Cele życiowe młodzieży kończącej szkołę podstawową. Próba klasyfikacji wartości młodego pokolenia

Abstrakt

Wartości jako materialne oraz niematerialne cenności dla człowieka lub grupy ludzi stanowią podstawowy element rzeczywistości społecznej, w której człowiek wzrasta i kształtuje się jako istota społeczna. Obecnie w literaturze przedmiotu często mówi się o kryzysie wartości, współistnieniu wielu równorzędnych, wzajemnie się wykluczających wartości, jak również permisywizmie wartości.

Artykuł podejmuje próbę ukazania systemu wartości uczniów klas ósmych szkół podstawowych. Chodzi o odpowiedź na pytanie, czy wartości układają się w jakieś bardziej ogólne modele i jakie są to modele? Badanie było realizowane za pomocą autorskiego kwestionariusza ankiety internetowej (CAWI) wypełnianego audytoryjnie w dniach 1.10.2018 r. – 12.01.2019 r. Badaną próbę stanowiło 70 185 uczniów z terenu Polski. Następnie respondenci zostali odlosowani do reprezentatywnej, w skali kraju, liczby 8530 uczniów, spośród których ósmioklasiści reprezentowani byli przez 1986 respondentów.

 Wyniki badań pozwalają stwierdzić, że główne cele życiowe respondentów układają się w zhierarchizowany system wartości, wyznaczany poprzez takie cechy jak płeć, sytuacja materialna rodziny, stopień zaangażowania religijnego, wielkość miejscowości zamieszkania. Ponadto cele życiowe badanych można sprowadzić do mniejszej liczby grup, które można nazwać grupami wartości. Zatem w systemie ważnych wartości młodego pokolenia funkcjonują wartości etyczne, konsumpcyjno-materialne, hedonistyczne, ale także rodzinne, socjocentryczne i społecznie pożądane, religijne i perfekcjonistyczno-witalne.