Prawda, Jej aspekty ontologiczne i idea intelektu nieskończonego w Badaniach logicznych Edmunda Husserla

Słowa kluczowe: korespondencyjna teoria prawdy, ontologiczna teoria prawdy, aletejologia, prawda jako wypełnienie, intelekt nieskończony, fenomenologia, poznanie bezpośrednie

Abstrakt

Celem niniejszego artykułu jest analiza teorii prawdy zawartej w Badaniach logicznych Edmunda Husserla. W swojej analizie wychodzę od szczegółowego opisu warunków możliwości prawdy na gruncie Husserlowskiej aletejologii. Pokazuję, że teoria ta przyjmuje korelację, paralelizm między subiektywnymi a obiektywnymi warunkami możliwości poznania jako warunek możliwości prawdy. Konsekwencją tych analiz jest wyjaśnienie, jak Husserl rozumie założoną w Badaniach korespondencyjną definicję prawdy, a także uzasadnienie tezy, że to rozumienie zakłada ontologiczną definicję prawdy i ideę intelektu niekończonego jako ideał bezpośredniej i wyczerpującej prezentacji przedmiotu poznania. Zaprezentowane przeze mnie wnioski nie stanowią jednak pełnej interpretacji aletejologii Husserla. Powstrzymuję się bowiem od wyciągania metafizycznych konsekwencji z tej teorii, tzn. nie rozstrzygam kwestii realizmu/idealizmu w Badaniach oraz kwestii tego, czy ideę intelektu niekończonego należy rozumieć w określony sposób metafizyczny (np. teistyczny), czy tylko jako ideę regulatywną w sensie Kanta.

Bibliografia

Armstrong, David M. 2009. „The general theory of truth-making”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 115–133. Stocksfield: Acumen.

Chądzyński, Arkadiusz. 2006. „Bezpośrednie poznanie ejdetyczne a koncepcja ‘poznania jako wypełnienia’”. Fenomenologia 4: 75–88.

David, Marian. 2009. „Truth-making and correspondence”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 137–157. Stocksfield: Acumen.

Dupré, Louis. 1964. „The concept of truth in Husserl’s ‘Logical Investigations’”. Philosophy and Phenomenological Research 24, no. 3 (III): 345–354.

Hopp, Walter. 2020. Phenomenology. A contemporary Introduction. New York: Routledge.

Husserl, Edmund. 2006. Badania logiczne. T. I. Prolegomena do czystej logiki. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Husserl, Edmund. 2000. Badania logiczne. T. II/I. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Husserl, Edmund. 2000. Badania logiczne. T. II/II. Badania dotyczące fenomenologii i teorii poznania. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Husserl, Edmund. 2008. Idea fenomenologii. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Husserl, Edmund. 1967. Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii. Tłum. Danuta Gierulanka. Warszawa: PWN.

Husserl, Edmund. 2011. Logika formalna i logika transcendentalna. Próba krytyki rozumu logicznego. Tłum. Grzegorz Sowinski. Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Husserl, Edmund. 1982. Medytacje kartezjańskie z dodaniem uwag krytycznych Romana Ingardena. Tłum. Andrzej Wajs. Warszawa: PWN.

Ingarden Roman S. 2000. „Modalna interpretacja mechaniki kwantowej i klasycznych teorii fizycznych”. Filozofia Nauki 8/2: 5–24.

Ingarden, Roman 1987. Spór o istnienie świata. T. 1., Ontologia egzystencjalna. Warszawa: PWN.

Ingarden, Roman. 1974. Wstęp do fenomenologii Husserla. Wykłady wygłoszone na uniwersytecie w Oslo (15 wrzesień — 17 listopad 1967). Tłum. Andrzej Półtawski. Warszawa: PWN.

Ingarden, Roman. 1963. Z badań nad filozofią współczesną. Warszawa: PWN.

Judycki, Stanisław. 2001. „O klasycznym pojęciu prawdy”. Roczniki Filozoficzne 49, nr 1: 25–62.

Judycki, Stanisław. 2006. „Prawda transcendentalna i kategorialna”. Przegląd Tomistyczny 12: 241–250.

Kern, Iso. 1964. Husserl und Kant. Eine Untersuchung über Husserls Verhältnis zu Kant und zum Neukantianismus. Den Haag: Martinus Nijhoff.

Lee, Chun Lo. 2009. „Teleologia świata i idea Boga. O znaczeniu Boga w fenomenologii Husserla”. Tłum. z niem. Jakub Duraj. Przegląd Filozoficzny — Nowa seria 18, nr 4 (72): 337–351.

Lowe Edward J. 2009. „An essentialist approach to truth-making””. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 201–216. Stocksfield: Acumen.

Łaciak, Piotr. 2007. „Pojęcie ‘oczywistości’ w fenomenologii Husserla”. Fenomenologia 5: 27–50.

Łaciak, Piotr. 2008. „Prawda jako idea regulatywna. Husserlowska fenomenologia wobec absolutyzmu i relatywizmu”. Folia Philosophica 26: 237–255.

Mulligan, Kevin, Peter Simons i Barry Smith. 2009. „Truth-Makers”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 59–86. Stocksfield: Acumen.

Mulligan, Kevin. 2009. „Truth and the truth-maker principle in 1921”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 39–58. Stocksfield: Acumen.

Paśniczek Jacek. 2005. „O logice uprawdziwiaczy”. Filozofia Nauki 13/2, 50: 103–111.

Płotka, Witold. 2013. „Wokół herezji ‘zwrotu teologicznego’ w fenomenologii”. Fenomenologia 11: 79–92.

Półtawski, Andrzej. 1973. Świat, spostrzeżenie, świadomość. Fenomenologiczna koncepcja świadomości a realizm. Warszawa: PWN.

Rami, Adolf. 2009. „Introduction: Truth and truth-making”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 1–36. Stocksfield: Acumen

Reinach, Adolf. 1982. „On the Theory of the Negative Judgement”. Tłum. Barry Smith. W: Parts and Moments: Studies in Logic and Formal Ontology, red. Barry Smith, 315–377. München/Wien: Philosophia Verlag.

Restall, Greg. 2009. „Truthmakers, entailment and necessity”. W: Truth and Truth-Making, red. E. J. Lowe i A. Rami, 87–97. Stocksfield: Acumen.

Seifert, Josef. 1987. Back to ‘Things in Themselves’. A phenomenological foundation for classical realism. New York/London: Routledge & Kegan Paul.

Simons, Peter. 1982a. „Three Essays in Formal Ontology”. W: Parts and Moments: Studies in Logic and Formal Ontology, red. Barry Smith, 111–256. München/Wien: Philosophia Verlag.

Simons, Peter. 1982b. „Nota edytorska” do: Eugenie Ginsberg. „On the Concepts of Existential Dependence and Independence”. W: Parts and Moments: Studies in Logic and Formal Ontology, red. Barry Smith, 261–264. München/Wien: Philosophia Verlag.

Smith, Barry, i Kevin Mulligan. 1982. „Pieces of a theory”. W: Parts and Moments: Studies in Logic and Formal Ontology, red. Barry Smith, 15–109. München/Wien: Philosophia Verlag.

Smith, David W., i Ronald McIntyre. 1982. Husserl and Intentionality: A Study of Mind, Meaning and Language. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company.

Sokolowski, Robert. 2012. Wprowadzenie do fenomenologii. Tłum. Mariusz Rogalski. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Tugendhat, Ernst. 1970. Der Wahrheitsbegriff bei Husserl und Heidegger. Berlin: Walter de Gruyter & Co..

Tugendhat, Ernst. 1999. „O stosunku nauki do prawdy”. W: Ernst Tugendhat. Bycie, Prawda. Rozprawy filozoficzne. Tłum. Janusz Sidorek. Warszawa: Oficyna Naukowa .

Willard, Dallas. 1984. Logic and The Objectivity of Knowledge: A Study in Husserl’s Early Philosophy. Ohio: Ohio University Press.

Willard, Dallas. 1982. „Wholes, Parts and the Objectivity of Knowledge”. W: Parts and Moments: Studies in Logic and Formal Ontology, red. Barry Smith, 379–400. München/Wien: Philosophia Verlag.

Woleński, Jan. 2003. Epistemologia. T. III. Prawda i realizm. Kraków: Aureus.

Zahavi, Dan. 2012. Fenomenologia Husserla. Tłum. Marek Święch. Kraków: Wydawnictwo WAM.

Zahavi, Dan. 1992. Intentionalität und Konstitution. Eine Einführung in Husserls Logische Untersuchungen. Copenhagen: Museum Tusculanum Press.

Zuidervaart, Lambert. 2016. „Propositional and existential truth in Edmund Husserl’s ‘Logical Investigations’”. Symposium: Canadian Journal of Continental Philosophy 20, no. 1: 150–180.

Zuidervaart, Lambert. 2018. „Synthetic evidence and objective identity: The contemporary significance of early Husserl’s conception of truth”. European Journal of Philosophy 26/1: 121–144.

Opublikowane
2021-12-06
Dział
Artykuły