Prawo do kultury w warunkach wolności gospodarczej

Abstrakt

Między gospodarką i kulturą istnieje silny związek, który można określić jako sprzężenie zwrotne – wzrost gospodarczy powoduje rozwój przemysłów kultury, a rozwój życia kulturalnego stymuluje dziedziny gospodarki bezpośrednio lub pośrednio związane z sektorem kultury. Nie należy jednak ograniczać się do takiego uproszczenia, ponieważ wolność gospodarcza prowadzi również do upowszechniania wzorców kultury masowej i powszechnej eksploatacji produktów wytwarzanych przez globalny przemysł kultury, przez co kultura narodowa poszczególnych państw bywa marginalizowana.

Celem artykułu jest nakreślenie relacji wolności gospodarczej do życia kulturalnego w kontekście prawa do kultury. Rozważania mają służyć poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, w jakim stopniu rozwija się dzięki działaniom wolnego rynku, a z drugiej strony, z jakimi negatywnymi zjawiskami wywołanymi nadużyciami wolności gospodarczej musi sobie obecnie radzić Polska. Prawo do kultury, jak i sama kultura są przez polskie państwo traktowane marginalnie. Świadczy o tym nie tylko wysokość środków z przeznaczanych na kulturę, które nie przekraczają 1% budżetu państwa, ale również polityka kulturalna, która nie wydaje się przystawać do sytuacji, w jakiej znajduje się Polska. Biorąc pod uwagę przytoczone wyżej fakty, nasuwa się pytanie o kierunek i sposób realizacji polityki kulturalnej. Powinna ona być zintegrowana z polityką edukacyjną, gospodarczą i fiskalną.