Evolutionism–Creationism: In Search for a Platform of Dialogue
Abstrakt
Ewolucjonizm–kreacjonizm. Poszukiwanie płaszczyzny dialogu
W artykule przedstawiona została próba wskazania płaszczyzny dyskusji ewolucjonistów z kreacjonistami, która umożliwiałaby dialog zwiększający szansę wypracowania spójnego światopoglądu łączącego elementy wiedzy naukowej i wiary religijnej. W odniesieniu do różnych typów wiedzy zaproponowane zostało wyróżnienie trzech poziomów: 1) przedmiot badań, 2) wiedza o tym przedmiocie, 3) interpretacja tej wiedzy. Dialog może być prowadzony już na poziomie drugim, lecz z poszanowaniem wzajemnej autonomii i ukierunkowaniem raczej na inspirację, niż na integrację. Właściwą płaszczyzną dialogu jest poziom trzeci: interpretacja wiedzy oraz budowanie wizji świata i człowieka. Celem dialogu na tym poziomie jest integracja wszystkich elementów światopoglądu i dążenie do wyjaśnienia i zrozumienia całej rzeczywistości.
Bibliografia
Barbour, Ian G. When Science Meets Religion. Enemies, Strangers, or Partners? New York: Harper Collins, 2000.
Barrow, John D. New Theories of Everything. Oxford: OUP, 2007.
Bronk, Andrzej. “Teologia i nauki przyrodnicze (Uwagi na marginesie).” Roczniki Filozoficzne 39–40, no. 2 (1991–1992): 5–38. https://www.jstor.org/stable/43407897.
Bylica, Piotr. “Komplementarność nauki i religii.” Filozofia Nauki 14, no. 1 (2006): 59–68.
Bylica, Piotr. “Zarys modelu poziomów analizy w badaniach relacji nauki i religii.” Filozoficzne Aspekty Genezy 9 (2012): 221–53.
Bylica, Piotr. “Levels of Analysis in Philosophy, Religion, and Science.” Zygon. Journal of Religion & Science 50, no. 2 (2015): 304–28. doi:10.1111/zygo.12179.
Coyne, George V. “Georges Lemaître: Science and Religion.” In Georges Lemaître: Life, Science and Legacy, edited by Rodney D. Holder and Simon Mitton, 69–74. Berlin: Springer, 2012.
Dąbek, Dariusz. “Metodologiczne granice naturalistycznej interpretacji biologicznej teorii ewolucji.” In Teoria ewolucji a wiara chrześcijan, edited by Katarzyna Parzych-Blakiewicz and Edward Wiszowaty, 85–97. Olsztyn: Wydawnictwo UWM, 2010.
Dąbek, Dariusz. “Zastrzeżenia wobec kreacjonistycznej interpretacji Wielkiego Wybuchu.” Roczniki Filozoficzne 59, nr 2 (2011): 73–90. https://www.jstor.org/stable/43408932.
Gutowski, Piotr. “Józefa Życińskiego koncepcja relacji między religią a nauką.” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 85, no. 1 (2013): 15–30.
Hajduk, Zygmunt. Filozofia przyrody. Filozofia przyrodoznawstwa. Metakosmologia. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2007.
Hajduk, Zygmunt. Nauka a wartości: Aksjologia nauki. Aksjologia epistemiczna. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 2011.
Hajduk, Zygmunt. Filozofia nauk przyrodniczych. Uaktualniony wybór elementarnych kwestii. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2012.
Heller, Michał. “Naukowy obraz świata a zadania teologa.” In Obrazy świata w teologii i naukach przyrodniczych, edited by Stanisław Budzik, Michał Heller, and Stanisław Wszołek, 13–27. Tarnów: Biblos, 1996.
Heller, Michał. “The Ontology of the Planck Scale.” In Between Philosophy and Science, edited by Bartosz Brożek, Michael Heller, and Łukasz Kurek, 119–29. Kraków: Copernicus Center Press, 2013.
Heller, Michał. Nauka i Teologia – niekoniecznie tylko na jednej planecie. Kraków: Copernicus Center Press, 2019.
Heller, Michał. “Uwagi o metodologii kosmologii.” Roczniki Filozoficzne 26, no. 3 (1978): 65–75. https://www.jstor.org/stable/43409547.
Heller, Michał, and Janusz Mączka. Jedność nauki – jedność świata? Tarnów: Biblos, 2003.
Jodkowski, Kazimierz. Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm – kreacjonizm. Racjonalizm, racjonalność, relatywizm 35. Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1998.
Jodkowski, Kazimierz. Spór kreacjonizmu z ewolucjonizmem. Podstawowe pojęcia i poglądy. Warszawa: Megas, 2007.
Jodkowski, Kazimierz. “Zasadnicza nierozstrzygalność sporu ewolucjonizm–kreacjonizm.” Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria 83, no. 3 (2012): 201–22. doi:10.2478/v10271-012-0075-5.
John Paul II. Letter to Father George V. Coyne, Director of the Vatican Observatory. June 1, 1988. Accessed August 22, 2020. http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/letters/1988/documents/hf_jp-ii_let_19880601_padre-coyne.html.
Kloskowski, Kazimierz. Filozofia ewolucji i filozofia stwarzania. 2 vols. Warsaw: Wydawnictwo UKSW, 1999.
Kotowicz, Wojciech. 2012. “Józefa Życińskiego meta-przedmiotowe ujęcie relacji między nauką a religią.” Roczniki Filozoficzne 60, no. 4 (2012): 249–60.
Lambert, Dominique. Ryzykowne spotkanie teologii z nauką (original French title: Sciences et théologie: les figures d’un dialogue). Translated by Paloma Korycińska. Kraków: Copernicus Center Press, 2018.
Lekka-Kowalik, Agnieszka. Odkrywanie aksjologicznego wymiaru nauki. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2008.
Liana, Zbigniew. “Inspiracje chrześcijańskie w rozwoju myśli naukowej.” In Nauki przyrodnicze a teologia: konflikt i współistnienie, edited by Michał Heller, Zbigniew Liana, Janusz Mączka, and Włodzimierz Skoczny, 75–93. Tarnów: Biblos, 2001.
Łastowski, Krzysztof. “Lamarck i Darwin. U podstaw teorii ewolucji.” In Teoria i metoda w biologii ewolucyjnej. Poznańskie Studia z Filozofii Humanistyki 7, edited by Krzysztof Łastowski, 57–88. Poznań: Zysk i S-ka, 2005.
Maryniarczyk, Andrzej. “Creatio ex nihilo.” In Powszechna Encyklopedia Filozofii, 2:306–18. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2001.
Maryniarczyk, Andrzej. “Dlaczego kreacjonizm?” In Ewolucjonizm czy kreacjonizm, edited by Imelda Chłodna, Piotr Jaroszyński, Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn, and Paweł Tarasiewicz, 41–91. Lublin: Fundacja Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej, 2008.
Maxwell, Nicholas. “Non-empirical Requirements Scientific Theories Must Satisfy: Simplicity, Unity, Explanation, Beauty.” In Karl Popper, Science and Enlightenment, edited by Nicholas Maxwell, 125–42. London: UCL Press, 2017.
Mączka, Janusz, and Piotr Urbańczyk, eds. Teologia nauki. Kraków: Copernicus Center Press, 2015.
Napiórkowski, Stanisław C. Jak uprawiać teologię. Wrocław: Wydawnictwo Wrocławskiej Księgarni Archidiecezjalnej, 2002.
Ryszkiewicz, Marcin. Ziemia i życie. Rozważania o ewolucji i ekologii. Warsaw: Prószyński i S-ka, 1995.
Sikora, Marek. Pytanie o jedność nauki. Studium metodologiczno-filozoficzne. Bydgoszcz: Epigram, 2016.
Turek, Józef. “Poglądy metakosmologiczne G. Lemaître’a.” Roczniki Filozoficzne 32, no. 3 (1984): 31–47. https://www.jstor.org/stable/43409613.
Turek, Józef. 1991. “Wszechświat czasowo nieskończony i stworzony.” Studia Warmińskie 28 (1991): 217–33.
Turek, Józef. “Doświadczenie dialogu ze światem nauki.” In Od konfrontacji do dialogu. Doświadczenia Kościoła XX wieku. Materiały Tygodnia Eklezjologicznego 2000, edited by Andrzej Czaja, Violetta Kmiecik, and Krzysztof Kowalik, 367–73. Lublin: Wydawnictwo Gaudium, 2003.
Turek, Józef. “Metodologiczne ograniczenia procedur unaukowienia teologii.” Roczniki Filozoficzne 59, no. 2 (2011): 53–69. https://www.jstor.org/stable/43408931.
Urbański, Mariusz. Rozumowania abdukcyjne. Modele i procedury. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, 2009.
Weinberg, Steven. Dreams of a Final Theory. New York: Vintage Books 1994.
Wojtysiak, Jacek. “O możliwych strategiach teologa wobec nauki.” Roczniki Filozoficzne 59, no. 2 (2011): 325–44. https://www.jstor.org/stable/i40135089.
Zon, Józef. “Ewolucjonizm.” In Powszechna Encyklopedia Filozofii, 3:335–51. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2002.
Zon, Józef. “Kiedy ‘kreacja albo ewolucja’, a kiedy ‘kreacja oraz ewolucja’.” In Ewolucjonizm czy kreacjonizm, edited by Imelda Chłodna, Piotr Jaroszyński, Magdalena Smoleń-Wawrzusiszyn, and Paweł Tarasiewicz, 275–302. Lublin: Fundacja Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej, 2008.
Zon, Józef. “Ewolucja i ewolucjonizm.” In Dydaktyka filozofii, vol. 7, Filozofia przyrody, edited by Dariusz Dąbek, Justyna Herda, Stanisław Janeczek, and Anna Starościc, 87–113. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2013.
Życiński, Józef. Inspiracje chrześcijańskie w powstawaniu nauki nowożytnej. Lublin: Wydawnictwo KUL, 2000.
Życiński, Józef. “Epistemologiczne aspekty fundamentalistycznej interpretacji ewolucjonizmu.” Zagadnienia Filozoficzne w Nauce 30 (2002): 3–17.
Copyright (c) 2020 Roczniki Filozoficzne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
