Różnica pomiędzy ciałem a organizmem jako pomost między naukami szczegółowymi a filozofią w rozumieniu osoby ludzkiej
Abstrakt
Artykuł podejmuje problematykę wielości nauk w ogóle, ze szczególnym zwróceniem uwagi na nauki o człowieku, które prezentują odmienne wyniki poznawcze. Trudno jest je skoordynować ze względu na odmienność metod, celów i przedmiotów formalnych tych nauk, podczas gdy przedmiot materialny różnych nauk – realny człowiek – istnieje jako jedyny podmiot, o określonej i wyraźnie zdeterminowanej substancji. W konsekwencji tworzą one różne koncepcje człowieka. Czy jest możliwe skoordynowanie, czy pogodzenie tych różnych informacji o człowieku, zwłaszcza pochodzących z nauk szczegółowych, z antropologią filozoficzną?
Ogólne rozumienie organizmu biologicznego jest przedmiotem wielu nauk. Pojęcie organizmu jest obecne w filozofii dość długo – od czasów starożytnych. Pojawia się więc zarys problemu, a mianowicie rozróżnienie między organizmem, jako przedmiotem możliwego doświadczenia (zasadniczo wewnętrznym, ale i zewnętrznym) a ciałem w sensie metafizycznym, jako subontycznym elementem człowieka. Z metafizycznego punktu widzenia wydaje się (i to jest moja teza, a może to być tylko punkt wspomniany gdzieniegdzie przez niektórych autorów, który chciałbym szczególnie podkreślić), że owa całość – składająca się ze swych organicznych części, wszystkich zjednoczonych w systemowych wzajemnych zależnościach i rozmaitych relacjach – jest tylko przypadłościowa wobec substancji ludzkiej. Ta substancja ludzka to osoba. Ten swoisty „zespół przypadłości” tworzący ludzki organizm jest podporządkowany (poddany) substancji, istnieje w niej i przez nią.
Takie rozumienie organizmu, a dokładniej rozróżnienie między nim a ciałem, może wyznaczyć pole zainteresowań filozofii i innych nauk, a zarazem stworzyć pomost między nimi. Organizm ludzki może być dobrym obiektem różnorodnych badań w zakresie nauk szczegółowych. Jednak naukowcy nie powinni zapominać o metafizycznym i egzystencjalnym podłożu ludzkiego organizmu. Z drugiej strony, filozofowie poszukujący koniecznych przyczyn bytu ludzkiego muszą brać pod uwagę ten konieczny i specyficzny zespół przypadłości (organizm ludzki) oraz szczególną wiedzę o nim dostarczaną przez przedstawicieli nauk szczegółowych.
Bibliografia
Ballauff, Theodor. “Organismus.” In Historisches Wörterbuch der Philosophie, Bd. 6. Edited by Joachim Ritter, and Karlfried Gründer, 1330–1336. Darmstadt: Wissenschaftliche Buchgesellschaft, 1984.
Kamiński, Stanisław. “Notes on the Metaphilosophy of Man.” In Krąpiec, Mieczysław A., l-Man: An Outline of Philosophical Anthropology. Translated by Marie Lescoe, Andrew Woznicki, Theresa Sandok et al., 363 nn. New Britain: Mariel Publications, 1983.
Krąpiec, Mieczysław A. l-Man: An Outline of Philosophical Anthropology. Translated by Marie Lescoe, Andrew Woznicki, Theresa Sandok, et al. New Britain: Mariel Publications, 1983
Maryniarczyk, Andrzej. “Is the Human Soul Sexed? In Search for the Truth on Human Sexuality.” Studia Gilsoniana 9, no. 1 (2020): 87–142.
Maryniarczyk, Andrzej, and Arkadiusz Gudaniec. “Metafizyka człowieka w ujęciu Krąpca.” In Encyklopedia filozofii polskiej, vol. 2, 108–120. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2011.
Milcarek, Paweł. Teoria ciała ludzkiego w pismach św. Tomasza z Akwinu. Warszawa: ADAM, 1994.
Norkowski, Jacek M., OP. “Lekarz w służbie życia czy śmierci. Prawdziwa czy fałszywa alternatywa?” In Spór o początek i koniec życia ludzkiego, edited by Andrzej Maryniarczyk, Arkadiusz Gudaniec, Zbigniew Pańpuch, 457–486. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2015.
Otsason, Reet. “Życie po śmierci ciała. Hipoteza anima separata. Refleksje filozoficzne.” In Spór o początek i koniec życia ludzkiego, edited by Andrzej Maryniarczyk, Arkadiusz Gudaniec, Zbigniew Pańpuch, 337–358. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2015.
Pańpuch, Zbigniew. Spór o cielesność. Analiza ujęć wybranych problemów u tomistów egzystencjalnych oraz propozycja wprowadzenia do antropologii filozoficznej rozróżnienia między ciałem a organizmem. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, Wydawnictwo KUL, 2015.
