Zwei Versionen der Quaestiones super De generatione et corruptione des Aegidius von Orleans

Abstrakt

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish]

Dwie wersje Quaestiones super De generatione et corruptione Idziego z Orleanu

Quaestiones super De generatione et corruptione Idziego z Orleanu istnieją w dwóch wersjach, z których krótsza zawarta jest w rękopisie Paris, Bibl. Nat. lat. 15805, zaś szersza w rękopisie Paris, Bibl. Mazarine 3493. Ponadto wiadomo było, z badań A. Maier i M. Grabmanna, iż dzieło to znajduje się też w trzech rękopisach watykańskich: Vat. lat. 3015, Vat. lat. 1061 oraz Vat. Pal. 1059; nie wiedziano jednak, do jakiej wersji należą te teksty.

Zajmując się w dwóch studiach − Die Theorie der Materiae des Aegidius von Orleans (Bochumer Studien zur Philosophie, Bochum 1991 − w druku) oraz Gilles d'Orléans, était-il averroïste? („Revue Philosophique de Louvain” 1990 s. 5-24) tekstem wersji krótszej i nie mając podwówczas dostępu do rękopisów watykańskich, postawiłem sobie trzy pytania dotyczące obu wersji: 1) Do jakiej wersji należą teksty rękopisów watykańskich? 2) Która z wersji jest wcześniejsza, a która późniejsza? 3) Czy można stwierdzić, na podstawie tych dwóch wersji, ewolucje stosunku Idziego z Orleanu wobec awerroizmu?

Obecny stan badań, których celem jest edycja krytyczna tego dzieła, pozwala udzielić odpowiedzi na te pytania. Ad 1^o: Reprezentantem wersji krótszej jest tekst z rękopisu Paris Bibl. Nat. lat. 15805; rękopis Bibliothèque Mazarine oraz rękopisy watykańskie zawierają wersję szerszą. Ad 2^o: Porównanie tekstów 17 analogicznych kwestii obu wersji pozwoliło ustalić ponad wszelką wątpliwość, iż wersja krótsza jest wcześniejsza, zaś szersza − późniejsza. Ad 3^o: Na podstawie wyników analizy wersji krótszej zaprezentowanych w drugim z wyżej wymienionych studiów, oraz analizy czterech kwestii wersji szerszej stwierdzić można co następuje: O ile wersja wcześniejsza wykazuje bardzo nieznaczne wpływy awerroizmu na Idziego z Orleanu, to wersja późniejsza świadczy o pogłębieniu się tego wpływu; ale i ta wersja nie może być uznana za tekst awerroistyczny.