Kultura intelektualna Żydów sefardyjskich w średniowiecznej Hiszpanii
Abstrakt
W średniowiecznej Hiszpanii diaspora żydowska zwana sefardyjską stworzyła wspólnotę bogatą pod względem religijnym, gospodarczym, kulturalnym i intelektualnym. Dzieje i losy hiszpańskich Żydów były ściśle związane z dwoma kręgami religijno-kulturowymi. Najpierw z utworzonym przez islam kalifatem, a następnie, za czasów rekonkwisty, która stopniowo odzyskała al-Andalus, z Kościołem katolickim. Ten specyficzny kontekst historyczny i społeczno-kulturowy ukształtował sefardyjskie życie kulturalno-intelektualne. Artykuł prezentuje ich wkład w hiszpańską kulturę od VIII wieku aż do pamiętnego 1492 r., w którym zostali wygnani, zapoznając czytelnika z bogatym dorobkiem intelektualnym zarówno w dziedzinie humanistyki (poezja, filozofia), jak też medycyny, matematyki czy astronomii.
Bibliografia
August-Zarębska A.: Ladino czy judezmo? O językach Żydów sefardyjskich. „Prace Filologiczne” 56:2009 s. 31-48.
Battenberg F.: Żydzi w Europie: proces rozwoju mniejszości żydowskiej w nieżydowskim środowisku Europy 1650-1933. Tł. A. Soróbka. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich 2008.
Beinart H.: Conversos on Trial: The Inquisition in Ciudad Real. Jerusalem: Magnes Press Hebrew University 1981.
Cohen A.: Talmud. Systematyczny wykład na temat Talmudu i nauk rabinów dotyczących religii, etyki i prawodawstwa. Tł. R. Gromadzka. Warszawa: Cyklady 1995.
Cohen M.R.: Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages. New Jersey: Princeton University Press 1995.
Cole P.: The Dream of the Poem. Hebrew Poetry from Muslim and Christian Spain, 950-1492. New Jersey: Princeton University Press 2007.
Diaz-Mas P.: Sephardim: The Jews from Spain. Chicago: Chicago University Press 2008.
Frank D. H., Leaman O. (red.). Historia filozofii żydowskiej. Kraków: Wydawnictwo WAM 2009.
Garaudy R.: L’islam en Occident: Cordoue, une capitale de l’esprit. Paris: L’Harmattan 1987.
Goitien S.D.: Jews and Arabs: Their Contacts Through the Ages. New York: Schocken 1955.
Gotiein S.D.: Between Hellenism and Renaissance – Islam, the Intermediate Civilization. „Islamic Studies” 2, no. 2, s. 217-233.
Idel M.: Kabała. Nowe perspektywy. Tł. M. Krawczyk. Kraków: Znak Wydawniczy Nomos 2006.
Johnson P.: Historia Żydów. Tł. M. Godyń, M. Wójcik, A. Nelicki. Kraków: Platan 1994.
Katz S.: The Jews in the Visigothics Kingdoms of Spain and Gaul. Cambridge: Mediaeval Academy of America Publications 1937.
Kolarzowa R.: Wprowadzenie do tradycji i myśli żydowskiej. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego 2006.
Lévy J.J., Cohen Y.: Żydzi sefardyjscy: odyseja sefardyjskich Żydów od czasów inkwizycji do naszych dni, 1492-1992. Tł. K. Pruski. Warszawa: Cyklady 2005.
Maccoby H: Judaism on Trial: Jewish-Christian Disputations in the Middle Ages. New Jersey: Fairleigh Dickinson University Press 1982.
Menocal M.R.: The Ornament of the World: How Muslims, Jews and Christians Created a Culture of Tolerance in Medieval Spain. Boston–New York–London: Little, Brown and Company 2009.
Nirenberg D.: Communities of Violence. Persecution of Minorities in the Middle Ages. New Jersey: Princeton University Press 1996
Ochman J.: Średniowieczna filozofia żydowska. T. 2. Kraków: Universitas 1995.
Pilarczyk K.: Literatura żydowska od epoki biblijnej do haskali: wprowadzenie religioznawcze, literackie i historyczne. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2009.
Poliakow L.: Historia antysemityzmu. Epoka wiary. T. 1. Tł. A. Rasińska-Bóbr, O. Hedemann. Kraków: Universitas 2008.
Sáenz-Badillos A.: Hebrew Invective Poetry: The Debate between Todros Abulafia and Phinehas Halevi. „Prooftexts” 16:1996 nr 1 s. 49-73.
Zając E.: Mojżesz z Leónu. W: Encyklopedia Katolicka. T. 13. Lublin: TN KUL 2009 kol. 59.
Zając E.: Nachmanides. W: Encyklopedia Katolicka. T. 13. Lublin: TN KUL 2009 kol. 617-618.
Ziemny A.: Poeci Złotej Ery. Warszawa: Fundacja Szalom 1996.
