„Nieme opowieści, mówiące obrazy” – aspekt wizualny współczesnych form narracji historycznej (bezpośredniej i medialnie zapośredniczonej)

  • Marta Smoleń-Sidyk Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Słowa kluczowe: historiografia; narracja wizualna; tradycja; wzrokocentryzm; zwrot ikoniczny

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest interdyscyplinarna metarefleksja nad pojęciami powszechnymi niemalże w każdym społeczeństwie. Są to kategorie niezbędne dla podtrzymania więzi społecznych oraz zrównoważonego rozwoju kultury. Rozważania te pomimo swej oczywistości wydają się warte wyeksponowania, wobec towarzyszącej nam ewolucji cywilizacyjnej. W dobie niepohamowanego rozwoju kultury popularnej, przy narastającym tempie przemian wywołanych procesami migracyjnymi, zjawiska te nabierają szczególnego znaczenia i domagają się zrewidowania form wyrazu i redefinicji wyrażanych przez siebie sensów.

Sedno problematyki badawczej stanowi wyznaczenie uniwersalnego i ponadczasowego systemu wzorców kulturowych, możliwych do zwizualizowania i przedstawienia za pomocą mediów cyfrowych, a także świadome kształtowanie treści owych komunikatów obowiązujących normatywnie i kanonicznie w obrębie kultury. Cywilizacja nieustannie wzbogaca się o nowe walory, lecz zarazem niezaprzeczalnie pozostaje w myślowym związku z tradycją. Całościowa ocena następstw procesu, w którym uczestniczy współczesna rzeczywistość społeczna wykracza poza ramy krótkiego opracowania.

Artykuł stanowi zatem propozycję systemu archetypowego wartościowania na potrzeby nowych form dydaktyki i popularyzacji nauk humanistycznych.

Bibliografia

Ankersmit Frank: Narracja, reprezentacja, doświadczenie – studia z teorii historiografii. Przeł. Ewa Domańska. Kraków: Universitas 2004.

Arnheim Rudolf: Myślenie wzrokowe. Przeł. Marek Chojnacki. Gdańsk: Słowo/obraz/terytoria 2013.

Banaszkiewicz Karina: Audiowizualność i mimetyki przestrzeni. Warszawa: Oficyna Naukowa 2011.

Banks Marcus: Materiały wizualne w badaniach jakościowych. Przeł. Paweł Tomanek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2013.

Bauer Joachim: Empatia. Co potrafią lustrzane neurony. Przeł. Małgorzata Guzowska-Dąbrowska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008.

Burke Peter: Naoczność. Materiały wizualne jako świadectwo historyczne. Przeł. Justyn Hunia. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012.

Ferenc Tomasz, Olechnicki Krzysztof: Obrazy w sieci. Socjologia i antropologia ikonosfery Internetu. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2008.

Film i historia. Antologia. Red. Iwona Kurz. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008.

Godlewski Grzegorz: Słowo – pismo – sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne. Warszawa; Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2008.

Godlewski Grzegorz, Rakoczy Marta, Rodak Paweł: Twórczość słowna / literatura, performance, tekst, hipertekst. Almanach antropologiczny 4. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2014.

Hopfinger Maryla: Literatura i media. Po 1989 roku. Warszawa: Oficyna Naukowa 2010.

Kociuba Maciej: Antropologia poznania obrazowego. Rola obrazu i dyskursu w poznawczym ujmowaniu świata. Lublin: Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2010.

Lyotard Jean-François: Kondycja ponowoczesna. Raport o stanie wiedzy. Przeł. Małgorzata Kowalska i Jacek Migasiński. Warszawa: Aletheia 1997.

Markowski Michał Paweł: Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki, Kraków: Universitas 2013.

Mencwel Andrzej: Wyobraźnia antropologiczna. Próby i studia. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2006.

O nowy humanizm w edukacji. Red. Janusz Gajda. Kraków: Wydawnictwo „Impuls” 2000.

Ong Walter Jackson: Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii. Przeł. Józef Japola. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2011.

Ong Walter Jackson: Osoba- świadomość – komunikacja. Przeł. Józef Japola. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2009.

Pankowska Krystyna: Kultura – sztuka – edukacja w świecie zmian: Refleksje antropologiczno- pedagogiczne. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2013.

Prejs Marek: Oralność i mnemonika. Późny barok w kulturze polskiej. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2009.

Radomski Andrzej: Historiografia a kultura współczesna. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2006.

Sikora Sławomir: Film i paradoksy wizualności. Praktykowanie antropologii. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2012.

Skotarczak Dorota: Historia wizualna. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2013.

Solewski Rafał: Synteza i wypowiedź. Poezja i filozofia w sztukach wizualnych na przełomie XX i XXI wieku. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie 2007.

Opublikowane
2020-01-03
Dział
Artykuły