Medialne reprezentacje biedy

Abstrakt

Przedmiotem badań niniejszego opracowania są medialne obrazy społecznych nierówności, wyznaczające pozycje jednostek w strukturze społecznej, a dokładniej — medialne obrazy biedy. Ważnym pytaniem, na które próbowano odpowiedzieć, to pytanie o siatkę pojęciową w odniesieniu do pomiaru reprezentacji biednych. Stawiane są pytania o to jak w mediach (Rzeczpospolitej i Gazecie Wyborczej) wybrzmiewa problem „konsumentów z usterką” (zgodnie z terminologią Zygmunta Baumana), a jak prezentowani są „społeczni normalsi”, którzy stabilizują społeczno-polityczny system, ale również konserwatywne zachowania? Czy ci drudzy są nadreprezentowani w mediach — jako przykład do naśladowania dla pozostałych? Czy dyskursywna strategia stygmatyzująca biedę dominuje na łamach najpopularniejszych polskich dzienników opiniotwórczych? Czy bieda jest przedstawiana jako zjawisko będące przejawem dysfunkcjonalnego charakteru reguł tworzących mechanizmy sytuowania jednostek w ramach struktury społecznej, czy raczej jako pewien „normalny”, nieusuwalny element ładu zbiorowego? Dyskurs o biedzie okazał się być zróżnicowany w zależności od ideologicznej orientacji danego tytułu prasowego. Biedni byli przedstawieni zarówno jako „winni swojej sytuacji” i niesłusznie otrzymujący świadczenia społeczne, jak i niesprawiedliwie potraktowani przez okoliczności zewnętrzne. Makrostrukturalny obszar różnic w dyskursie na temat ubóstwa został również określony na ideologicznej osi interwencjonizmu (konserwatyzmu) i liberalizmu.