The Linguistic Artistry of Hildegard of Bingen as Exemplified in Her Letters
Abstrakt
Hildegardę z Bingen (1095-1179) uwzględniają współczesne badania naukowe prowadzone w wielu różnych dziedzinach. Ta dwunastowieczna benedyktynka jest jednym z najbardziej interesujących nas dziś autorów średniowiecza. Jej twórczość pozwala na poznanie ówczesnych poglądów odnoszących się do głównych obszarów wiedzy, takich jak teologia, filozofia, medycyna, przyrodoznawstwo.
Najważniejsze jej pisma to tzw. trylogia wizyjna, na którą składają się: Scivias, Liber divinorum operum, Liber vitae meritorum. Uzupełnieniem, a zarazem echem tej twórczości są listy, których zbiór jest cennym świadectwem epoki. Poruszone w nich zostały najbardziej ważkie problemy teoretyczne ówczesnych czasów. Listy stanowią zbiór dokumentów cennych także z literaturoznawczego punktu widzenia, jako interesujące przykłady średniowiecznego listu chrześcijańskiego. Pozwalają one przy tym przedstawić nie tylko umysłowość autorki, ale także sytuację panującą w ówczesnym świecie zewnętrznym. Tę ostatnią w kilku aspektach – religijnym, filozoficznym, duchowym, politycznym, społecznym. Językiem, w którym zostały napisane jest łacina, której – jak wiadomo – wizjonerka nie uczyła się w sposób systematyczny, a mimo to lektura dowodzi, że można listy te potraktować jako przegląd najważniejszych środków stylistycznych, jakimi dysponuje literatura europejska. Hildegarda wykorzystuje je wszystkie, choć najchętniej korzysta z metafor i rozbudowanych porównań. Chętnie i celowo stosuje aliteracje, nie unika tautologii. W jej listach natrafiamy na ustępy o zdecydowanie rytmizowanym i rymizowanym charakterze. W artykule środki te zostały zaprezentowane, choć ze względu na obfitość materiału z konieczności jedynie w pewnym wyborze. Są to środki odnoszące się do warstwy brzmieniowej i znaczeniowej tekstów oraz środki składniowe. Niniejszy artykuł nie wyczerpuje tematu, jedynie wyznacza perspektywę badawczą.
Bibliografia
Hildegardis Bingensis Epistolarium. Pars prima, edited by Leven von Acker. Corpus Christianorum Continuatio Mediaevalis vol. 91. Turnhout: Brepols, 1991.
Hildegardis Bingensis Epistolarium. Pars secunda, edited by Leven von Acker. Corpus Christianorum Continuatio Mediaevalis vol. 91A. Turnhout: Brepols, 1993.
Curtius, Ernst Robert. European Literature and the Latin Middle Ages. Translated by Willard R. Trask. Princeton: Princeton University Press, 1990.
Curtius, Ernst Robert. Literatura europejska i łacińskie średniowiecze. Translated by Andrzej Borowski. Kraków: Universitas, 1997.
Demetrius, On style, the Greek text of Demetrius’ De Elocutione edited after the Paris manuscript with introduction, translation and facsimiles by W. Rhys Roberts. Cambridge: Cambridge University Press, 1902. http://classicpersuasion.org/pw/demetrius/
Demetriusz. O wyrażaniu się. In Trzy stylistyki greckie: Arystoteles – Demetriusz – Dionizjusz. Translated and edited by Władysław Madyda, 81–167. Biblioteka Narodowa. Seria II, nr 75. Wrocław: Ossolineum, 1953.
Dronke, Peter. Women Writers of the Middle Ages: a Critical Study of Texts from Perpetua († 203) to Marguerite Porete († 1310). Cambridge: Cambridge University Press, 1996.
Fürkötter, Adelgundis. Briefwechsel von Hildegard von Bingen. Salzburg 1965.
Guriewicz, Aron. Kultura i społeczeństwo średniowiecznej Europy. Translated by Zdzisław Dobrzyniecki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen and Wydawnictwo Bellona, 1997.
Lucius Annaeus Seneca. Listy moralne do Lucyliusza. Translated by Wiktor Kornatowski, edited by Kazimierz Leśniak. Warszawa: PWN, 1961.
Lucius Annaeus Seneca. Moral Epistles. Translated Richard M. Gummere. The Loeb Classical Library, Cambridge, MA.: Harvard University Press 1917–25, vol. 1, http://www.stoics.com/seneca_epistles_book_1.html
Lucius Annaeus Seneca. Moral Epistles. Translated Richard M. Gummere. The Loeb Classical Library, Cambridge, MA.: Harvard University Press 1917–25, vol. 2, http://www.stoics.com/seneca_epistles_book_2.html
Małunowiczówna, Leokadia. Antologia listu chrześcijańskiego. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1978.
Retoryka antyczna i jej dziedzictwo. Ed. Jerzy Axer. Warszawa: Aletheia, 1996.
St. Augustine, “Confessions” and “Enchiridion.” Translated by Albert Cook Outler. Grand Rapids, MI: Christian Classics Ethereal Library, 1955.
Strzelczyk, Jerzy. Pióro w wątłych dłoniach. O twórczości kobiet w dawnych wiekach. Vol. 2. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2009.
The Cambridge History of Classical Literature. Vol. 1. Greek Literature. Part 4. The Hellenistic Period and the Empire, edited by P.E. Easterling and Bernard MacGregor Walker Knox. Cambridge: Cambridge University Press, 1989.
Winniczuk, Lidia. Epistolografia. Łacińskie podręczniki epistolograficzne w Polsce w XV-XVI wieku. Warszawa: Warszawska Drukarnia Naukowa, 1953.
