Wpływ wyznania na tożsamość narodową Łemków
Abstrakt
Łemkowie zamieszkują pogranicze ukraińsko-słowacko-polskie. Od najdawniejszych czasów byli związani z chrześcijaństwem obrządku wschodniego (prawosławiem). W XVI i XVII wieku stali się unitami (grekokatolikami). W XIX i XX wieku część Łemków przeszła na wyznanie prawosławne. Większość pozostała jednak wierna Kościołowi greckokatolickiemu. Współcześnie Łemkowie wyznania greckokatolickiego najczęściej uważają się za przynależnych do narodu ukraińskiego. Łemkowie prawosławni najczęściej uważają się za odrębny naród.
Bibliografia
Barwiński M.: Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku – uwarunkowania i kontrowersje. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. II. Red. S. Dudra, B. Halczak, I. Betko, M. Šmigeľ. Zielona Góra–Słupsk: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2009.
Best P.J.: Łemko-Sojuz USA i Kanady. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. II. Red. S. Dudra, B. Halczak, I. Betko, M. Šmigeľ. Zielona Góra-Słupsk: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2009.
Best P.J.: Cztery opcje narodowej identyfikacji karpatorusińskich imigrantów w Ameryce Północnej od późnego XIX do wczesnego XXI wieku (szkic oraz studium przypadku). W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. IV. Cz. 1. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Słupsk–Zielona Góra: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2012.
Drozd R.: Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944-1989. Warszawa: Tyrsa 2001.
Drozd R. Ukraińcy w Polsce wobec swojej przeszłości (1947-2005). Słupsk–Warszawa: Tyrsa 2013.
Dudra S.: Metropolita Dionizy (Waledyński) 1876-1960. Warszawa: Warszawska Metropolia Prawosławna 2010.
Dudra S. Metropolita Dionizy wobec życia religijnego prawosławnych Łemków. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. III. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Głogów: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2010.
Grzesiak K.: Diecezja lubelska wobec prawosławia w latach 1918-1939. Lublin: Wyd. Archidiecezji Lubelskiej „Gaudium” 2010.
Kiryk F.: Tylicz. Ze studiów nad miastami i miasteczkami w rejonie osadnictwa łemkowskiego w okresie przedrozbiorowym. W: Łemkowie w historii i kulturze Karpat. Część pierwsza. Red. J. Czajkowski. Sanok: Muzeum Budownictwa Ludowego 1995.
Konečný S.: Postavenie Rusinov a Ukrajincov na Slovensku v dvadsiatom storoči a jeho determinanty. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. III. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Głogów: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2010.
Konieczny Z.: Polacy i Ukraińcy na ziemiach obecnej Polski w latach 1918-1947 (zarys problematyki). Przemyśl: Archiwum Państwowe 2010.
Kwilecki A.: Problemy socjologiczne Łemków na Ziemiach Zachodnich. Uwagi teoretyczne i terminologiczne. „Kultura i Społeczeństwo” 1966 nr 3.
Makar J.: Kwestia Bojków, Hucułów, Łemków, Rusinów wobec problemu jedności narodu ukraińskiego. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. Red. S. Dudra, B. Halczak, A. Ksenicz, J. Starzyński.Legnica-Zielona Góra: Łemkowski Zespół Pieśni i Tańca „Kyczera”2007.
Moklak J.: Łemkowszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej. Zagadnienia polityczne i wyznaniowe. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica” 1997.
Motyka G.: Tak było w Bieszczadach. Walki polsko-ukraińskie 1943-1948. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen 1999.
Mušinka M.: Rusini-Ukrajinci na Slovensku po pade komunistickeho režimu v roku 1989. W: Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu. Red. B. Halczak. Zielona Góra: Oficyna Wydawnicza Uniwersytetu Zielonogórskiego 2006.
Osadczy W.: Święta Ruś. Rozwój i oddziaływanie prawosławia w Galicji. Lublin: Wyd. Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 2007.
Pecuch M.: Tożsamość kulturowa Łemków w zachodniej Polsce i na Ukrainie. Studium porównawcze. Gorzów Wlkp.: Zjednoczenie Łemków, Koło w Gorzowie Wlkp. 2009.
Піпаш B.: Феномен регіонального сепаратизму в Закарпатті. Мукачево: Карпатська вежа 2009.
Pisuliński J.: Przesiedlenie ludności ukraińskiej z Polski do USRR w latach 1944-1947. Rzeszów: Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego 2009.
Pop I.: Malé dejiny Rusinov. Bratislava: Združenie Inteligencie Rusinov Slovenska [brw.].
Pudło K.: Łemkowie. Proces wrastania w środowisko Dolnego Śląska 1947-1985. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze 1987.
Reinfuss R.: Łemkowie (opis etnograficzny). Odbitka z „Wierchy” (Kraków) 14:1936.
Rieger J.: Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie. Warszawa: Wyd. Naukowe „Semper” 1995.
Румянцев O.: Питання національноїі дентичності русинів і українців Югославії (1918-1991). München–Berlin: Verlag Ottto Sagner 2010.
Słabig A.: Przesiedleńcy z akcji „Wisła” w powiecie pilskim/trzcianeckim w latach 1947-1970. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. IV. Cz. 1. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Słupsk–Zielona Góra: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2012.
Sowa A.L.: Stosunki polsko-ukraińskie 1939-1947. Kraków: Towarzystwo Sympatyków Historii 1998.
Stachowiak A.: Spór o 24 pounickie cerkwie na Podkarpaciu jako „soczewka” dylematów tożsamościowych Łemków. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. IV. Cz. 2. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Słupsk–Zielona Góra: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2012.
Šmigeľ M., Kruško Š.: Opcia. Proces opcie a presidlenia občanoc Československa do ZSRR na zaklade československo-sovietskej dohody z 10. jula 1946. Prešov: Koordinačný výbor reoptantov Slovenskej republiky v Prešove 2005.
Wójtowicz-Huber B.: Konwersje Łemków na prawosławie w przededniu I wojny światowej – przesłanki polityczne, socjalne i kulturowe. (Maszynopis udostępniony przez autorkę).
Wójtowicz-Huber B.: Władze polskie wobec sytuacji wyznaniowej na Łemkowszczyźnie w okresie międzywojennym. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. IV. Cz. 2. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Słupsk–Zielona Góra: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2012.
Wyrembelski S.: Kwestia kształcenia duchowieństwa dla Apostolskiej Administratury Łemkowszczyzny. W: Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, współczesność, kultura materialna i duchowa. T. IV. Cz. 2. Red. S. Dudra, B. Halczak, R. Drozd, I. Betko, M. Šmigeľ. Słupsk–Zielona Góra: Drukarnia Wydawnictwo „Druk-Ar” 2012.
