Metoda psychodramatyczna we współczesnych badaniach antropologicznokulturowych
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest badawcza przydatność psychodramy jako procedury w badaniach z zakresu antropologii kultury. Współczesna niedostępność etnologicznych form życia społecznego będących tradycyjną przestrzenią badań etnologicznych zmusza do pytania o nowe metody badawcze, dzięki którym można oryginalnie zinterpretować zgromadzony już materiał badawczy. Stworzona przez Jakobiego Moreno psychodrama jest uznaną metodą leczniczą stosowaną przede wszystkim w psychoterapii. Będąca ważnym aspektem psychodramy metoda socjometryczna została uznana przez Lévi-Straussa jako ciekawa metoda mogąca służyć wypracowaniu statystycznych modeli czasu i przestrzeni w badaniach strukturalnych. Artykuł stawia pytanie, czy postrzegana w świetle Girardowskiej teorii kultura może być wyjaśniana dzięki dramatycznemu odtwarzaniu skryptów kulturowych takich jak mity i rytuały i ich socjometrycznej analizie. Odpowiedź na tak postawione pytanie jest ambiwalentna: z niewątpliwą szansą jaka może łączyć się z zastosowaniem oryginalnej procedury badawczej idą w parze wątpliwość związane z hipotetycznym charakterem Girardowskiej teorii kultury oraz z etycznymi pytaniami rodzącymi się w kontekście eksperymentu zakładającego ingerencję w ludzką psychikę.
Bibliografia
Anzieu D.: Le psychodrame analytique chez enfants. Paris: PUF 1956.
Cassirer E.: Esej o człowieku. Wstęp do filozofii kultury. Przeł. A. Staniewska. Przedmowa: B. Suchodolski. Warszawa: Czytelnik 1998.
Czapów Cz., Czapów G.: Psychodrama. Geneza i historia, teoria i praktyka, próba oceny. Warszawa: PWN 1969.
Eliade M.: Mit wiecznego powrotu. Przeł. K. Kocjan. Warszawa: Wyd. KR 1998.
Eliade M.: Sacrum a profanum. O istocie religijności. Przeł. R. Reszke. Warszawa: Wyd. KR 2008.
Freud S.: Totem i tabu. Przeł. M. Poręba, R. Reszke. W: Dzieła. T. 4. Warszawa: Wyd. KR 2009 s. 241-376.
Galińska E.: Inne techniki psychoterapii. Psychodrama. W: Psychoterapia. Teoria. Red. L. Grzesiuk. Warszawa: Eneteia – Wydawnictwo Psychologii i Kultury 2005 s. 517-530.
Geertz C.: Interpretation of Cultures. New York: Basic Books 1973.
Girard R.: Sacrum i przemoc. Przeł. M. Plecińska, J. Pleciński. T. 1-2. Poznań: Brama 1993-1994.
Girard R.: Things Hidden since the Foundation of the World. Trans. S. Bann, M. Metteer. Stanford: Stanford Univ. Press 1987.
Lévi-Strauss C.: Pojęcie struktury w etnologii. W: Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa: Wyd. Aletheia 2009 s. 275-320.
Lévi-Strauss C.: Struktura mitów. Antropologia strukturalna. Przeł. K. Pomian. Warszawa: Wyd. Aletheia 2009 s. 207-232.
Malewski J., Pawlak J., Strzelecka H.: Psychodrama – teoria i praktyka. „Studia Socjologiczne” 4:1967.
Malinowski B.: Argonauci Zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei. W: Dzieła. T. 3. Warszawa: PWN 1987.
Moreno J.L.: Die Grundlagen der Soziometrie. Wege zur Neuordnung der Gesellschaft. Köln: Westdeutscher Verlag 1954.
Moreno J.L.: Psychodrama und Soziometrie. Essentielle Schriften. Köln: Moll und Eckhardt 1989.
Pilkiewicz M.: Socjometryczna skala akceptacji jako technika badania pozycji jednostki w nieformalnej strukturze grupy. „Psychologia Wychowawcza” 1:1969.
Røine E.: Psychodrama. O tym jak grać główną role w swoim życiu. Przeł. S. Łęcki. Zabrze: Wyd. Medycyna i Edukacja 2005.
Staszkiewicz S., Tomczak K.: Psychodrama w psychoterapii. Ujęcie poznawczo- behawioralno-społeczne. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2012.
Turner V.: Proces rytualny. Struktura i antystruktura. Przeł. E. Dżurak, J. Tokarska-Bakir. Warszawa: PIW 2010.
Witzel M.: The Origins of the World’s Mythologies. New York: Oxford Univ. Press 2012.
