Fryderyk Chopin i Furederikku Shopan — recepcja muzyki Fryderyka Chopina w kulturze japońskiej
Abstrakt
Niniejszy artykuł koncentruje się na próbie odkrycia istoty fenomenu japońskiej fascynacji osobą i twórczością Fryderyka Chopina. To zjawisko zostało już fragmentarycznie zilustrowane w publikacjach naukowych. Dotychczas jednak nie udzielono odpowiedzi na pytanie, dlaczego recepcja Chopina jest w Japonii od lat tak intensywna. Autor artykułu stawia tezę, że źródeł japońskiego fenomenu Chopina należy szukać w kulturze japońskiej, nie zaś w japońskim zainteresowaniu kulturą polską. Kategorie wa, wabi, sabi, kanpekishugi, kawaii i manga pozwalają naświetlić tę kwestię z właściwej perspektywy. Za sprawą „twórczej odtwórczości” Japończycy przekształcają muzykę polskiego kompozytora i dostosowują ją do własnych upodobań. Na skutek tego procesu powstaje japońska „nowa jakość”, która nie jest tożsama z pierwotnym kontekstem. Fryderyk Chopin zyskuje w Kraju Kwitnącej Wiśni nowe japońskie oblicze.
Bibliografia
Adamowicz, Klaudia, i Kamila Sosnowska. Oblicza kawaii. Bydgoszcz: Kirin, 2018.
Adler, Alex. The World of Kanji: A Book to Learn 2136 Japanese Characters through Real Etymologies. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2018.
Bernardyn, Piotr. „Japonia: Geniusz udomowiony”. Tygodnik Powszechny. Kwartalnik Chopinowski 02 2010, nr 31: 10.
Blocker, H. Gene, i Christopher L. Starling. Filozofia japońska. Tłum. Natalia Szuster. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2008.
Fish, Stanley. „Czy na tych ćwiczeniach jest tekst?”. W: Interpretacja, retoryka, polityka. Eseje wybrane. Tłum. i red. Andrzej Szahaj, 59–80. Kraków: Universitas, 2002.
Geertz, Clifford. Interpretacja kultur. Wybrane eseje. Tłum. Maria Piechaczek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005.
Gordon, Andrew. Nowożytna historia Japonii. Tłum. Iwona Merklejn. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2010.
Herma, Mariusz. „Fryderyk o skośnym spojrzeniu”. Przekrój 2010, nr 6: 46–49. Dostępny również jako „Dlaczego Azjaci kochają Chopina (bardziej niż Polacy)”. Ziemia Niczyja. Dostęp 19.10.2020. https://www.ziemianiczyja.pl/2010/04/dlaczego-azjaci-kochaja-chopina/.
Ingarden, Roman. „O estetyce fenomenologicznej”. W: Wybór pism estetycznych, red. Andrzej Tyszczyk, 4–25. Kraków: Universitas, 2006.
Iser, Wolfgang. Apelatywna struktura tekstów. Nieskończoność jako warunek oddziaływania prozy literackiej. W: Współczesna teoria badań literackich za granicą. Antologia. T. 4, red. Henryk Markiewicz, 97–125. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1992.
Japonia okresu Meiji, Od tradycji ku nowoczesności, red. Beata Kubiak Ho-Chi. Warszawa: Nozomi, 2006.
Japonia w oczach Polaków. Państwo-społeczeńśtwo-kultura, red. Józef Włodarski i Kamil Zeidler. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2009.
Juniper, Andrew, Wabi Sabi. Japońska sztuka dostrzegania piękna w przemijaniu. Tłum. Wojciech Usarzewicz. Gliwice: Sensus, 2018.
Kawai, Hayao. Japanese Psyche: Major Motifs in the Fairy Tales of Japan. Tłum. Sachiko Reece. Woodstock, CT: Spring Publications, 1997.
Kłoskowska, Antonina. Kultury narodowe u korzeni. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2005.
Kofin, Ewa. Ich słowa. Wrocław: Atut Oficyna Wydawnicza, 2009.
Kordzińska-Nawrocka, Iwona. „Japońska kultura popularna”. W: Kultury świata w dialogu, red. Anna Czajka-Cunico. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2012.
Kordzińska-Nawrocka, Iwona. „Kultura Japonii i jej cechy charakterystyczne”. W: Kultury świata w dialogu, red. Anna Czajka-Cunico. Warszawa: Wydawnictwo UKSW, 2012.
Koyama-Richard, Brigitte. Manga. 1000 lat historii. Tłum. Marta Domagalska. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008.
Kuyama, Kōichi. „O pracach translatorskich Yukio Kudo autora japońskiego przekładu ‘Pana Tadeusza’”. Wiek XIX: Roczniki Towarzystwa Literackiego imienia Adama Mickiewicza” 2 (44) 2009: 198–216.
Łojek, Jerzy. Szanse powstania listopadowego. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1986.
Machida, Bożena, Małgorzata Suzuki. „Soplicowo zimą – wywiad z Yukio Kudō”, 2001. Strona polska w Japonii. Dostęp 19.10.2020. http://www.klikdotsystems.jp/stronapolska/files/wywiad.html.
Maslow, Abraham, Motywacja i osobowość, tłum. Józef Radzicki, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2006.
Mathews, Gordon. Supermarket kultury. Globalna kultura – jednostkowa tożsamość. Tłum. Ewa Klekot. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2005.
Niekrasz, Lech Zdzisław. Chopin gra w duszy japońskiej. Warszawa: Rytm, 2010.
Okumura, Shizuka. „Chopin w Japonii. O współczesnych gustach muzycznych Japończyków i ich miłości do Polskiego Kompozytora”, 2017. Meakultura. Muzyka, edukacja, artyści. Dostęp 19.10.2020. http://meakultura.pl/artykul/chopin-w-japonii-o-wspolczesnych-gustach-muzycznych-japonczykow-i-ich-milosci-do-polskiego-kompozytora-1731.
Ōshima, Kazumi. “Recepcja twórczości Chopina w Japonii”, 2008. Tłum. Jerzy Ossowski. Chopin.pl. Dostęp 19.10.2020. https://www.chopin.pl/np/w_japonii.pl.html.
„Prof. Akiko Kasuya: Polacy i Japończycy pobodnie czują i myślą”, 2019. Dzieje.pl. Portal historyczny. Dostęp 19.10.2020. https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/prof-akiko-kasuya-polacy-i-japonczycy-podobnieczuja-i-mysla.
Rousseau, Jean-Jacques. Rozprawa o pochodzeniu i podstawach nierówności między ludźmi. Tłum. Henryk Elzenberg. Warszawa: PWN, 1956.
Said, Edward. Orientalizm. Tłum. Monika Wyrwas-Wiśniewska. Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2005.
Schodt, L. Frederik. Manga! Manga! The World of Japanese Comics. Tokio: Kodansha International, 1983.
Sekiguchi, Tokimasa. Eseje nie całkiem polskie. Kraków: Universitas, 2016.
Takasaka, Haruka. „Harmonia, ulotność, Nintendo…”. Tłum. Wioletta Laskowska-Smoczyńska. Tygodnik Powszechny. Kwartalnik Chopinowski 04. Vivace 2010, nr 41: 8–9.
Totman, Conrad. Historia Japonii. Tłum. Justyn Hunia. Kraków; Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009.
Ugrešić, Dubravak. Kultura karaoke. Tłum. Dorota Jovanka Ćirlić. Kraków: ha!art, 2013.
Zajączkowski, Ryszard. „Japońska Polska. Kulturowy wizerunek Polski w Japonii”. Zeszyty Naukowe KUL 60 (2018), nr 2 (242): 381–398.
Zajączkowski, Ryszard. „Literatura polska w Japonii”. Roczniki Kulturoznawcze 7 (2016), nr 3: 147–169.
Zaremba-Penk, Joanna. Ikonografia mangi. Wpływ tradycji rodzimej i zachodnich twórców na wybranych japońskich artystów mangowych. Bydgoszcz: Kirin, 2019.
