Zarys metodologicznej charakterystyki filozofii ekologicznej

Zbigniew Wróblewski

Zbigniew Wróblewski

Abstrakt

The paper presents methodological characteristics of Ecological Philosophy. Its main and leading accounts are considered, like: Ecological Humanism of H.Skolimowski, Deep Ecology, Practical Philosophy of Nature (praktische Naturwissenschaft), Ecofeminism, Social Ecology and Ecological Philosophy of Christian Orientation.

The methodological characteristics consists of:
(1) providing stipulative and analytic definitions of crucial concepts used in the paper, like: „ecology”, „ecologism” and „ecological philosophy”;
(2) the genesis of Ecological Philosophy in the history of ideas, taking into account following aspects: critics of science and technology, critics of Western Philosophy, critics ofculture;
(3) presentation of common-or-garden topics of Ecological Philosophy in the domains of: ontology, philosophy of nature and axiology;
(4) presentation of main metaphilosophical accounts in Ecological Philosophy.

Bibliografia

Bateson G., Steps to an Ecology of Mind, San Francisco: Chandler Pub. Co. 1972.

Berry Th., The Dream of the Earth, San Francisco: Sierra Club Books 1988.

Birnbacher D., Ekologia, etyka anowe formy działań, [w:] Filozofia iekologia wposzukiwaniu nowego stosunku do przyrody, (Folia Philosophica, 10), pod. red.R.Panasiuka, A.Kaniowskiego, Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego 1993, s.61-89.

Birnbacher D., Technika, [w:] Filozofia. Podstawowe pytania, tł. [z jęz. niem.] K.Krzemieniowa, pod red. E.Martensa, H.Schnädelbacha, Warszawa: „Wiedza Powszechna” 1995, s.647-682.

Bonenberg M., Etyka środowiskowa. Założenia ikierunki, Kraków 1992.

Bookchin M., The Ecology of Freedom: The Emergence and Dissolution of Hierarchy, Palo Alto: Cheshire Books 1982.

Bunge M., Pięć zawiązków technofilozofii, [w:] Projektowanie isystemy. Zagadnienia metodologiczne, t.III, pod red.W.Gasparskiego, D.Miller, Wrocław–Warszawa–Kraków: „Ossolineum” 1981, s.131-139.

Callicott J.B., Elements of an Environmental Ethics: Moral Considerability and the Biotic Community, „Environmental Ethics”, 1(1979), Spring, s.71-81.

Capra F., Tao fizyki. Wposzukiwaniu podobieństw między fizyką współczesną amistycyzmem Wschodu, tł. [z jęz. ang.] P.Macura, Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS 1994.

Chlewiński Z., Ekologizm, [w:] Encyklopedia Katolicka, t.IV, pod red.R.Łukaszyka, L.Bieńkowskiego, F.Gryglewicza, Lublin: TN KUL 1983, kol.794 n.

Crebs Ch. J., Ekologia, tł. [z jęz. ang.] A.Kozakiewicz, M.Kozakiewicz, J.Szacki, Warszawa: PWN 1996.

Cyrzan H., Antropocentryzm, kosmocentryzm, biocentryzm aproblemy współczesnego ekologizmu, [w:] Człowiek iświat przyrody – edukacja ekologiczna, pod red. J.Dębowskiego, E.J.Pałygi, Olsztyn–Warszawa 1994, s.9-18.

Devall B., Sessions G., Ekologia głęboka. Żyć wprzekonaniu, iż Natura coś znaczy, tł. [zjęz. ang.] E.Margielewicz, Warszawa: Wyd. Pusty Obłok 1994.

Dołęga J.M., Zzagadnień metateoretycznych imerytorycznych ekofilozofii, „Studia Philosophiae Christianae”, 33(1997), nr1, s.270-278.

Dołęga J.M., Znaczenie sozologii iekofilozofii wsystemie edukacji ekologicznej, [w:] Szkoła przeżycia cywilizacyjnego, pod red. J.M.Dołęgi, J.Kuczyńskiego, A.Woźnickiego, Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR 1997, s.245-255.

Dorst J., Siła życia, tł. [z jęz. ang.] W.Dłuski, Warszawa: PIW 1987.

Ellul J., The Technological Society, transl. J.Wilkinson, New York: Knopf 1964.

Ferry L., Drzewo, człowiek, zwierzę. Nowy ład ekologiczny, tł. [z jęz. franc.] H.Miś, A.Miś, Warszawa: Wyd. Naukowe SCHOLAR 1995.

Fill A., Ekologia – lingwistyce, lingwistyka – ekologii, [w:] Szkoła przeżycia cywilizacyjnego, s.288-300.

Fox M., Pierworodne błogosławieństwo. Elementarz duchowości stworzenia przedstawiony wczterech drogach, dwudziestu sześciu tematach idwóch pytaniach, tł. [z jęz. ang.] A.Wilczak, Poznań: Wyd. Zysk iS-ka 1995.

Fromm E., Mieć czy być, tł. [z jęz. niem.] J.Karłowski, Poznań: Dom Wydawniczy Rebis 1995.

Fromm E., Zdrowe społeczeństwo, tł. [z jęz. niem.] A.Tanalska-Dulęba, Warszawa: PIW 1996.

Glasser H., Naess's Deep Ecology Approach and Environmental Policy, „Inquiry”, 1996, No. 39, s.157-187.

Haeckel E., Generelle Morphologie der Organismen, Bd. I-II, Berlin 1866.

Haugen E., The Ecology of Language, Stanford: Stanford University Press 1972.

Healing the Wounds: The Promise of Ecofeminism, ed. J.Plant, Philadelphia: New Society Publishers 1989.

Henderson H., Creating Alternative Futures: The End of Economics, New York: Berkeley Pub. Corp. 1978.

Horst H., Ekologia człowieka, tł. [z jęz. ang.] Z. Danielewicz, Warszawa: „Wiedza Powszechna”, 1976.

Houle K.L., Spinoza and Ecology Revisted, „Environmental Ethics”, 19(1997), Winter, s.417-431.

Hull Z., Filozofia ekologii jako nowa dziedzina filozofowania, [w:] Filozofia ibioetyka. Materiały VI Polskiego Zjazdu Filozoficznego wToruniu 5-9 września 1995. Sekcja Bioetyki iEkofilozofii, pod red.W.Tyburskiego, Toruń: TOP Kurier 1996, s.9-29.

Illich I., Deschooling Society, Harper and Row, New York 1983.

Illich I., Medical Nemesis: The Expropriation of Health, New York: Bantam 1977.

Jonas H., Zasada odpowiedzialności. Etyka dla cywilizacji technologicznej, tł.[z jęz. ang.] M.Klimowicz, Kraków: Wyd. Platan 1996.

Krebs Ch. J., Ekologia. Eksperymentalna analiza rozmieszczenia iliczebności, tł. [z jęz. ang.] A.Kozakiewicz, M.Kozakiewicz, J.Szacki, Warszawa: PWN 1996.

Leopold A., ASand County Almanac: With Essays on Conservation from Round River, Oxford–New York: Oxford University Press 1949.

Lovelock J., Gaia: ANew Look at Life on Earth, Oxford–New York: Oxford University Press 1979.

Łepko Z., Ku ekofilozofii, „Studia Philosophiae Christianae”, 30(1994), nr1, s.21-34.

Magierska S., Mizińska J., Ekologia – technologia. Antagonizm czy kompromis?, Humanizm ekologiczny, t.I: Jakiej filozofii potrzebuje ekologia. Ochrona przyrody aochrona człowieka, pod red. L.Pawłowskiego, S.Zięby, Lublin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Lubelskiej 1992, s.71-81.

Marcuse H., Człowiek jednowymiarowy. Badania nad ideologią społeczeństwa przemysłowego, oprac.W.Gromczyński, Warszawa: PWN 1991.

Martens E., Schnädelbach H., Oaktualnej sytuacji filozofii, [w:]Filozofia. Podstawowe pytania, s.33-56.

Mathews F., Ecological Philosophy, [w:] Encyclopedia of Philosophy, vol.III, ed. E.Craig, London–New York: Routledge 1998, s.197-202.

Meeker J.W., The Comedy of Survival: In Search of an Environmental Ethic, Los Angeles: International College, Guild of Tutors Press 1980.

Meyer - Abich K.M., Wege zum Frieden mit der Natur. Praktische Naturphilosophie für die Umweltpolitik, München–Wien: C.Hanser Verlag 1984.

Michajłow W., Sozologia iproblemy środowiska życia człowieka, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: „Ossolineum” 19752.

Moltmann J., Bóg wstworzeniu, tł. [z jęz. niem.] Z.Danielewicz, Kraków: Wyd. „Znak” 1995.

Naess A., Ecology, Community, and Lifestyle: Outline of an Ecosophy, Cambridge: Cambridge University Press 1989.

Naess A., The Shallow and the Deep, Long-range Ecology Movement: ASummary, „Inquiry”, 1973, No. 16, s.95-100.

OrtegayGasset J., Toward aPhilosophy of History, New York: W.W.Norton 1961.

Papuziński A., Zzagadnień ekofilozofii, „Studia Philosophiae Christianae”,34(1998), nr1, s.99-108.

Passmore J., Man's Responsibility for Nature: Ecological Problems and Western Traditions, New York: Charles Scribner's Sons 1974.

Piątek Z., Etyka środowiskowa. Nowe spojrzenie na miejsce człowieka wprzyrodzie, Kraków: Wydawnictwo „Księgarnia Akademicka” 1998.

Regan T., The Case for Animal Rights, Berkeley: University of California Press 1983.

Rolston III H., Environmental Ethics: Duties to and Values in the Natural World, Philadelphia: Temple University Press 1988.

Roszak T., Nauka tworzona przez rapsodyczny intelekt, „Literatura na Świecie”, 1982, nr3-4, s.253-265.

Roszak T., Person/Planet: The Creative Disintegration of Industrial Society, New York: Anchor/Doubleday 1978.

Roszak T., The Making of aCounter – Culture, New York: Anchor Books 1969.

Rousseau J.J., Trzy rozprawy zfilozofii społecznej, przekład opracował, słowem wstępnym iprzypisami opatrzył H.Elzenberg, Warszawa: PWN 1956.

Schäfer L., Samookreślenie człowieka ijego stosunek do przyrody, [w:] Filozofia iekologia wposzukiwaniu nowego stosunku do przyrody, (Folia Philosophica, 10), pod red.R.Panasiuka, A.Kaniowskiego, Łódź: Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego 1993, s.116-135.

Seed J., Macy J., Fleming P., Naess A., Myśląc jak góra. Zgromadzenie wszystkich istot, tł. [z jęz. ang.] zbiorowe, Warszawa: Wyd. PustyObłok 1992.

Skolimowski H., Filozofia żyjąca. Eko-filozofia jako drzewo życia, tł.[zjęz. ang.] J.Wojciechowski, Warszawa: Wyd. Pusty Obłok 1993.

Skolimowski H., Eco-philosophy: Designing New Takctics for Living, London: Marion Boyars Publishers Ltd. 1981.

Skolimowski H., Ecological Humanism, „AA Notes”, 1974, No. 38, s.4 n.

Skolimowski H., Powstanie irozwój filozofii ekologicznej widziane zperspektywy osobistej (mps warchiwum H.Skolimowskiego).

Snow C.P., The Two Cultures and the Scientific Revolution, New York: Cambridge University Press 1959.

Spengler O., Man and Technics: AContribution to aPhilosophy of Life, transl. Ch. F.Atkinson, Westport: Greenwood Press 1976.

Sztumski W., Zasady myślenia ekologicznego wdoktrynie enwironmentalizmu, [w:] Dylematy ekologii, pod red. J.Butmanowicz-Dębickiej, J.Jaśtala, Kraków 1996, s.13-18.

Taylor P.W., Respect for Naure: ATheory of Environmental Ethics, Princeton: Princeton University Press 1986.

Tyburski W., Etyka aekologia, Toruń: Polski Klub Ekologiczny. Oddział Pomorsko-Kujawski 1995.

Uchnast Z., Zdarzenia życiowe osoby ludzkiej. Podejście ekologiczne, „Roczniki Filozoficzne”, 43(1995), z.4, s.5-23.

Waloszczyk K., Kryzys ekologiczny wświetle ekofilozofii, Łódź: Wyd. Politechniki Łódzkiej 1996.

Waloszczyk K., Oestetycznych wartościach natury, „Edukacja Filozoficzna”, 25(1998)31-40.

Weber R., Poszukiwanie jedności. Nauka imistyka, tł. [z jęz. ang.] K.Środa, Warszawa: Wyd. Pusty Obłok 1990.

Wilkoszewska K., Estetyka ekologiczna, [w:] Nauka opięknie. Rozprawy zpogranicza estetyki, aksjologii ogólnej iantropologii filozoficznej, Kraków–Lublin: Wyd. UMCS 1990, s.65-76.

Zięba S., Natura iczłowiek wekologii humanistycznej, Lublin: Zakład Ekologii KUL 1998.

Życiński J., Trzy kultury. Nauki przyrodnicze, humanistyka i myśl chrześcijańska, Poznań: W drodze 1990.