Polityczny wymiar sztuki – estetyczny wymiar polityki

  • Barbara Tryka Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Wydział Filozofii
Słowa kluczowe: sztuka zaangażowana; estetyka relacyjna; estetyka jako polityka; kontestacja; porządek symboliczny

Abstrakt

W artykule Autorka omawia zagadnienie sztuki zaangażowanej, która zyskuje coraz mocniejszą pozycję we współczesnej kulturze. Artyści zaangażowani, podobnie jak ruchy awangardowe, swe ideowe podstawy czerpie z myśli lewicowej. Jako taka stanowi ważny element lewicowej polityki. Dzieje się tak, ponieważ głównie środowiska lewicowe podkreślają pozytywną wartość tych praktyk, dążąc do zminimalizowania negatywnych skojarzeń powstałych wokół związku sztuki i polityki. Celem artystów zaangażowanych jest przekształcanie otaczającego świata zgodnie z ich takimi ideami, jak poprawa warunków społecznych czy kształtowanie świadomości społecznej. Znaczenie sztuki dla polityki podkreśla m.in. francuska filozofka o orientacji postmarksistowskiej Chantal Mouffe. Jej zdaniem działania artystyczne zawsze w pewnym stopniu mają znaczenie polityczne. W teoriach estetycznych również usiłuje się obronić tezę, że między sztuką a polityką istnieje trwała relacja, przykładem jest np. koncepcja estetyki relacyjnej Nicolasa Bourriauda lub Jacques’a Rancière’a koncepcja estetyki jako polityki.

Bibliografia

Bourriaud Nicolas: Estetyka relacyjna. tł. Ł. Białkowski. Kraków: MOCAK 2012.

Bürger Peter: Teoria awangardy. Tł. J. Kita-Huber. Kraków: Universitas 2006.

Dziamski Grzegorz: Awangarda po awangardzie. Od awangardy do postmodernizmu. Poznań: Wyd. Fundacji Humaniora 1995.

Eagleton Terry: Iluzje postmodernizmu. Tł. P. Rymarczyk. Warszawa: Spacja 1998.

Erbel J., Sadura P. (red.): Partycypacja. Przewodnik Krytyki Politycznej. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2012.

Gazda Grzegorz: Awangarda. W: Grzegorz Dziamski (red.). Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Od awangardy do postmodernizmu. Warszawa: Instytut Kultury 1996.

Home Stewart: Gwałt na kulturze. Utopia, awangarda, kontrkultura. Od lettryzmu do Class War. Tł. E. Mikina. Warszawa: Signum 1993.

Krytyki politycznej przewodnik lewicy: idee, daty i fakty, pytania i odpowiedzi. Oprac. Zespół „Krytyki Politycznej”. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2007.

Kurant Agnieszka, Dawicki Oskar, Ronduda Łukasz, Simon Janek, Bendyk Edwin: Manifest Nooawangardy http://www.obieg.pl/wydarzenie/13677 (dostęp 02.09. 2014).

Mouffe Chantal: Agonistyczne przestrzenie publiczne i polityka demokratyczna, tł. J. Maciejczyk, „Recykling Idei: media społecznie zaangażowane”, http://recyklingidei.pl/mouffe-agonistyczne-przestrzenie-publiczne-polityka-demokratyczna (dostęp 10.03.2014).

Mouffe Chantal: Polityczność. Przewodnik Krytyki Politycznej, Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2008.

Pracownia sztuki zaangażowanej „Rewiry”, http://www.rewiry.lublin.pl/#pg=3097879966252853590&ver=2013 (dostęp 21.02.2014).

Rancière Jaques: Dzielenie postrzegalnego. Estetyka i polityka. Tł. M. Kropiwnicki, J. Sowa. Kraków: Korporacja Ha!art 2007.

Rancière Jaques: Estetyka jako polityka. Tł. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2007.

Szlinder Maciej: Pojęcie dyskursu w teorii hegemonii Ernesto Laclau i Chantal Mouffe. „Homo Communicativus. Filozofia – komunikacja – język – kultura” 1(6):2011 s. 21-22.

Wołodźko Agnieszka: Sztuka partycypacyjna w krajach skandynawskich w latach 1990-2010. Poznań 2013, Praca doktorska, http://www.laznia.pl/czytelniaart,140,agnieszka_wolodzko_sztuka_partycypacyjna_w_krajach_skandynawskich_w_latach_1990_2010.html (dostęp 15.03. 2014).

Zydorowicz Jacek: Polska sztuka krytyczna po 1989 roku. Postmodernizm oporu czy signum temporis z opóźnionym zapłonem? „Kultura Współczesna” 2004 nr 2 (40).

Żmijewski Artur: Drżące ciała. Rozmowy z artystami. Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej 2008.

Żmijewski Artur: Stosowane Sztuki Społeczne. „Krytyka Polityczna” 2006 nr 11-12 s. 14-24.

Opublikowane
2020-01-02
Dział
Artykuły