Piotra Chojnackiego teoria eklektycznej filozofii przyrody
Abstrakt
W artykule jest analizowana Piotra Chojnackiego teoria filozofii przyrody. Teoria ta była istotnym składnikiem rozwijanego w polskim środowisku filozoficznym tomizmu lowańskiego, który znajduje się aktualnie w kryzysie. Pokazuję, że ta metafilozoficzna teoria jest eklektycznym zestawieniem elementów pozytywizmu, neokantyzmu i arystotelizmu. Argumentuję, że przyczyną kryzysu tomizmu lowańskiego był eklektyczny charakter tej filozofii. Aczkolwiek we współczesnej filozofii dochodzi do rehabilitacji eklektyzmu, to jednak z uwagi na dominujący scjentyzm i naturalizm perspektywy rozwoju filozofii przyrody inspirowanej programem neotomizmu lowańskiego wydają się mocno ograniczone.
Bibliografia
Albrecht, Michael. 1994. Eklektik. Eine Begriffsgeschichte mit Hinweisen auf die Philosophie- und Wissenschaftsgeschichte. Stuttgart-Bad Cannstatt: Frommann-Holzboog.
Antoine-Mahut, Delphine, i Daniel Whistler. 2019. „Introduction. Un bon mort est un mort mort : vive Victor Cousin!”. W: Une arme philosophique. L’éclectisme de Victor Cousin. Red. Delphine Antoine-Mahut i Daniel Whistler. Paris: Editions des Archives Contemporaines.
Andrzejuk, Artur. 2017. Recenzja: Kazimierz Mikucki, Tomizm w Polsce po II wojnie światowej, Księgarnia Akademicka, Kraków 2015, stron 366. Rocznik Tomistyczny 6: 267–273.
Andrzejuk, Artur. 2012. „Czym jest tomizm?” Rocznik Tomistyczny 1: 11–17.
Bańka, Aleksander. 2008. Désiré Merciera ogólna teoria pewności. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Bańka, Aleksander. 2007. „Polscy neoscholastycy wobec filozoficznego programu szkoły lowańskiej”. Studia z Filozofii Polskiej 2: 87–116.
Bańkowski, Krzysztof. 1997. „Tomizm konsekwentny na tle odmian tomizmu”. Studia Philosophiae Christianae 32 nr 2: 211–219.
Billard, Jacques. 1997. L’éclectisme. Paris: Presses Universitaires de France.
Broda, Michał, i Rafał Tetela. 2017. „Kilka uwag o aktualności filozofii metafizycznej”. Poznańskie Studia Teologiczne 31: 179–197.
Chalcarz, Józef. 1969. „Zgon ks. prof. dra Piotra Chojnackiego”. Collectanea Theologica 39 nr 4: 149–150.
Chojnacki, Piotr. 1932. U źródeł reformy i u podstaw krytycyzmu filozofii św. Tomasza z Akwinu. Warszawa: [s.n.].
Chojnacki, Piotr. 1934. „Okresy i kierunki filozofii neoscholastycznej”. Ateneum Kapłańskie 34: 350–368.
Chojnacki, Piotr. 1938. Elementy filozofii chrześcijańskiej. Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Wyższej Kultury Religijnej.
Chojnacki, Piotr. 1939. Z filozofii przyrody i psychologii. Warszawa: Wydawnictwa Instytutu Wyższej Kultury Religijnej.
Chojnacki, Piotr. 1947. Filozofia tomistyczna i neotomistyczna. Poznań: Instytut Wydawniczy „Kultura”.
Chojnacki, Piotr. 1949. Wstęp do filozofii i zarys ontologii. Opole: Wydawnictwo Św. Krzyża.
Chojnacki, Piotr. 1955. Podstawy filozofii chrześcijańskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Chojnacki, Piotr. 1965. „Metoda dialektyczna Arystotelesa jako droga do zasadniczych przesłanek filozofii i nauki”. Studia Philosophiae Christianae 1 nr 2: 33–52.
Chojnacki, Piotr. 1969. Teoria poznania. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Chojnacki, Piotr. 1987a. „Postulaty i logika budowy i rozbudowy filozofii tomistycznej”. W: Piotr Chojnacki. Wybór pism. Red. Maria Szyszkowska, Czesław Tarnogórski, 195–229. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Chojnacki, Piotr. 1987b. „Pospolity rozsądek, nauki i filozofia”. W: Piotr Chojnacki. Wybór pism. Red. Maria Szyszkowska, Czesław Tarnogórski, 24–49. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
De Warren, Nicolas, i Andrea Staiti (red..). 2015. New Approaches to Neo-Kantianism. Cambridge: Cambridge University Press.
Dembowski, Edward. 1955. „Kilka myśli o eklektyzmie”. W: Edward Dembowski. Pisma. T. 3. Red. Anna Śladkowska i Maria Żmigrodzka, 339–371. Warszawa: PWN.
Dreitzel, Horst. 1991. „Zur Entwicklung und Eigenart der eklektischen Philosophie”. Zeitschrift für historische Forschung 18: 281–343.
Donini, Pierluigi 1988. „The history of the concept of eclecticism”. W: The Question of Eclecticism. Studies in Later Greek Philosophy, red. J. M. Dillon i Anthony A. Long, 15–33. Berkeley/Los Angeles/London: University of California Press.
Dubel, Lech, i Małgorzata Łuszczyńska. 2013. „Od myśli Tomaszowej do tomizmu. Dzieje doktryny”. Studia Iuridica Lublinensia 19: 101–118.
Duchliński, Piotr. 2016. „Heurystyczna rola obrazów świata w przyjmowaniu faktów filozoficznych”. Rocznik Filozoficzny Ignatianum 22, z. 2: 139–178.
Force, Pierre. 2009. „Montaigne and the Coherence of Eclecticism”. Journal of the History of Ideas 70, nr 4: 523–544.
Gilson, Étienne, Thomas Langan i Armand Maurer. 1977. Historia filozofii współczesnej. Od Hegla do czasów najnowszych. Tłum. Bohdan Chwedeńczuk i Sylwester Zalewski. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Gogacz, Mieczysław. 1981. „Filozofia tomistyczna w Polsce”. Życie i Myśl 31, 4: 67–81.
Gogacz, Mieczysław. 1973. Ważniejsze zagadnienia metafizyki. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Grat, Ireneusz. 2005. „Tomizm na tle innych nurtów filozofii chrześcijańskiej”. W: Miscellanea Historico-Iuridica 3: 31–41.
Gurr, John. 1959. The Principle of Sufficient Reason in Some Scholastic Systems, 1750–1900. Milwaukee: The Marquette University Press.
Hajduk, Zygmunt. 2007. Filozofia przyrody. Filozofia przyrodoznawstwa. Metakosmologia. Wyd. 2. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Hatzimichali, Myrto. 2011. Potamo of Alexandria and the Emergence of Eclecticism in Late Hellenistic Philosophy. New York: Cambridge University Press.
Hegel, Georg. 1979. Vorlesungen über die Geschichte der Philosophie. Vol. 1–2. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
Henrici, Peter. 2010. „Matteo Liberatore und Joseph Kleutgen, zwei Pioniere der Neuscholastik”. Gregorianum 91, nr 4: 768–789.
Herold, Natalia. „Działalność Naukowego Towarzystwa Tomistycznego w roku akademickim 2018–2019”. Index Copernicus International. Dostęp 02.02. 2021. https://journals. Index copernicus.com/api/file/viewByFileId/1074041.pdf.
Holzhey, Helmut. 1983. „Philosophie als Eklektik”. Studia Leibnitiana. Zeitschrift für Geschichte der Philosophie und der Wissenschaften 15: 19–29.
Horkhemier, Max. 2007. Krytyka instrumentalnego rozumu. Tłum. Halina Walentowicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Iwański, Piotr. 2009. Ks. Piotra Chojnackiego koncepcja filozofii. Busko-Zdrój: Wydawnictwo EUDAJMONIA-Zdrój.
Kamiński, Stanisław. 1989a. „Co daje stosowanie logiki formalnej do metafizyki klasycznej?” W: Jak filozofować?, red. Tadeusz Szubka, 125–134. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, Stanisław. 1989b. „Wyjaśnienia w metafizyce”. W: Jak filozofować?, red. Tadeusz Szubka, 151–176. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, Stanisław. 1989c. „O naturze filozofii”. W: Jak filozofować?, red. Tadeusz Szubka, 45–53. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kamiński, Stanisław. 1992. Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Kłósak, Kazimierz. 1980. Z teorii i metodologii filozofii przyrody. Poznań: Księgarnia Św. Wojciecha.
Kmiecik, Andrzej. 2009. Metafizyczne podstawy ontologii formalnej. Rozwinięcie idei ks. Piotra Chojnackiego. Warszawa: Wydawnictwo św. Tomasza z Akwinu.
Krasicki, Jan. 2019. „Hermann Cohen i Drugi. Triumf i upadek ‘czystego rozumu’”. Studia Philosophica Wratislaviensia 14, fasc. 3: 37–57.
Krąpiec, Mieczysław. 1993. Teoria analogii bytu. Dzieła. T. 1. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Lemańska, Anna. 1998. Filozofia przyrody a nauki przyrodnicze. Wybrane zagadnienia z teorii filozofii przyrody. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Lemańska, Anna, Adam Olszewski, Adam Świeżyński i Kamil Trombik. 2020. Kazimierz Kłósak. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.
Listkowska, Bożena. 2014. Tomizm otwarty Piotra Chojnackiego. Przyczynek do badań nad inspiracjami lowańskimi w neoscholastyce polskiej. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Markiewicz, Grzegorz. 2000. Spór o model społeczeństwa na łamach „Przeglądu Tygodniowego” i „Przeglądu Katolickiego” w latach 1864–1880. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Michalski, Konstanty. 1925. Kosmologia. Kraków: [Wydział Teologii Uniwersytetu Jagiellońskiego].
Mikucki, Kazimierz. 2015. Tomizm w Polsce po II wojnie światowej. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Mudroch, Vilem. 2005. „Joseph Priestley’s eclectic epistemology”. History of Philosophy Quarterly 22, 1: 49–71.
Morawiec, Edmund. 1985. „Chojnacki Piotr”. W: Encyklopedia Katolicka. T. 3, kol. 212. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Morawiec, Edmund, i Paweł Mazanka. 2017. „Kierunki odnowy metafizyki klasycznej nurtu tomistycznego”. W: Metafizyka. Część I. Koncepcje metafizyki, red. Stanisław Janeczek i Anna Starościc. Lublin: Wydawnictwo KUL, s. 285–316.
Mylik, Mirosław. 2016. „Wkład polskich filozofów z Galicji w neoscholastykę przełomu XIX i XX stulecia”. Galicja. Studia i Materiały 2: 74–85.
Noras, Andrzej. 2005. Kant a neokantyzm badeński i marburski. Wyd. 2. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Noras, Andrzej. 2019. „Filozofia Hermanna Cohena. Próba systematyki”. Studia Philosophica Wratislaviensia 14, fasc. 3: 7–19.
Podwysocki, Klemens. 1872. O idealizmie i pozytywizmie. Warszawa: [s.n.].
Reale, Giovanni. 2002. Historia filozofii starożytnej. T. 5: Słownik, indeksy i bibliografia. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Rogalski, Michał. 2018. Producenci margaryny? Marian Zdziechowski i polski modernizm katolicki. Kraków: Wydawnictwo Universitas.
Stępień, Antoni B. 2007. Wstęp do filozofii. Wyd. 5. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Symotiuk, Stefan. 1987. Pojmowanie krytycyzmu i modele krytyki w polskich sporach filozoficznych XX wieku. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Szubka, Tadeusz. 2016. „Filozofia bez teorii?” W: Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga, red. Anna Brożek, Alicja Chybińska, Mariusz Grygianiec i Marcin Tkaczyk, 463–476. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Szulakiewicz, Marek. 2002. Obecność filozofii transcendentalnej. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szyszkowska, Maria. 1987. „O życiu i twórczości filozoficznej Piotra Chojnackiego”. W: Piotr Chojnacki. Wybór pism, red. Maria Szyszkowska i Czesław Tarnogórski, 5–23. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Szyszkowska, Maria i Czesław Tarnogórski. 1987. „Posłowie”. W: Piotr Chojnacki. Wybór pism, red. Maria Szyszkowska i Czesław Tarnogórski, 366–367 Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Trochimska-Kubacka, Beata. 1997. Neokantyzm. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Trombik, Kamil. 2018. „Koncepcja uprawiania filozofii przyrody w ujęciu Tadeusza Wojcie-chowskiego — próba rekonstrukcji historyczno-filozoficznej”. Roczniki Filozoficzne 66, nr 1: 133–152.
Walczak, Monika. 2016. „Pojęcie, koncepcja, teoria. Rozgraniczenia terminologiczne”. W: Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga. Myśli o języku, nauce i wartościach. Seria druga, red. Anna Brożek, Alicja Chybińska, Mariusz Grygianiec i Marcin Tkaczyk, 477–483. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Węcławski, Michał. 2018. „Eklektyzm jako postawa filozoficzna”. HYBRIS 41: 126–145.
Ziemba, Teofil. 1872. Pozytywizm i jego wyznawcy w dzisiejszej Francyi. Kraków: [s.n.].
Copyright (c) 2021 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
