Przemiany teatru w dramacie. Kilka uwag o teatralnej koncepcji dramatu jako metodzie
Abstrakt
Teatralna koncepcja dramatu, jak twierdzą badacze, jest nierozerwalnie związana ze zjawiskiem Wielkiej Reformy Teatru. Podkreśla to pierwotną zależność obydwu dziedzin sztuki i owej więzi odrodzenie. W prezentowanym szkicu ośrodkiem zainteresowania stały się wybrane dramaty powstające w pierwszym trzydziestoleciu XX wieku i teorie zmierzające ku odnowie oblicza sceny, których autorami byli zarówno Prawodawcy Reformy: Craig, Appia i Fuchs, jak i ich spadkobiercy: Jessner, Reinhardt. Prześledzenie struktury dramatu ujawnia zaskakujące zbieżności z tymi teoriami. Ich jednak odkrycie, co należy podkreślić, staje się możliwe wyłącznie dzięki takiemu rozumieniu dzieła dramatycznego, które eksponuje istniejącą w nim wizję teatralną i jego teatralne przeznaczenie. Dlatego też wykorzystanie właśnie tej teorii pozwala na lepsze zrozumienie dramaturgii, odkrycie związków ze współczesnym jej teatrem i nierzadko również prześledzenie zmian zachodzących w samym teatrze, jako że nierzadko właśnie w dziele dramatycznym postulat reformowania teatru przetrwał próbę czasu.
Bibliografia
Bab J.: Teatr współczesny. Od Meiningeńczyków do Piscatora. Przeł. E. Misiołek. Warszawa: PIW 1959.
Bablet D.: Współczesna reżyseria 1887-1914. Przeł. E. Misiołek, T. Misiołek-Zabża. Warszawa: PIW 1973.
Bablet D.: Ekspresjonizm na scenie. W: Ekspresjonizm w teatrze europejskim. Przeł. A. Choińska, K. Choiński, E. Radziwiłłowa. Warszawa: PIW 1983.
Bablet D.: Rewolucje sceniczne XX wieku. Przeł. Z. Strzelecki. K. Mazur. Warszawa: PIW 1980.
Błok A.: Utwory dramatyczne. Przeł. J. Zagórski, S. Pollak. Kraków: Wyd. Literackie 1985.
Braun K.: Druga Reforma Teatru? Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Ossolineum 1979.
Braun K.: Przestrzeń teatralna. Warszawa: PWN 1982.
Braun K.: Wielka Reforma Teatru. Ludzie – Idee – Zdarzenia. Wrocław–Warszawa–Kraków– Gdańsk–Łódź: Ossolineum 1984
Braun K.: Wielka Reforma Teatru. Ludzie. Idee. Zdarzenia. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Ossolineum 1986
Brauneck M.: Die Welt als Bühne. Geschichte des europäischen Theaters. T. 1-5. Stuttgart– Weimar: J. B. Metzler Verlag 1993-2005.
Brauneck M.: Theater in 20. Jahrhundert. Programmschriften, Stilperioden, Kommentare. Hamburg: Rowohlt Tb. 2009.
Craig E.G.: O sztuce teatru. Przeł. M. Skibniewska. Warszawa 1985.
Craig E.G.: Towards a New Theater: Forty Designs for Stage Scenes with Critical Notes. New York: B. Blom 1969.
Dramat i teatr. Red. J. Trzynadlowski. Wrocław: Ossolineum 1967.
Fiebach J.: Von Craig bis Brecht. Studien zu Künstlertheorien in der ersten Hälfte des 20. Jahrhunderts. Berlin: Henschelverlag 1975.
Jessner L.: Schody sceną. W: Ekspresjonizm w teatrze niemieckim. Red. W. Dudzik, M. Leyko. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria 2009.
Kindermann F.: Theatergeschichte Europas. Salzburg: Otto Müller 1978.
Kleiner J.: Istota utworu dramatycznego. W: Studia z zakresu teorii literatury. Lublin: TN KUL 1956.
Nicoll A.: Dzieje dramatu. Przeł. H. Krzeczkowski. W. Niepokólczycki. J. Nowacki. Warszawa: PIW 1983.
Nicoll A.: Dzieje teatru. Przeł. A. Dębnicki. Warszawa: PIW 1974.
Problemy teorii dramatu i teatru. Red. J. Degler. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego 1988.
Skwarczyńska S.: Studia i szkice literackie. Warszawa: PAX 1953.
Sławińska I.: Odczytywanie dramatu. Warszawa: PWN 1988.
Sławińska I.: Reżyserska ręka Norwida. Kraków: Wyd. Literackie 1971.
Sławińska I.: Sceniczny gest poety. Zbiór studiów o dramacie. Kraków: Wyd. Literackie 1979.