Roszczenia uniwersalne i kontekst kulturowy – misja i misjologia z perspektywy etnologicznej
Abstrakt
Chociaż etnologia i misjologia w swoich początkach naukowych były z sobą w różnoraki sposób powiązane, obecne relacje między tymi dwoma dyscyplinami są ambiwaletne, głównie z perspektywy etnologii. Wychodząc z takiego założenia, niniejszy przyczynek próbuje zarysować przyczyny tego sceptycznego postrzegania chrześcijańskiej misji i misjologii. Zarówno jednak pracę etnologa i misjologa czy misjonarza — tę naukową, jak i praktyczną w terenie — cechuje podobna sytuacja wyjściowa i metodologia, mianowicie „spotkanie z innym” i „tłumaczenie” tego, co jest kulturowo obce, a co własne
Na przykładzie powstałego w latach sześćdziesiątych XX wieku Kościoła katolicko-‑autochtonicznego w ekwadorskiej i peruwiańskiej Amazonii artykuł przedstawia specyficzny rozwój tamtejszej ewangelizacji. Wskazuje przy tym na paralelne zadania oraz wyzwania etnologa i misjonarza lub etnologii i misjologii.
Bibliografia
Arnalot, José. Lo Que los Achuar Me Han Enseñado. Quito: Abya Yala, 2007(10).
Asad, Talal. „Comments on Conversion”. W: Conversion to Modernities. The Globalization of Christianity. Red. Veer, Peter van der, 263–274. New York: Routledge, 1996.
Bachmann-Medick, Doris. Cultural Turns. Neuorientierungen in den Kulturwissenschaften. Reinbek bei Hamburg: Rowohlt Taschenbuch-Verlag, 2010(4).
Becker, Dieter. „Verstehen und Übersetzen im Kontext sprachlicher Vielfalt und als Aufgabe lokaler Sprachträger”. W: Mission und Prophetie in Zeiten der Interkulturalität: Festschrift zum hundertjährigen Bestehen des Internationalen Instituts für missionswissenschaftliche Forschungen, 1911–2011. Red. Mariano Delgado i Michael Sievernich, 272–282. St. Ottilien: EOS-Verlag, 2011.
Bolla, Luis. Mi Nombre Es Yánkuam. El Encuentro del Evangelio con los Achuar. Mis Memorias Misioneras. Lima: Editorial Salesiana, 2015.
Bottasso, Juan. Los Shuar y las Misiones. Entre la Hostilidad y el Diálogo. Quito: Abya Yala, 1982.
Bottasso, Juan. „La Colonización”. W: idem. Los Salesianos y la Amazonía. T. 3: Actividades y Presencias, 243–278. Quito: Abya Yala, 1993.
Burke, Peter. Was ist Kulturgeschichte? Frankfurt am Main: Suhrkamp, 2005.
Comaroff, Jean i John. Of Revelation and Revolution. T. 1: Christianity, Colonialism, and Consciousness in South Africa. Chicago: University of Chicago Press, 1991.
Eliade, Mircea. Mythos und Wirklichkeit. Frankfurt am Main: Insel-Verlag, 1988.
Gadamer, Hans-Georg. Wahrheit und Methode. Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik, Tübingen: Mohr, 1972³. Pol. Hans-Georg Gadamer, Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, tłum. Bogdan Baran. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004.
García, Lorenzo. Historia de las Misiones en la Amazonía Ecuatoriana. Quito: Abya Yala, 1992².
Geest, Sjaak van der. „Anthropologists and Missionaries. Brothers under the Skin”. Man 25 (1990), nr 4: 588–601.
Geest, Sjaak van der: „Ethnologen und Missionare — Brüder unter der Haut”. Zeitschrift für Missionswissenschaften 19 (1993): 26–37.
Gobierno Municipal del Ecológico Cantón de Taisha. Sentimientos y Recuerdos de Mi Taisha Querido. Taisha: Gobierno Municipal del Ecológico Cantón de Taisha, 2008.
Gruber, Judith. Theologie nach dem Cultural Turn. Interkulturalität als theologische Ressource. Stuttgart: Kohlhammer, 2013.
Guamán, Julián. Indígenas Evangélicos Ecuatorianos. Evangelización, Organización e Ideología. Quito: FEINE, 2003.
Harner, Micael. The Jívaro. People of the Sacred Waterfalls. Berkeley: University of California Press, 1984.
Hoff, Gregor Maria, i Hans Waldenfels. „Einleitung”. W: Die ethnologische Konstruktion des Christentums. Fremdperspektiven auf eine bekannte Religion. Red. Gregor Maria Hoff i Hans Waldenfels, 7–9. Stuttgart: Kohlhammer, 2008.
Kapuściński, Ryszard. Ten Inny. Kraków: Znak, 2006.
Kohl, Karl-Heinz. Abwehr und Verlangen. Zur Geschichte der Ethnologie. Frankfurt am Main: Ed. Qumran im Campus Verlag, 1987.
Kohl, Karl-Heinz. Ethnologie. Die Wissenschaft vom kulturell Fremden. Eine Einführung. München: Beck, 1993.
Kohl, Karl-Heinz. „Das unbekannte Christentum. Indigene Perspektiven”. W: Die ethnologische Konstruktion des Christentums. Fremdperspektiven auf eine bekannte Religion, red. Gregor Maria Hoff i Hans Waldenfels, 11–22. Stuttgart: Kohlhammer, 2008.
Kummer, Werner. „Probleme der Funktionserweiterung von Sprachen. Der Sprachausbau bei den Shuara in Ecuador”. W: Interkulturelle Kommunikation, red. Jochen Rehbein, 121–147. Tübingen: Narr, 1985.
Küng, Hans. Christ sein. München: Piper, 1975(5).
Lévi-Strauss, Claude. Traurige Tropen. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1999(12).
Mader, Elke. Anthropologie der Mythen. Wien: Facultas WUV, 2008.
Malinowski, Bronisław. Argonauts of the Western Pacific. London: Geo Routledge and Sons; New York: E.P. Dutton and Co., 1922.
Meiser, Anna. „‘Baranek Boży’ w Amazonii Indiańskiej”. Studia Misjologiczne 1 (2008): 117–127.
Meiser, Anna. „‘Jesus Is the Same Arutam’. Logics of Appropriation among Missionized Indians and Indigenized Missionaries”. Anthropos 106 (2011): 497–498.
Meiser, Anna. „Ich trinke aus zwei Flüssen.” Zur Logik transkultureller Prozesse bei christlichen Achuar und Shuar im oberen Amazonien. Stuttgart: Kohlhammer, 2012
Münzel, Mark. Roter Faden zur Ausstellung „Schrumpfkopf-Macher? Jíbaro-Indianer in Südamerika”. Frankfurt am Main: Museum für Völkerkunde, 1977.
Náwech, Fausto, i Siro Pellizzaro. Chicham. Diccionario Shuar-Castellano. Quito: Abya Yala, 2005²
Pellizzaro, Siro. „Un Misionera se Confiesa”. W: La Iglesia Shuar. Nueva Presencia y Nuevo Lenguaje. Red. Silvio Broseghini i José Arnalot, 30–36. Sucúa: Mundo Shuar (Serie B/7), 1976 [1975].
Rahner, Karl. Schriften zur Theologie. T. 4: Neuere Schriften. Einsiedeln: Benziger Verlag, 1965
Rivinius, Karl Josef. „Missionswissenschaftliche Initiativen in Münster am Anfang des 20. Jahrhunderts — Ein prophetisches Zeichen?”. Zeitschrift für Missionswissenschaft und Religionswissenschaft 96 (2012), z. 1/2: 7–19.
Robbins, Joel. „Continuity Thinking and the Problem of Christian Culture. Belief, Time, and the Anthropology of Christianity”. Current Anthropology 48 (2007), z. 1:. 5-38.
Sainaghi, Ambrosio. El Pueblo Shuar-Achuar y Su Evangelización a partir del Decreto „Ad Gentes“. Experiencia Pastoral Indígenista en la Selva Amazonica. Mundo Shuar (Serie B/6). Sucúa: Mundo Shuar, 1976.
Shapiro, Judith. „Ideologies of Catholic Missionary Practice in a Postcolonial Era”. Comparative Studies in Society and History 23 (1981), z. 1: 130–149.
Todorov, Tzvetan. Die Eroberung Amerikas. Das Problem des Anderen. Frankfurt am Main: Suhrkamp, 1985.
Vicariato Apostólico de Méndez. Nekaptai. Macas: Vicariato Apostólico de Méndez, 1997³.
Völker, Harriet. „Missionare als Ethnologen. Moritz Freiherr von Leonhardi, australische Mission und europäische Wissenschaft”. W: Sammeln, Vernetzen, Auswerten. Missionare und ihr Beitrag zum Wandel europäischer Weltsicht. Red. Reinhard Wendt, 173–218. Tübingen: Narr 2001.
Zinser, Hartmut. [Rec.:] Frank Heidemann: Ethnologie. Eine Einführung. Göttingen: Vandenhoeck und Ruprecht 2011. 285 S.. Paideuma 59 (2013): 314–316.
