Czy niepojętość Boga tłumaczy jego ukrycie? Refleksja z punktu widzenia teizmu personalistycznego

Marek Dobrzeniecki

doi:10.18290/rf.2019.67.2-3

Marek Dobrzeniecki Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie, Collegium Joanneum https://orcid.org/0000-0002-1992-3222

DOI: https://doi.org/10.18290/rf.2019.67.2-3

Słowa kluczowe: J. L. Schellenberg; Roger Pouivet; Michael Rea; argument z ukrycia; analityczna filozofia religii; teologia bytu doskonałego; teologia bytu koniecznego; teizm personalistyczny; personalizm teistyczny

Abstrakt

Jeden z kontrargumentów do argumentu z ukrycia Boga, który zyskuje popularność w ostatnich latach, odnosi się do niepojętości Boga. Jeśli Bóg jest transcendentny, twierdzą zwolennicy tego argumentu (tj. Michael Rea i Roger Pouivet), to nie wiemy, czy Boska miłość wyraża się w otwarciu na osobiste relacje ze skończonymi istotami, jak twierdzi pierwsza przesłanka argumentu o ukrytości. Oskarżają J. L. Schellenberga o kształtowanie koncepcji Boga na wzór współczesnych koncepcji człowieka. W odpowiedzi wskazuję na fakt, że chociaż w pismach Schellenberga istnieje niebezpieczeństwo antropomorfizmu, personalistyczny teizm musi zaakceptować pierwszą przesłankę argumentu z ukrycia. Uzasadniam swoją tezę, odwołując się do zasady scholastycznej, która pozwala przypisać Bogu wszystkie doskonałości, i argumentując na rzecz tezy, że osobowość (rozumiana w kategoriach racjonalności i wolności) jest jedną z doskonałości.

Bibliografia

Anzelm z Canterbury. 2007. Monologion. W: Idem. Monologion. Proslogion. Przełożył Leszek Kuczyński, 20–187. Seria dwujęzyczna AD FONTES. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Besançon, Alain. 2017. Współczesne problemy religijne. Przełożył Wiktor Dłuski. Warszawa: Teologia Polityczna.

Boecjusz. 2007. Traktaty teologiczne. Przełożyli Agnieszka Kijewska i Rafał Bielak. Seria dwujęzyczna AD FONTES. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Davies, Brian. 2006. The Reality of God and the Problem of Evil. London, New York: Continuum.

Dennett, Daniel. 2014. „O prawdach, które nie sięgnęły celu”. W: Daniel Dennett i Alvin Plantinga. Nauka i religia. Czy można je pogodzić? Przełożyli Michał Furman i Łukasz Kwiatek, 69–88. Kraków: Copernicus Center Press.

Elders, Leo J. 1992. Filozofia Boga. Przełożyli Marek Kiliszek i Tadeusz Kuczyński. Warszawa: Wydawnictwo MAG.

Green, Adam, i Eleonore Stump (red.). 2015. Hidden Divinity and Religious Belief. New Perspectives. Cambridge: Cambridge University Press.

Grün, Anselm, i Tomáš Halík. 2017. Bóg zagubiony. Wiara w objęciach niewiary. Przełożył Marek Chojnacki. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Hart, David Bentley. 2013. The Experience of God. Being, Consciousness, Bliss. New Haven, London: Yale University Press.

Hick, John. 1994. Argumenty za istnieniem Boga. Przełożył Miłowit Kuniński. Kraków: Znak

Judycki, Stanisław. 2010. Bóg i inne osoby. Próba z zakresu teologii filozoficznej. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.

Judycki, Stanisław. 2014. Książeczka o człowieku wierzącym. Kraków: Dominikańskie Studium Filozofii i Teologii.

Kamiński, Stanisław. 2017. Epistemologiczno-metodologiczne problemy filozoficznego poznania Boga. W: Stanisław Janeczek i Anna Starościc (red.). Filozofia Boga. Część II: Odkrywanie Boga, 9–44. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Lévinas, Emmanuel. 2008. O Bogu, który nawiedza myśl. Przełożyła Małgorzata Kowalska. Kraków: Homini.

Lotz, Johannes Baptist. 1979. Person und Freiheit. Freiburg, Basel, Wien: Herder.

Mascall, Eric Lionel. 1988. Otwartość bytu. Teologia naturalna dzisiaj. Przełożył Sylwester Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.

McGinnis, Jon. (2015). „The hiddenness of ‘divine hiddenness’: divine love in medieval Islamic lands”. W: Adam Green i Eleonore Stump (red.). Hidden Divinity and Religious Belief. New Perspectives, 157–174. Cambridge: Cambridge University Press.

McKenzie, John L. (translation and introduction). 1968. Second Isaiah. The Anchor Bible. Vol. 20. Garden City: Doubleday & Company Inc.

Mędala, Stanisław. 2001. Chrystologia Ewangelii św. Jana. Kraków: Instytut Teologiczny Księży Marianów.

Moskal, Piotr. 2017. Metafizyczne poznanie tego, że Bóg istnieje. W: Stanisław Janeczek i Anna Starościc (red.). Filozofia Boga. Część II: Odkrywanie Boga, 247–261. Lublin: Wydawnictwo KUL.

Plantinga, Alvin. 1980. Does God Have a Nature? Milwaukee: Marquette University Press.

Pouivet, Roger. 2018. „Against Theistic Personalism: What Modern Epistemology Does To Classical Theism”. European Journal for Philosophy of Religion 10: 1–19.

Przanowski, Mateusz. 2018. „Christ as Deus Absconditus in Thomas Aquinas’s Theology”. Nova et Vetera. English Edition 16: 687–704.

Rea, Michael C. 2015. Hiddenness and transcendence, w: Adam Green i Eleonore Stump (red.). Hidden Divinity and Religious Belief. New Perspectives, 210–225. Cambridge: Cambridge University Press.

Russell, Bertrand. 2012. Dzieje zachodniej filozofii. Przełożyli Tadeusz Baszniak, Adam Lipszyc i Michał Szczubiałka. Warszawa: Aletheia.

Schellenberg, J. L. 1993. Divine hiddenness and human reason. Ithaca: Cornell University Press.

Schellenberg, J. L. 2005. „The hiddenness argument revisited (I)”. Religious Studies 41: 201–215.

Schellenberg, J. L. 2015. The Hiddenness Argument. Philosophy’s New Challenge to Belief in God. Oxford: Oxford University Press.

Stump, Eleonore. 2016. The God of the Bible and the God of the Philosophers. Milwaukee: Marquette University Press.

Tischner, Józef. 2010. Schyłek chrześcijaństwa tomistycznego. W: Idem, Myślenie według wartości, 201–223. Kraków: Znak.

Tomasz z Akwinu. 2011. O mocy Boga (tom V). Przełożyli Piotr Lichacz, Michał Paluch i Włodzimierz Zega. Seria dwujęzyczna AD FONTES. Kęty: Wydawnictwo Marek Derewiecki.

Wojtysiak, Jacek. 2012. Spór o istnienie Boga. Poznań: Wydawnictwo „W drodze”.