Przemoc w konsekwencjach pandemii COVID-19: analiza społeczno-kulturowa

Małgorzata Gruchoła

doi:10.18290/rkult22132.4

Małgorzata Gruchoła Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-2367-0416

DOI: https://doi.org/10.18290/rkult22132.4

Słowa kluczowe: COVID-19, Eurobarometr, mechanizm kozła ofiarnego, przemoc, teoria René Girarda, Worldometer's COVID-19 data

Abstrakt

W momencie kryzysu, którego przyczyną może być katastrofa naturalna (np. pandemia COVID-19), każda grupa społeczna szuka kozła ofiarnego (teoria René Girarda). Mechanizm ten w artykule obrazuje liczba zgonów z powodu SARS-CoV-2 traktowanych jako ofiara kolektywna. Celem artykułu było zbadanie źródeł i form przemocy oraz zidentyfikowanie kozła ofiarnego w postrzeganiu pandemii COVID-19 na podstawie 24. raportów Eurobarometru: Public opinion monitoring in the time of COVID-19, obejmujących okres od marca 2020 roku do czerwca 2021 roku. Opinie respondentów w zakresie konsekwencji pandemii traktowanych jako przejaw przemocy zostały zanalizowane w trzech obszarach: ekonomicznym, społecznym i zdrowotnym. Zastosowano ilościową analizę zawartości raportów, jakościową analizę treści, metodę porównawczą oraz analityczno-opisową.

Przyjęto sześć szczegółowych hipotez badawczych, z których trzy zostały potwierdzone. Została także tylko dla pierwszej fali potwierdzona hipoteza główna zakładająca, iż liczba zgonów w poszczególnych państwach UE, odnotowana w kolejnych falach pandemii COVID-19, traktowanych jako ofiara kolektywna, jest proporcjonalna do łącznej liczby odnotowanych przypadków przemocy ekonomicznej, społecznej i zdrowotnej w danym państwie. Wzrost zgonów implikuje wzrost zidentyfikowanych działań przemocowych.

Bibliografia

„COVID-19 Coronavirus Pandemic”. Dostęp 1.03.2021. https://www.worldometers.info/coronavirus/.

„COVID-19 Coronavirus Pandemic”. Dostęp 1.06.2021. https://www.worldometers.info/coronavirus/.

„COVID-19 Coronavirus Pandemic”. Dostęp 1.09.2020. https://www.worldometers.info/coronavirus/.

Bednarek, Józef. „Zagrożenia w cyberprzestrzeni”. W: Patologie społeczne, red. Mariusz Jędrzejko, 119–134. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2006.

Bourdieu, Pierre. Męska dominacja. Tłum. Lucyna Kopciewicz. Warszawa: Oficyna Naukowa, 2004.

Budzik, Stanisław. „Czy Chrystus był ‘kozłem ofiarnym’?: René Girard i jego interpretacja ofiary”. Studia Theologica Varsaviensia 35/1 (1997): 49–70.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 20 March 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 27 March 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 3 April 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 20 April 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 27 April 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 5 May 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 12 May 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 19 May 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 27 May 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 3 June 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 9 June 2020. Brussels: Eurobarometer 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 16 June 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 23 June 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 1 July 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: 7 July 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: September 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: October 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: December 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: January 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: February 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: March 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: April 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: May 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring at a glance in the time of COVID-19: June 2021. Brussels: Eurobarometer, 2021.

European Parliament. Public opinion monitoring in the time of COVID-19. Dostęp 2020-2021. Archiwum raportów: https://www.europarl.europa.eu/at-your-service/pl/be-heard/eurobarometer/public-opinion-in-the-time-of-covid-19.

European Parliament. Public opinion on COVID-19 vaccination. December 2020. Brussels: Eurobarometer, 2020.

Foucault, Michel. Power/knowledge. Selected interviews and other writings 1972–1977. New York: Pantheon Books, 1980.

Girard, René. „Demaskacja przemocy w ewangelicznym opisie Męki”. Przeł. Mirosława Goszczyńska. W drodze nr 4/140 (1985): 17.

Girard, René. „Rzeczy ukryte od założenia świata”. Tłum. Mirosława Goszczyńska. Literatura na Świecie nr 12(1983): 74–182.

Gołembowska, Monika. „Media zagrożeniem dla prawidłowego funkcjonowania młodego pokolenia”. W: Młode pokolenie – ofiary czy sprawcy przemocy, red. Teresa Sołtysiak i Aleksandra Nowakowska, 164–179. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2010.

Goszczyńska, Mirosława. „Posłowie”. W: René Girard. Kozioł ofiarny. Przeł. Mirosława Goszczyńska, 310–326. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1987.

Gruchoła, Małgorzata i Małgorzata Sławek-Czochra. „‘The culture of fear’ of inhabitants of EU countries in their reaction to the COVID-19 pandemic – a study based on the reports of the Eurobarometer”. Safety Science 135(2021): 1–9. doi.org/10.1016/j.ssci.2020.105140.

Gruchoła, Małgorzata i Justyna Szulich-Kałuża. „Społeczne postrzeganie przemocy w internecie – analiza porównawcza”. W: Współczesne media: Przemoc w mediach, red. Iwona Hofman i Danuta Kępa-Figura, t. 1, 147–166. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2020.

Kirwil, Lucyna. „Wpływ telewizji na dzieci i młodzież”. Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze 6(1995): 17–23.

Kłoczowski, Jan Andrzej. „Przemoc, sacrum, Ewangelia: o teorii religii René Girarda”. W drodze nr 4/140(1985): 9–16.

Kołakowski, Leszek. „Mircea Eliade: religia jako paraliż czasu”. W: Traktat o historii religii, red. Mircea Eliade, 2–9. Warszawa: KiW, 1966.

Kowalski, Mirosław i Mariusz Drożdż. Przemoc i zdrowie w obrazach telewizyjnych. Kraków: Impuls, 2008.

Kozielecki, Józef. Psychologia nadziei. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2006.

Nellis, Ashley i Joanne Savage. „Does Watching the News Affect Fear of Terrorism? The Importance of Media Exposure on Terrorism Fear”. Crime & Delinquency 58(2012): 748–768. doi:10.1177/0011128712452961.

Poznaniak, Wojciech. „Przemoc w grach komputerowych”. W: Przemoc i agresja jako zjawisko społeczne, red. Marzena Binczycka-Anholcer, 79–85. Warszawa: Polskie Towarzystwo Higieny, 2003.

Rowiński, Cezary. „Myśl René Girarda”. Literatura na Świecie nr 12 (1983): 296–308.

Sawicka, Anna. „Telewizyjne sceny przemocy a zachowania agresywne młodego widza”. Edukacja Medialna 3(2001): 10–16.

Schneider, Hans Joachim. Zysk z przestępstwa. Środki masowego przekazu a zjawiska kryminalne. Warszawa: PWN, 1992.

Schwager, Raymund. „Brauchen wir einen Sündenbock?, Gewalt und Erlösung in den biblischen Schriften”. Kulturverlag 3(1994): 26–36.

Szatan, Małgorzata. „Strach a lęk w ujęciu nauk humanistycznych”. Studia Gdańskie 31(2012): 325–342.

Szyszkowska, Maria. „Źródła przemocy oraz propozycja nowych wartości w edukacji”. W: Młode pokolenie – ofiary czy sprawcy przemocy, red. Teresa Sołtysiak i Aleksandra Nowakowska, 4–16. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, 2010.