muzyka. Kraków: Akademia Muzyczna. Wydawnictwo, 2011.

Sławek-Czochra, Małgorzata. Graffiti jako forma twórczości i przejaw tożsamości. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.

Sztompka, Piotr. Socjologia. Kraków: Znak 2002.

Walczak-Niewiadomska, Agata, i Arkadiusz Niewiadomski. „Antyfaszyzm i antynazizm na polskich stronach internetowych”, Repozytorium Uniwersytetu Łódzkiego. Dostęp 12.04.2018. http://dspace.uni.lodz.pl:8080/xmlui/bitstream/handle/11089/1729/Antifascist%20and%20antinazi.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Opublikowane
2020-01-03
Dział
Artykuły