Anti-Evolutionary Creationism in Contemporary Poland and its Influence on Religious Education

Keywords: creationism, evolutionism, natural sciences, religion, education

Abstract

In this text, I analyze the theses put forward by Polish anti-evolutionary creationists, which in recent years have been expressed not only in scientific publications, but also in various forms of transmitting the content of religious faith and in public debates, which are an important aspect of the discussed field. The aim of the article is to define the main components of anti-evolutionary creationism and to capture the ways of thinking that lead to internal inconsistency of formulated concepts as well as their incoherence with philosophical, theological, and scientific knowledge.

I show how many aspects of anti-evolutionary creationism have been included in catechetical books published in the last decade in Poland. There are too many fundamental errors in their content that is often edited in a manner that does not serve to build a positive relationship between science and religious faith. Evolutionism is mainly associated with extreme naturalism, and creationism with a fundamentalist interpretation of the biblical accounts of creation and the rejection of the theory of evolution. Too little attention is paid to the scientific forms of evolutionism and the worthwhile currents of creationism. It results, among other things, from the lack of consultation of the problems that lie on the frontier between natural sciences and theology with those representatives of the Catholic Church who deal with interdisciplinary issues in daily academic practice.

References

Aby nie ustać w drodze (Podręcznik do nauki religii dla II klasy gimnazjum). Red. Jan Szpet, Danuta Jackowiak. Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha, 2013.

Baker, Jason M. „Adaptive speciation. The role of natural selection in mechanisms of geographic and non-geographic speciation”. Studies in History and Philosophy of Science Part C: Studies in History and Philosophy of Biological and Biomedical Sciences 36, nr 2 (2005): 303–326.

Brockman, John, red. Nauka a kreacjonizm. O naukowych uproszczeniach teorii inteligentnego projektu. Tłum. Dariusz Sagan, Sławomir Piechaczek. Warszawa: CIS, 2007.

Być świadkiem Zmartwychwstałego w świecie (Podręcznik do nauki religii dla II klasy liceum i technikum). Red. Piotr Pierzchała. Warszawa: Wydawnictwo Katechetyczne, 2013.

Chaberek, Michał. Kościół a ewolucja. Warszawa: Fronda, 2012.

Chaberek, Michał, Tomasz Rowiński. Stworzenie czy ewolucja. Dylemat katolika. Warszawa: Fronda, 2014.

Coyne, Jerry A., H. Allen Orr. Speciation. Sunderland, MA: Sinauer, 2004.

Coyne, Jerry A. „Teoria inteligentnego projektu. Wiara, która nie chce się ujawnić”. W: Brockman, Nauka a kreacjonizm, 15–34.

Czerkawski, Jarosław, Elżbieta Kondrek, Bogusław Nosek, red. Na drogach wiary (Podręcznik do nauki religii dla II klasy liceum i technikum). Kielce: Jedność 2013.

Drees, Willem B. Nauka wobec wiary. Spory, debaty, konteksty. Tłum. Krzysztof Skonieczny. Kraków: Copernicus Center Press, 2016.

Dziadosz, Dariusz. Tak było na początku. Izrael opowiada swoje dzieje. Przemyśl: Wydawnictwo Archidiecezji Przemyskiej, 2011.

„Dziekani: ewolucja istnieje, a Giertych i Orzechowski kompromitują kraj”. Wirtualna Polska, 25.10.2006. Dostęp 29.08.2020. https://wiadomosci.wp.pl/dziekani-ewolucja-istnieje-a-giertych-i-orzechowski-kompromituja-kraj-6037394693579393a.

Ehrlich, Paul R. Human Natures. Washington, DC: Shearwater Books, 2000.

Fenchel, Tom. The Origin and Early Evolution of Life. Oxford—New York: OUP, 2002.

Futuyma, Douglas J. Ewolucja. Warszawa: Wydawnictwa UW, 2008.

Giertych, Maciej. „Creationism, evolution. Nothing has been proved”. Nature, nr 444 (2006): 265. https://www.nature.com/articles/444265d.

Giertych, Maciej. „Dinozaury żyły w czasach ludzi”. Wprost, 23.10.2006. Dostęp 18.08.2020. https://www.wprost.pl/96230/maciej-giertych-dinozaury-zyly-w-czasach-ludzi.html.

Giertych, Maciej. „Nauka na służbie ideologii.” Opoka w kraju 46 (2003): 6–8. Dostęp 20.08.2020. http://opoka.giertych.pl/owk46.htm.

Gould, Stephen J. The Structure of Evolutionary Theory. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2002.

Hajduk, Zygmunt. Ogólna metodologia nauk. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2001.

Hazen, Robert M. Genesis. The Scientific Quest for Life’s Origin. Washington, DC: Joseph Henry Press, 2005.

Heller, Michał. Nauka i Teologia—niekoniecznie tylko na jednej planecie. Kraków: Copernicus Center Press, 2019.

Heller, Michał. „Jak uczyć o stworzeniu?”. Tarnowskie Studia Teologiczne 32, nr 1 (2013): 115–120.

Heller, Michał. Filozofia przypadku. Kosmiczna fuga z preludium i codą. Kraków: Copernicus Center Press, 2011.

Heller, Michał. „Naukowy obraz świata a zadanie teologa”. W: Obrazy świata w teologii i w naukach przyrodniczych, red. Michał Heller, Stanisław Wszołek, Stanisław Budzik, 13–27. Tarnów: Biblos 1996.

Jan Paweł II. „Magisterium Kościoła wobec ewolucji (Przesłanie do członków Papieskiej Akademii Nauk, Watykan 22.X.1996)”. Osservatore Romano 18, nr 1 (1997): 18–19.

Jan Paweł II. „Posłanie do o. George’a V. Coyne’a, dyrektora Obserwatorium Watykańskiego (Watykan 1.VI.1988)”. W: Tadeusz Sierotowicz, Nauka a wiara—przestrzeń dialogu. Obrazy świata jako przestrzeń dialogu pomiędzy nauką a teologią, 262–273. Tarnów: Biblos, 1997.

Jaromi, Stanisław. „Kościół a ewolucja—zasady dialogu”. Roczniki Filozoficzne 60, nr 4 (2012): 219–232.

Jermaczek, Andrzej. „Rec. Johnson J. W. G. 1989. Na bezdrożach teorii ewolucji. Wydaw. Michalineum, Warszawa-Struga”. Lubuski Przegląd Przyrodniczy 1, nr 3 (1990): 58–59.

Jezus uczy i zbawia (Podręcznik do nauki religii dla I klasy gimnazjum). Red. Zbigniew Marek, Andrzej Hajduk, Janusz Mółka, Anna Waliluk. Kraków: WAM, 2012.

Johnson, J. W. G. Na bezdrożach teorii ewolucji. Tłum. Jan Kempski. Warszawa-Struga: Michalineum, 1989.

„Katoliccy filozofowie: nie ma konfliktu między ewolucją a stworzeniem”. eKAI, 20.10.2006. Dostęp 2.09.2020. https://ekai.pl/katoliccy-filozofowie-nie-ma-konfliktu-miedzy-ewolucja-a-stworzeniem.

Kotowicz, Wojciech. „Józefa Życińskiego meta-przedmiotowe ujęcie relacji między nauką a religią”. Roczniki Filozoficzne 60, nr 4 (2012): 249–260.

Kowalski, Marian. “Argumenty kreacjonistów? Obal je wszystkie”. totylkoloteria.pl, 11.03.2018. Dostęp 2.09.2020. https://www.totylkoteoria.pl/2018/03/argumenty-kreacjonistow.html?fbclid=IwAR3waqJgG4TRFe0xuqEa89U7kww9DfqI4mXNEPt-RptwaNnP08Taa6ZsodE.

Krawczyk, Józef F. Człowiek nie zaistniał przez przypadek. Przegrałeś Darwinie!, Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalnie, 2003.

„Kto podważa teorię Darwina”. Nauka w Polsce, 17.10.2006. Dostęp 20.08.2020. https:// naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C25674%2Ckto-podwaza-teorie-darwina.html.

Luisi, Pier Luigi. The Emergence of Life. From Chemical Origins to Synthetic Biology. Cambridge: CUP, 2006.

Marek, Zbigniew, Andrzej Hajduk, Janusz Mółka, Anna Waliluk, red. Jezus uczy i zbawia (Podręcznik do nauki religii dla I klasy gimnazjum). Kraków: WAM, 2012.

Maryniarczyk, Andrzej. „Dlaczego kreacjonizm?”. W: Ewolucjonizm czy kreacjonizm (Przyszłość cywilizacji Zachodu), red. Piotr Jaroszyński, 41–91. Lublin: Fundacja Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej, 2008.

Maryniarczyk, Andrzej. Dlaczego stworzenie „ex nihilo”. Teoria metafizycznego kreacjonizmu. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2018.

Moje miejsce w świecie (Podręcznik do nauki religii dla II klasy szkół ponadgimnazjalnych). Red. Jan Szpet, Danuta Jackowiak. Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha, 2013.

Na drogach wiary (Podręcznik do nauki religii dla II klasy liceum i technikum). Red. Jarosław Czerkawski, Elżbieta Kondrak, Bogusław Nosek. Kielce: Jedność, 2013.

Niklewicz, Konrad. „Giertych chce zakazać Darwina w szkołach”. Gazeta.pl, 13.10.2006. Dostęp 20.08.2020, https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,3682091.html.

Pabjan, Tadeusz. „Czy nauka dowodzi istnienia Boga? Naukowa apologetyka Piusa XII”. Studia Philosophiae Christianae 45, nr 2 (2009): 277–294.

Pajewski, Mieczysław. „Meandry sporów o pochodzenie (cz. 5)”. Idź pod prąd, nr 13 (sierpień 2005): 8–9.

Papieska Komisja Biblijna. Interpretacja Pisma Świętego w Kościele (Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II oraz Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej). Tłum. Kazimierz Romaniuk. Poznań: Pallottinum, 1994.

Pezda, Aleksandra. „Wiceminister edukacji: Poradzimy sobie bez tolerancji”. Gazeta.pl, 14.10. 2006. Dostęp 21.08.2020. https://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114873,3684136.html.

Pius XII. Encyklika o pewnych fałszywych poglądach zagrażających podstawom nauki katolickiej Humani generis (12.08.1950). Vaticano: LEV, 1950.

Piwowar, Andrzej. „Biblijny opis stworzenia świata i człowieka w odniesieniu do nauk przyrodniczych”. W: Naukowy a religijny obraz początku wszechświata i człowieka. Perspektywy dialogu, red. Jacek Golbiak, Karol Jasiński, Wojciech Kotowicz, 49–95. Wydział Teologii UWM: Olsztyn, 2015.

Polak-Pałkiewicz, Ewa. „Ewolucja—obłok wiedzy czy ideologii”. Niedziela 46 (2006): 26. Dostęp 17.08.2020. https://www.niedziela.pl/artykul/80613/nd/Ewolucja---oblok-wiedzy-czy-ideologii.

Rauchfuss, Horst. Chemical Evolution and the Origin of Life. Berlin: Springer, 2008.

Ribas de Pouplana Lluis, red. The Genetic Code and the Origin of Life. New York: Academic/Plenum, 2004.

Sabath, Karol. „Jak zostałem fundamentalistą antyreligijnym”. Kosmos 42, nr 3–4 (1993): 687–714.

Safran, Rebecca J., Patrik Nosil. Speciation. The Origin of New Species, “Nature Education Knowledge” 3 (2012): 17.

Schwartz, Jeffrey H. Sudden Origins. Fossils, Genes, and the Emergence of Species. New York: Wiley, 1999.

Seckbach, Joseph, red. Origins. Genesis, Evolution and Diversity of Life. New York: Kluwer Academic Publishers, 2004.

Shubin, Neil H. „«Wielkie» przejście”. W: Brockman, Nauka a kreacjonizm, 95–105.

Ska, Jean-Louis. Introduction to Reading the Pentateuch. Tłum. Pascale Dominique. Winona Lake, IN: Eisenbrauns, 2006.

Słomka, Marek. Działanie Boga w świecie. Analiza filozoficzna. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2018.

Słomka, Marek. Ewolucjonizm chrześcijański o pochodzeniu człowieka. Lublin: Gaudium, 2004.

Słomka, Marek. „Antynaukowy kreacjonizm jako negacja teistycznego ewolucjonizmu”. W: Naukowy a religijny obraz początku wszechświata i człowieka. Perspektywy dialogu, red. Jacek Golbiak, Karol Jasiński, Wojciech Kotowicz, 113–124. Olsztyn: Wydawnictwo UWM, 2015.

Sowa, Łukasz. „Wpływ teorii ewolucji Karola Darwina na moralność, życie i pojmowanie świata”. Communitas 30, nr 1 (2008): 48–51.

Stancel, Stanisław, Lucjan Balter, Kazimierz Czulak, Paweł Góralczyk, red. Kosmos i człowiek. Poznań: Pallottinum, 1989.

Strus, Robert, Wiesław Galant, red. Świadczę o Jezusie w świecie (Podręcznik do nauki religii dla II klasy szkół ponadgimnazjalnych). Lublin: Gaudium, 2013.

Szpet, Jan, Danuta Jackowiak, red. Moje miejsce w świecie (Podręcznik do nauki religii dla II klasy szkół ponadgimnazjalnych). Poznań: Wydawnictwo św. Wojciecha, 2013.

Szymaniak, Marcin. „Maciej Giertych chce wyrzucić ewolucję ze szkół”. Życie Warszawy, 12.10.2006. Dostęp 17.08.2020. http://www.zw.com.pl/artykul/192900.html.

Teerikorpi, Pekka, Mauri Valtonen, Kirsi Lehto, Harry Lehto, Gene Byrd, Arthur Chernin. The Evolving Universe and the Origin of Life. The Search for Our Cosmic Roots. New York: Springer, 2009.

Turek, Józef. „Wszechświat czasowo nieskończony i stworzony”. Studia Warmińskie 28 (1991): 217–233.

„UW: teoria ewolucji jest powszechnie uznawana”. Wirtualna Polska, 19.10.2006. Dostęp 20.08. 2020. https://wiadomosci.wp.pl/uw-teoria-ewolucji-jest-powszechnie-uznawana-6037394343776897a.

Van Inwagen, Peter. „Księga Rodzaju a ewolucja”. Tłum. Marcin Iwanicki, Marek Osmański. Roczniki Filozoficzne 52, nr 1 (2004): 363–398.

Via, Sara. „Natural selection in action during speciation”. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 106 (2009): 9939–9946 (suplement 1).

„Wiedza kontra ignorancja”. Sprawy Nauki, 9.11.2006. Dostęp 2.09.2020. http://www.sprawynauki.edu.pl/archiwum/dzialy-wyd-papierowe/197-naukowa-agora/212–149.

Yockey, Hubert P. Information Theory, Evolution and the Origin of Life. Cambridge: CUP, 2005.

Zon, Józef. „Ewolucja i ewolucjonizm”. W: Dydaktyka filozofii, t. 7, Filozofia przyrody, red. Stanisław Janeczek, Anna Starościc, Dariusz Dąbek, Justyna Herda, 87–113. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.

Zon, Józef, Zuzanna Kieroń. „Człowiek jako wytwór ewolucji”. W: Dusza–Umysł–Ciało. Spór o jedność bytową człowieka, red. Andrzej Maryniarczyk, Katarzyna Stępień, 163–178. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2007.

Życiński, Józef. Bóg i stworzenie. Zarys teorii ewolucji. Lublin: Gaudium, 2011.

Published
2021-01-04
Section
Articles