Motywy filozoficzne w poezji Cypriana Norwida
Abstrakt
W poetyckiej szacie swoich utworów Cyprian Norwid daje wyraz głębokiemu zrozumieniu fundamentalnych zagadnień, obecnych w europejskiej tradycji filozoficznej. Przedmiotem jego poezji bywa więc zarówno śmierć, obecna w swoich banalnych zewnętrznych przejawach, ale także w grozie swej nieodwracalności, jak i budzące się dopiero życie, które przedstawiane bywa przez poetę w naturalnych kontekstach obrazu młodej matki i dziecka. Piękne postaci młodych kobiet bywają u Norwida pretekstem do ironii skierowanej przeciwko ułomnościom społecznego życia, kiedy nastawione jest na blichtr i pozór. Natomiast kobiecość w swoich najwyższych przejawach łączy w sobie w jego twórczości piękno i dobro. Zarówno formalne nowatorstwo, jak i wykorzystanie motywów dobrze znanych w ludowej kulturze ziem polskich służą u Norwida zawsze przedstawieniu rzeczy dla człowieka najważniejszych. Głęboki humanizm tej twórczości łączy pierwiastki typowe dla tradycji europejskiej z tym, co uniwersalne. Fascynacji ulotnym, a zarazem wszechobecnym pięknem natury towarzyszy perspektywa nieskończoności, otwarta przed człowiekiem. W niczym nie uszczuplona, żywa emocjonalność poety stanowi tło dla pochwały rozumu, po sokratejsku poszukującego najwyższego dobra człowieka.
Bibliografia
Bieńkowska Ewa: Słowo i prawda. O poematach filozoficznych Norwida. „Znak” 27:1975 nr 1 (247) s. 24-36.
Borowy Wacław: Główne motywy poezji Norwida. „Zeszyty Wrocławskie” 3:1949 nr 1-2 s. 1-25.
Brożek Anna, Jadacki J. Jacek: Między wierszami Cypriana Norwida. W: Filozofia i literatura. Antologia tekstów. Red. Anna Głąb. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Semper” 2011 s. 105-114.
Strona Norwida. Studia i szkice ofiarowane Profesorowi Stefanowi Sawickiemu. Red. Piotr Chlebowski, Włodzimierz Toruń, Ewa Żwirkowska, Edyta Chlebowska. Lublin: TN KUL I KUL 2008.
Copleston Frederick: Historia filozofii. T. 1. Przeł. Henryk Bednarek. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1998.
Fert Józef: Wstęp do: Cyprian Norwid. Vade-mecum. Red. Józef Fert. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2003 (wydanie oparte na publikacji Zakładu Narodowego im. Ossolińskich z 1999 r.) s. V-CLVII.
Fert Józef: Poeta sumienia. Rzecz o twórczości Norwida. Lublin: TN KUL 1993.
Gomulicki Juliusz Wiktor: Uwagi o poezji Cypriana Norwida. W: Cyprian Norwid. Pisma wybrane, T. 1: Wiersze. Wybrał i objaśnił Juliusz Wiktor Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1968 s. 5-47.
Kasperski Edward: Filozofia konfliktu i walki. Cyprian Norwid i August Cieszkowski. „Przegląd Humanistyczny” 39:1995 nr 2 (329) s. 69-89.
Klimanowska Dorota CSSF: Dialog o ludzkiej drodze do człowieczeństwa. Cyprian Norwid i stoicy. „Ethos” 14:2001 nr 4 (56) s.159-172.
Kuczera-Chachulska Bernadetta: „Czas siły-zupełnej”. O kategorii wysiłku w poezji Norwida”. Lublin: RW KUL 1998.
Lisiecka Alicja: Norwid. Poeta historii. Londyn: Veritas 1973.
Łapiński Zdzisław Norwid. Kraków: Znak 1984.
Marczewski Edward, Łanowski Jerzy: O zdegradowaniu kontemplacji. Wokół wiersza Cypriana Norwid „Plato i Archita”. Wrocław: Wrocławskie Towarzystwo Naukowe 1969.
Merdas Alina RSCJ, Ocalony wieniec. Chrześcijaństwo Norwida na tle odrodzenia religijnego w porewolucyjnej Francji. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1995.
Reale Giovanni: Historia filozofii starożytnej. T. I. Przeł. Edward Iwo Zieliński. Lublin: RW KUL 1994.
Sawicki Stefan: Z pogranicza literatury i religii. Szkice. Lublin: RW KUL 1979.
Toruń Włodzimierz: Norwid o Niepodległej. Lublin: Wydawnictwo KUL 2013.
Trznadel Jacek: Czytanie Norwida. Próby. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1978.
Walicki Andrzej: Cyprian Norwid: trzy wątki myśli. W: Tenże. Między filozofią religią i polityką. Studia o myśli polskiej epoki romantyzmu. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy 1983.
Wołoszyn Beata: Norwid ocala. Heroizm, śmierć i zmartwychwstanie w twórczości postromantyka. Kraków: Collegium Columbinum 2008.
