Profetyczny ironista na przełomie epok – o możliwych śladach koncepcji ironii Kierkegaarda w poemacie Norwida Quidam

Abstrakt

Artykuł wskazuje interesujące zbieżności w myśli Norwida i Kierkegaarda – dwóch Sokratesów dziewiętnastowiecznej Europy – dotyczące m.in. diagnozy kondycji społeczeństwa chrześcijańskiego tylko z nazwy. Autorka sugeruje, że Norwid mógł poznać niektóre idee duńskiego filozofa nie poprzez bezpośrednią lekturę jego dzieł, ale „z drugiej ręki”. Wskazuje na możliwą rolę berlińskiego środowiska studenckiego (m.in. Caspara Wilhelma Smitha) w transmisji myśli Duńczyka. Poszukuje śladów znajomości przez Norwida recenzji rozprawy Kierkegaarda O pojęciu ironii, ogłoszonej w „Deutsche Jahrbücher für Wissenschaft und Kunst” (1842) pióra Andreasa Frederika Becka. W drugiej części artykułu postawione zostaje pytanie, czy w bohaterze poematu Quidam Norwida odnaleźć można rysy Sokratesa – jednostki ironicznej (w rozumieniu Kierkegaarda) pojawiającej się na przełomie epok: pogaństwa i chrześcijaństwa. Autorka sugeruje, że na poemat Norwida można spojrzeć jako na głos w dyskusji heglistów i antyheglistów, toczonej na fali neohellenizmu niemieckiego, na temat podobieństw i różnic między platonizmem i chrześcijaństwem.