A Look at Medieval Aesthetics under the Backlight of Contemporary Aesthetics

Abstrakt

Spojrzenie na estetykę średniowieczną w świetle estetyki współczesnej

Autor tego eseju stara się ukazać wartość estetyki średniowiecznej poprzez dialogiczne zestawienie jej zasad z podstawowymi aspektami estetyki współczesnej. Dano zarys tych zagadnień, które najbardziej kontrastują z obecną kulturą: dominacja wiary religijnej w średniowieczu i fuzja z tradycją myśli greckiej w perspektywie metafizycznej, z której ta teoria jest rozwijana, a z niej ontologiczna teoria piękna i sztuki. Z drugiej strony obecna epoka, wciąż pełna zobowiązań wobec nowoczesności, znajduje się w stanie ogromnej metafizycznej kruchości, w tym w odniesieniu do wiary religijnej, nadmiernie ograniczając rozum do racjonalności naukowej. W tym sensie średniowiecze może zainspirować nas do ekspansji rozumu, co zostało już podjęte przez niektóre nurty fenomenologii. W tym kontekście analizuje się trudności średniowiecznej estetyki, aby wyraźnie wyobrazić sobie różnicę między pięknem a dobrem, coś, co zostało już zrobione w pewnych nowoczesnych nurtach, które nie wyzbyły się transcendencji — od Immanuela Kanta po Xaviera Zubiriego. Ukazane są różne koncepcje średniowiecza, głównie autorstwa Umberto Eco, z których bez idealizowania wyłaniają się ważne wartości. Broni się tezy, że nie można całkowicie wyrzec się teorii proporcji, ale należy ją rozwinąć w oparciu o bogatą ontologię, która wraz z „rzeczywistymi rzeczami” świata uwzględnia rzeczy zmysłowe, według propozycji Xaviera Zubiriego. Pozwala to krytycznie założyć rozszerzenie horyzontu estetycznego (otwarcie wartości estetycznych) typowe dla współczesności bez popadania w nihilizm.

Autor de este ensayo trata de mostrar el valor de la estética medieval poniéndola en diálogo con algunos aspectos fundamentales de la estética contemporánea. Se esboza una descripción de aquellas cuestiones que más contrastan con la cultura actual: la predominancia en la Edad Media de la fe religiosa y la fusión con la tradición del pensamiento griego en una perspectiva metafísica, de la que se parte en la elaboración de la teoría estética, desarrollando una teoría ontológica de la belleza y del arte. Por el contrario, la época actual, muy deudora aún de la modernidad, está instalada en una posición de enorme fragilidad metafísica y de fe religiosa, restringiendo en exceso la razón a la racionalidad científica. En este sentido, el medioevo puede inspirarnos en la tarea, ya emprendida por ciertas corrientes de la fenomenología, de ampliar la razón. En este marco se analizan las dificultades de la estética medieval para concebir claramente la diferencia entre la belleza y el bien, cosa que se ha hecho mejor en las líneas modernas que no han perdido lo transcendental, desde Immanuel Kant a Xavier Zubiri. Se bareman diversas concepciones de la Edad Media, de la mano fundamentalmente de Umberto Eco, y sin idealizarla, se destacan no obstante valores importantes en ella. Se defiende la tesis de que no es posible renunciar completamente a la teoría de la proporción, sino que debe ampliarse sobre la base de una ontología más rica, que, junto a las cosas-reales del mundo, tenga en cuenta las cosas-sentido, de acuerdo a la propuesta de Xavier Zubiri. Esto permite asumir críticamente la ampliación del horizonte estético (la apertura de los valores estéticos) propia del contemporáneo sin caer en el nihilismo.