Dwa wymiary filozofii politycznej. Na marginesie debaty dwóch polskich filozofów XVII w.

Słowa kluczowe: filozofia polityczna, ład normatywny, ład instytucjonalny

Abstrakt

Poszukiwania prowadzone przez filozofów politycznych dotykają zwykle wymiaru normatywnego: wsparte na rozstrzygnięciach dotyczących pojmowania świata, niekiedy z udziałem osobowego Boga, oraz pojmowania człowieka w świecie tym osadzonego, ustalają podstawy ładu stanowiącego analogon kosmosu lub wyraz Bożej woli, następstwo ewolucji lub rozstrzygnięć świadomie dokonywanych przez panujących albo legitymizujących ich. Drugi wymiar budzi mniejsze zainteresowanie filozofów, większe prawników i politologów wkraczających niekiedy również na pole filozofii politycznej. Wymiar ten ma walor instytucjonalny, wiążąc się z próbą wskazania „mechanizmów” pozwalających realizować ład normatywny. Przedmiotem rozważań będą różne rozwiązania proponowane w obu wymiarach refleksji przez dwóch polskich autorów XVII w.

Bibliografia

Czuma, Ignacy. 1934. Absolutyzm ustrojowy. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Grześkowiak-Krwawicz, Anna. 2018. Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów: pojęcia i idee. Toruń: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.

Habermas, Jürgen. 2005. Faktyczność i obowiązywanie: teoria dyskursu wobec zagadnień prawa i demokratycznego państwa prawnego. Tłum. Adam Romaniuk i Robert Marszałek. Warszawa: Scholar.

Habermas, Jürgen. 2009. Uwzględniając Innego. Studia do teorii politycznej. Tłum. Adam Romaniuk. Warszawa: PWN.

Jaśtal, Jacek. 2015. „Konstruktywizm w metaetyce — perspektywa Arystotelesowska”. Diametros 45:122–43.

Kamykowski, Ludwik, red. 1938. Łukasz Opaliński. Pisma polskie. Warszawa: Wydawnictwo Kasy im. Mianowskiego–Instytut Popierania Nauki.

Lewandowski, Ignacy, red. 1991. Szymon Starowolski. Wybór z pism. Biblioteka Narodowa I, 272. Wrocław: Ossolineum.

Martyniak, Czesław. 1949. Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Opaliński, Łukasz. 1921. Obrona Polski przeciw Janowi Barclay’owi. Biblioteka Pisarzy Politycznych 2. Tłum. i opr. Kazimierz Tyszkowski. Lwów–Warszawa: Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych.

Opaliński, Łukasz. 1938a. Rozmowa plebana z ziemianinem albo dyszkurs o postanowieniu teraźnieyszym Rzeczypospolitey y o sposobie zawierania seymow. W: Kamykowski, Pisma polskie.

Opaliński, Łukasz. 1938b. Coś nowego, pisanego roku tysiąc sześćsetnego pięćdziesiątego wtorego? W: Kamykowski, Pisma polskie.

Opaliński, Łukasz. 1938c. Poeta nowy. W: Kamykowski, Pisma polskie.

Pietrzyk-Reeves, Dorota. 2012. Ład rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Sapała, Patryk. 2017. „Relacja między wolnością a prawem w pismach Stanisława Orzechowskiego”. W: Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, red. Anna Grześkowiak-Krwawicz i Jerzy Axer. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Starowolski, Szymon. b.r.w. Reformacya Obyczaiow Polskich: Wszytkim Stanom Oyczyzny naszey, teraźnieyszych czasow zepsowanych barzo potrzebna. b.m.w.

Starowolski, Szymon. 1991a. Prywat Polską kieruje… . W: Lewandowski, Wybór z pism.

Starowolski, Szymon. 1991b. Robak sumnienia złego… . W: Lewandowski, Wybór z pism.

Starowolski, Szymon. 1991c. Zguba Ojczyzny — stacyja. W: Lewandowski, Wybór z pism.

Szlachta, Bogdan. 1994. „Rozważania o państwach prawa”. Universitas, nr 9–10, 8–18.

Szlachta, Bogdan. 2005. Konstytucjonalizm czy absolutyzm? Szkice z francuskiej myśli politycznej XVI wieku. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Szlachta, Bogdan. 2007. Monarchia prawa? Angielska myśl polityczna doby Tudorów. Kraków: Księgarnia Akademicka.

Szlachta, Bogdan. 2020a. „Między pozytywizmem i normatywizmem prawniczym. Kilka uwag historyka myśli politycznej”. W: Formalne i nieformalne źródła prawa, red. Tomasz Barankiewicz, Tomasz Barszcz, Krzysztof Motyka i Jadwiga Potrzeszcz, 279–92. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.

Szlachta, Bogdan. 2020b. „W poszukiwaniu istoty wolności. Polski dwugłos z siedemnastego stulecia”. Myśl Polityczna 2 (3): 71–92.

Szymański, Antoni. 1931. „Zakon przyrodzony”. W: Księga pamiątkowa ku czci Profesora Władysława Abrahama, 2:1[365]–21[385]. Lwów: Gubrynowicz i Syn.

Zwierżdżyński, Marcin K. 2012. „Konstruktywizm a konstrukcjonizm”. Principia 56:117–35.

Opublikowane
2022-06-30
Dział
Artykuły